Imperio Británico

Imperio Británico

British Empire (en)
Bandeira Brasón
Himno	God Save the King
Localización
51°30′26″N 0°07′39″O
Capital	Londres
Poboación
Poboación	680.000.000 (1922) (18,28 hab./km²)
Lingua oficial	lingua inglesa
Xeografía
Superficie	37.200.000 km²
Comparte fronteira con	Imperio Ruso
Datos históricos
Precedido por	English overseas possession (en)
Creación	1583
Disolución	1997
Organización política
Forma de goberno	monarquía constitucional
Moeda	libra esterlina

O Imperio colonial británico en cor rosa, cor tradicional para as delineacións en mapas das posesións imperialistas británicas.

Mapa anacrónico dos territorios Británicos e, anterior ao Tratado de Unión de 1707, das posesións Inglesas.

O Imperio Británico estaba composto polos dominios, colonias, protectorados, mandatos e outros territorios gobernados ou administrados polo Reino Unido e os seus estados predecesores. Comezou coas posesións e postos comerciais de ultramar establecidos por Inglaterra entre finais do século XVI e principios do XVIII. No seu apoxeo foi o maior imperio da historia e, durante máis dun século, foi a principal potencia mundial. En 1913, o Imperio Británico dominaba a 412 millóns de persoas, o 23% da poboación mundial da época, e en 1920 abarcaba 35,5 millóns de km² (13,7 millóns de millas cadradas), o 24% da superficie total do planeta. Por iso, o seu legado constitucional, xurídico, lingüístico e cultural está moi estendido. Na cúspide do seu poder, foi descrito como "o imperio no que nunca se pon o sol" ("The empire on which the sun never sets"), xa que o Sol sempre brillaba en polo menos un dos seus territorios.

Durante a era dos descubrimentos nos séculos XV e XVI, os imperios portugués e español foron pioneiros na exploración europea do globo, e no proceso estableceron grandes imperios de ultramar. Envexa da gran riqueza que xeraban estes imperios, Inglaterra, Francia e os Países Baixos comezaron a establecer colonias e redes comerciais propias nas Américas e Asia. Unha serie de guerras nos séculos XVII e XVIII cos Países Baixos e Francia deixaron a Inglaterra (Gran Bretaña, tras o Acto de Unión de 1707 con Escocia) como a dominante do poder colonial na América do Norte. Gran Bretaña converteuse na potencia dominante no subcontinente indio tras a conquista dá Bengala mogol por parte da Compañía das Indias Orientais na batalla de Plassey en 1757.

A Guerra de Independencia dos Estados Unidos fixo que Gran Bretaña perdese algunhas das súas colonias máis antigas e poboadas de América do Norte en 1783. A atención británica dirixiuse entón cara a Asia, África e o Pacífico. Tras a derrota de Francia nas guerras napoleónicas (1803–1815), Gran Bretaña emerxeu como a principal potencia naval e imperial do século XIX e ampliou as súas posesións imperiais. O período de relativa paz (1815–1914) durante o cal o Imperio Británico se converteu no hexemónico global foi descrito máis tarde como Pax Britannica ("Paz Británica"). Ademais do control total que exercía Gran Bretaña sobre as súas colonias, o seu dominio de gran parte do comercio mundial significaba que controlaba efectivamente as economías de moitas rexións, como Asia e América Latina. Concedéronse graos crecentes de autonomía ás súas colonias de colonos brancos, algunhas das cales foron reclasificadas como dominios.

A principios do século XX, Alemaña e os Estados Unidos comezaran a desafiar o liderado económico de Gran Bretaña. As tensións militares e económicas entre Gran Bretaña e Alemaña foron as principais causas da primeira guerra mundial (1914-1918), durante a cal Gran Bretaña dependía moito do seu imperio. O conflito puxo unha enorme presión nos seus recursos militares, financeiros e de man de obra. En 1921, coa sinatura do Tratado de Versalles, que rematou oficialmente a primeira guerra mundial, o Reino Unido obtivo o mandato de administrar algunhas das antigas colonias alemás, chegando dese modo a estender o seu dominio a unha área de cerca de 31 millóns de km² e unha poboación de cerca de 458 millóns de persoas, na América do Norte (o Canadá), en África (practicamente toda a África oriental e parte da occidental), en Asia (parte do Oriente Medio e do subcontinente indio) e tamén Australia e partes de Oceanía. Aínda que o imperio alcanzou a súa maior extensión territorial inmediatamente despois da primeira guerra mundial, Gran Bretaña xa non era a potencia industrial ou militar preeminente do mundo. Na segunda guerra mundial, as colonias británicas da Asia oriental e do Sueste asiático foron ocupadas polo Imperio do Xapón. A pesar da vitoria final de Gran Bretaña e os seus aliados, o dano ao prestixio británico axudou a acelerar o declive do imperio. A India, a posesión máis valiosa e poboada de Gran Bretaña, logrou a independencia en 1947 como parte dun movemento máis amplo de descolonización, no que Gran Bretaña concedeu a independencia á maioría dos territorios do imperio. A Crise de Suez de 1956 confirmou o declive de Gran Bretaña como potencia global, e a transferencia de Hong Kong a China o 1 de xullo de 1997 marcou para moitos o fin do Imperio Británico. Catorce territorios de ultramar permanecen baixo soberanía británica. Despois da independencia, moitas antigas colonias británicas, xunto coa maioría dos dominios, uníronse á Commonwealth de Nacións, unha asociación libre de estados independentes. Quince deles, incluído o Reino Unido, reservan un monarca común, actualmente o rei Carlos III.

Historia da colonización británica

Orixes(1497–1583)

Unha réplica do Matthew, o barco de Xoán Caboto usado na súa segunda viaxe ao Novo Mundo.

As bases do Imperio Británico sentáronse cando aínda Inglaterra e Escocia eran reinos separados. En 1496, o rei Henrique VII, tras os éxitos de España e de Portugal na exploración de ultramar, encargou a Xoán Caboto que dirixise unha expedición para descubrir un paso ao noroeste de Asia a través do Atlántico Norte Caboto navegou en 1497, cinco anos despois das primeira viaxe de Cristovo Colón, e tocou terra na costa de Terra Nova. Creu chegar a Asia, e non fixo intento de fundar unha colonia. Caboto dirixiu outra viaxe ás Américas ao ano seguinte pero non volveu desta viaxe e descoñécese que pasou cos seus barcos.

Os ingleses lanzáronse á conquista do mundo durante o reinado de Henrique VIII (1509-1547), que promoveu a industria naval, como forma de expandir o comercio para alén das Illas británicas. Mentres tanto, o estatuto de restricción de apelacións de Henrique VIII de 1533 declarara "que este reino de Inglaterra é un Imperio". A reforma protestante converteu a Inglaterra e á España católica en inimigos implacables. Non se realizaron máis intentos de establecer colonias inglesas nas Américas ata ben entrado o reinado da raíña Isabel I, durante as últimas décadas do século XVI. En 1562, Isabel I animou aos corsarios John Hawkins e Francis Drake a participar en ataques de rapina contra os barcos de escravos españois e portugueses fronte á costa da África Occidental, co obxectivo de establecer un comercio de escravos no atlántico. Este esforzo foi rexeitado e máis tarde, ao intensificarse as guerras anglo-españolas, Isabel I deu a súa bendición a novas incursións corsarias contra os portos españois das Américas e a navegación que regresaba a través do Atlántico, cargada de tesouros desde o Novo Mundo. Ao mesmo tempo, escritores influentes como Richard Hakluyt e John Dee (que foi o primeiro en utilizar o termo "Imperio Británico") comezaban a meter presión para o establecemento do propio imperio de Inglaterra. Nese momento, España converteuse na potencia dominante en América e estaba explorando o océano Pacífico, Portugal establecera postos comerciais e fortes desde as costas de África e Brasil ata China, e Francia comezara a asentarse na área do río San Lourenzo, que máis tarde se convertería na Nova Francia.

Aínda que Inglaterra adoitaba ir á zaga de Portugal, España e Francia no establecemento de colonias de ultramar, levou a cabo a súa primeira colonización moderna, denominada colonización do Ulster, na Irlanda do século XVI, asentando a protestantes ingleses no Ulster. Inglaterra xa colonizara parte do país tras a invasión normanda de Irlanda en 1169. Varias persoas que axudaron a establecer as plantacións do Ulster participaron posteriormente na primeira colonización de América do Norte, en particular un grupo coñecido como West Country Men. Mais as primeiras colonias británicas só foron fundadas durante o reinado de Isabel I, cando Sir Francis Drake circumnavegou o globo os anos 1577 a 1580 (Fernando de Magalhães xa a realizara en 1522). En 1579, Drake chegou á California e proclamou aquela rexión "colonia da Coroa", chamándolle "Nova Albion" ("Nova Inglaterra"), mais non promoveu a súa ocupación.

Posesións inglesas de ultramar (1583–1707)

En 1578, Isabel I concedeu unha patente a Humphrey Gilbert para o descubrimento e a exploración no exterior. Ese ano, Gilbert navegou cara ao Caribe coa intención de participar na piratería e establecer unha colonia en América do Norte, pero a expedición foi abortada antes de que cruzara o Atlántico. En 1583, embarcouse nun segundo intento. Nesta ocasión, reclamou formalmente o porto da illa de Terra Nova, aínda que non deixou ningún colono. Gilbert non sobreviviu á viaxe de volta a Inglaterra e sucedeuno o seu medio irmán, Walter Raleigh, a quen Isabel concedeu a súa propia patente en 1584. Ese mesmo ano, Raleigh fundou a Colonia de Roanoke na costa da actual Carolina do Norte, pero a falta de subministracións e encontros hostís coas tribos indíxenas do continente Americano fixo fracasar a colonia.

En 1603, Xacobe VI de Escocia ascendeu (como Xacobe I) ao trono inglés e en 1604 negociou o Tratado de Londres, poñendo fin ás hostilidades con España. Agora, en paz co seu principal rival, a atención inglesa pasou de aproveitar as infraestruturas coloniais doutras nacións ao negocio de establecer as súas propias colonias de ultramar. O Imperio Británico comezou a tomar forma a principios do século XVII, coa colonización inglesa de América do Norte e as illas menores do Caribe, e a creación de compañías de investidores, para administrar as colonias e o comercio de ultramar (destacou sobre todas a Compañía das Indias Orientais, creada en 1600, que gozou dos privilexios do comercio da India). Este período, ata a perda das Trece Colonias tras a guerra da independencia dos Estados Unidos cara a finais do século XVIII, foi denominado por algúns historiadores como o "Primeiro Imperio Británico".

América, África e a trata de escravos

Véxase tamén: Colonización británica de América, Trece Colonias e Comercio atlántico de escravos.

Escravos africanos que traballaban na Virxinia do século XVII, por un artista descoñecido, 1670.

Os primeiros esforzos de Inglaterra para colonizar as Américas tiveron un éxito desigual. Un intento de establecer unha colonia na Güiana en 1604 durou só dous anos e fracasou no seu principal obxectivo de atopar depósitos de ouro. As colonias das illas caribeñas de Santa Lucía (1605) e Granada (1609) replegaron rapidamente. O primeiro asentamento inglés permanente nas Américas foi fundado en 1607 en Jamestown polo capitán John Smith, e xestionado pola Virginia Company of London ; a Coroa tomou o control directo da empresa en 1624, fundando así a Colonia de Virxinia. As Bermudas foron colonizadas e reclamadas por Inglaterra como resultado do naufraxio en 1609 do buque insignia da Virginia Company, mentres que os intentos de asentarse en Terra Nova non tiveron éxito en gran medida. En 1620, a colonia de Plymouth foi fundada como un refuxio polos separatistas relixiosos puritanos, máis tarde coñecidos como os peregrinos. Fuxir da persecución relixiosa converteríase no motivo polo que moitos aspirantes a colonos ingleses arriscaríanse a realizar a ardua viaxe polo Atlántico: A colonia de Maryland foi establecida polos católicos romanos ingleses (1634), a colonia de Rhode Island (1636) estableceuse como unha colonia tolerante con todas as relixións e Connecticut (1639) para os congregacionalistas. As posesións norteamericanas de Inglaterra ampliáronse aínda máis coa anexión da colonia holandesa de Nova Holanda en 1664, tras a toma de Nova Ámsterdan, que pasou a chamarse Nova York. Aínda que tiñan menos éxito financeiro que as colonias do Caribe, estes territorios tiñan grandes superficies de boas terras agrícolas e atraían a un número moito maior de emigrantes ingleses, que preferían os seus climas máis temperados.

As Indias Occidentais Británicas proporcionaron inicialmente as colonias máis importantes e lucrativas de Inglaterra. Establecéronse con éxito os asentamentos en St. Kitts (1624), Barbados (1627) e Nevis (1628) que loitaron ata que a "Revolución do Azucre" transformou a economía do Caribe a mediados do século XVII. As grandes plantacións de cana de azucre foron establecidas por primeira vez na década de 1640 en Barbados, coa axuda de comerciantes holandeses e xudeus sefardís que fuxían do Brasil portugués. Ao principio, o azucre cultivábase principalmente usando man de obra branca por contrato, pero o aumento dos custos pronto levou aos comerciantes ingleses a aceptar o uso de escravos africanos importados. A enorme riqueza xerada polo azucre producido por escravos converteu a Barbados na colonia máis exitosa das Américas, e nun dos lugares máis densamente poboados do mundo. Este auxe conduciu á difusión do cultivo do azucre no Caribe, financiou o desenvolvemento das colonias sen plantacións en América do Norte e acelerou o crecemento do comercio de escravos no Atlántico, en particular o comercio triangular de escravos, azucre e provisións entre África, as Indias Occidentais e Europa.

Para garantir que os beneficios do comercio colonial, cada vez maiores, permanecesen en mans inglesas, o Parlamento decretou en 1651 que só os barcos ingleses poderían exercer o seu comercio nas colonias inglesas. Isto conduciu a hostilidades coas Provincias Holandesas Unidas -unha serie de guerras anglo-holandesas- que acabarían reforzando a posición de Inglaterra en América a expensas dos holandeses. En 1655, Inglaterra anexionou a illa de Xamaica dos españois, e en 1666 conseguiu colonizar as Bahamas. En 1670, Carlos II constituíu por cédula real a Compañía da Baía de Hudson (HBC), concedéndolle o monopolio do comercio de peles na zona coñecida como Terra de Rupert, que máis tarde formaría unha gran parte do Dominio do Canadá. Os fortes e postos de comercio establecidos pola HBC eran frecuentemente obxecto de ataques por parte dos franceses, que estableceran a súa propia colonia de comercio de peles na adxacente Nova Francia.

Así, en 1670 xa existían colonias inglesas estables na América do Norte (Nova Inglaterra, Virxinia, Carolina) e en Antiga, Barbados, Belize e Xamaica, ben como unha penetración comercial na India desde 1600, grazas á Compañía Británica das Indias Orientais. Dous anos máis tarde, a Royal African Company (Real Compañía Africana) recibiu o monopolio do abastecemento de escravos nás colonias británicas do Caribe A compañía transportaría máis escravos a través do Atlántico que ningunha outra, e aumentou significativamente a cota de Inglaterra no comercio, do 33% en 1673 ao 74% en 1683. A eliminación deste monopolio entre 1688 e 1712 permitiu aos comerciantes de escravos británicos independentes prosperar, o que levou a unha rápida escalada no número de escravos transportados. Os barcos británicos transportaban un terzo de todos os escravos enviados a través do Atlántico, aproximadamente 3,5 millóns de africanos.—ata a abolición do comercio polo Parlamento en 1807 (véxase § Abolición da escravitude). Para facilitar o envío de escravos, establecéronse fortes na costa de África Occidental, como os da illa James, Accra e illa Bunce. No Caribe británico, a porcentaxe de poboación de ascendencia africana aumentou do 25% en 1650 a preto do 80% en 1780, e nas Trece Colonias do 10% ao 40% durante o mesmo período (a maioría nas colonias do sur). O comercio transatlántico de escravos desempeñou un papel omnipresente na vida económica británica, e converteuse nun importante piar económico para as cidades portuarias occidentais. Os barcos rexistrados en Bristol, Liverpool e Londres eran responsables do groso do comercio británico de escravos. Para os transportados, as duras e antihixiénicas condicións nos barcos negreiros e a mala alimentación facían que a mortalidade media durante o Pasaxe do Medio (en inglés:Middle Passage) era un de cada sete escravos.

Rivalidade con outros imperios europeos

Artigo principal: Compañía Británica das Indias Orientais.

Fort St. George en Madras, India, foi fundado en 1639.

A finais do século XVI, Inglaterra e o Imperio Holandés empezaron a desafiar o monopolio do Imperio Portugués no comercio con Asia, formando sociedades anónimas privadas para financiar as viaxes: a Compañía Inglesa, máis tarde Británica, das Indias Orientais e a Compañía Holandesa das Indias Orientais foron fundadas en 1600 e 1602 respectivamente. O principal obxectivo destas compañías era explotar o lucrativo comercio de especias, un esforzo centrado principalmente en dúas rexións: o arquipélago das Indias Orientais, e un importante centro da rede comercial, a India. Alí competían pola supremacía comercial con Portugal e entre si. Aínda que Inglaterra eclipsou aos Países Baixos como potencia colonial, a curto prazo o sistema financeiro máis avanzado dos Países Baixos e as tres guerras anglo-holandesas do século XVII deixáronlle unha posición máis forte en Asia. As hostilidades cesaron tras a Revolución Gloriosa de 1688, cando o holandés Guillerme de Orange ascendeu ao trono inglés, o que trouxo a paz entre a República Holandesa e Inglaterra. Un acordo entre ambas as nacións deixou o comercio de especias do arquipélago das Indias Orientais a Holanda e a industria téxtil da India a Inglaterra, pero os téxtiles pronto superaron ás especias en termos de rendibilidade.

A paz entre Inglaterra e os Países Baixos en 1688 significou que ambos os países entraron na guerra dos nove anos como aliados, pero o conflito -levado a cabo en Europa e ultramar entre Francia, España e a alianza anglo-holandesa- deixou aos ingleses como unha potencia colonial máis forte que os holandeses, que se viron obrigados a dedicar unha maior proporción do sea orzamento militar á custosa guerra terrestre en Europa. A morte de Carlos II de España en 1700 e o seu legado de España e o seu imperio colonial a Filipe V de España, neto do rey de Francia, expuxo a perspectiva da unificación de Francia, España e as súas respectivas colonias, unha situación inaceptable para Inglaterra e as demais potencias de Europa. En 1701, Inglaterra, Portugal e os Países Baixos aliáronse co Sacro Imperio Romano Xermánico contra España e Francia na Guerra de Sucesión Española, que durou trece anos.

Intento escocés de expandirse no exterior

En 1695, o Parlamento de Escocia concedeu unha carta á Compañía de Escocia, que estableceu un asentamento en 1698 no Istmo de Panamá. Asediada por colonos españois, veciños de Nova Granada, e afectada pola malaria, a colonia foi abandonada dous anos despois. O plan Darién foi un desastre financeiro para Escocia: unha cuarta parte do capital escocés perdeuse na empresa. O episodio tivo importantes consecuencias políticas, axudando a persuadir ao goberno do Reino de Escocia das vantaxes de converter a unión persoal con Inglaterra nunha unión política e económica baixo o Reino de Gran Bretaña establecido polas Actas de Unión de 1707.

"Primeiro" Imperio Británico (1707–1783)

A vitoria de Robert Clive na batalla de Plassey estableceu a Compañía das Indias Orientais como potencia militar e comercial.

O século XVIII viu como as recentemente unida Gran Bretaña converteuse na potencia colonial dominante e Francia no seu principal rival imperial. Gran Bretaña, Portugal, os Países Baixos e o Sacro Imperio Romano Xermánico continuaron a guerra de sucesión española, que durou ata 1714 e concluíu co tratado de Utrecht. Filipe V de España renunciou ás súas pretensións e as dos seus descendentes ao trono francés, e España perdeu o seu imperio en Europa. O Imperio Británico ampliouse territorialmente: de Francia, Gran Bretaña obtivo Newfoundland e Acadia, e de España Xibraltar e Menorca. Xibraltar converteuse en base naval crítica e permitiu a Gran Bretaña controlar o punto de entrada e saída do Atlántico ao Mediterráneo. España cedeu a Gran Bretaña os dereitos do lucrativo asiento (permiso para vender escravos africanos en Hispanoamérica). Co estalido da guerra anglo-española da orella de Jenkins en 1739, os corsarios españois atacaron a navegación mercante británica ao longo das rutas do comercio triangular. En 1746, españois e británicos iniciaron conversacións de paz, e o rei de España accedeu a deter todos os ataques á navegación británica; con todo, no Tratado de Madrid de 1750. Gran Bretaña perdeu os seus dereitos sobre o comercio de escravos na América Latina.

Nas Indias Orientais, os mercadores británicos e holandeses seguiron competindo en especias e téxtiles. Cos téxtiles, a compañía británica superara aos holandeses en 1720, converténdose os téxtiles no maior comercio en termos de vendas. Durante as décadas centrais do século XVIII, producíronse varios estalidos de conflitos militares no subcontinente indio, xa que a Compañía Inglesa das Indias Orientais e a súa contraparte francesa, loitaron xunto aos gobernantes locais para encher o baleiro que deixara a decadencia do Imperio mogol. A batalla de Plassey de 1757, na que os británicos derrotaron ao nababos de Bengala e aos seus aliados franceses, deixou á Compañía Británica das Indias Orientais co control de Bengala e como unha importante potencia militar e política na India. Deixouse a Francia o control dos seus enclaves, pero con restricións militares e a obrigación de apoiar aos estados clientes británicos, o que puxo fin ás esperanzas francesas de controlar a India. Nas décadas seguintes, a Compañía Británica das Indias Orientais aumentou gradualmente o tamaño dos territorios baixo o seu control, gobernando directamente ou a través de gobernantes locais baixo a ameaza da forza dos exércitos presidenciais, a gran maioría dos cales estaba composta por sipaios indios, dirixidos por oficiais británicos. As loitas británicas e francesas na India convertéronse nun dos escenarios da guerra dos Sete Anos (1756-1763), na que participaron Francia, Gran Bretaña e as demais grandes potencias europeas.

A firma do Tratado de París de 1763 tivo importantes consecuencias para o futuro do Imperio Británico. En América do Norte, o futuro de Francia como potencia colonial chegou ao seu fin co recoñecemento das reivindicacións británicas sobre a Terra de Rupert, e a cesión de Nova Francia a Gran Bretaña (deixando unha considerable poboación de fala francesa baixo control británico) e Louisiana a España. España cedeu Florida a Gran Bretaña. Xunto coa súa vitoria sobre Francia na India, a guerra dos Sete Anos deixou a Gran Bretaña como a potencia marítima máis poderosa do mundo.

Perda das trece colonias americanas

Artigos principais: Revolución Americana, Guerra de Independencia dos Estados Unidos de América e Descolonización de América.

Reivindicacións coloniais británicas en Norteamérica entre 1763 e 1776

Durante a década de 1760 e principios da de 1770, as relacións entre as Trece Colonias e Gran Bretaña volvéronse cada vez máis tensas, principalmente debido ao resentemento polos intentos do Parlamento británico de gobernar e gravar con impostos aos colonos americanos sen o seu consentimento. Isto resumiuse no seu momento no lema dos colonos "Non taxation without representation" (Non hai tributación sen representación), unha violación percibida dos dereitos dos ingleses (Rights of Englishmen) garantidos. A Revolución Americana comezou co rexeitamento da autoridade parlamentaria e o avance cara ao autogoberno. En resposta, Gran Bretaña enviou tropas para reimpoñer o goberno directo, o que conduciu ao estalido da guerra en 1775. Ao ano seguinte, en 1776, o Segundo Congreso Continental emitiu a Declaración de Independencia proclamando a soberanía das colonias fronte ao Imperio Británico como os novos Estados Unidos de América. A entrada na guerra das forzas francesas e españolas inclinou a balanza militar a favor dos estadounidenses e, tras unha derrota decisiva no Yorktown en 1781, Gran Bretaña comezou a negociar os termos de paz. A independencia estadounidense foi recoñecida na Paz de París de 1783.

Algúns historiadores consideran que a perda dunha porción tan grande da América británica, naquel momento a posesión de ultramar máis poboada de Gran Bretaña, foi o acontecemento que definiu a transición entre o primeiro e o segundo imperio, no que Gran Bretaña desprazou a súa atención das Américas a Asia, o Pacífico e, máis tarde, África. O libro de Adam Smith A riqueza das nacións, publicado en 1776, sostiña que as colonias eran redundantes e que o libre comercio debía substituír ás antigas políticas mercantilistas que caracterizaran o primeiro período de expansión colonial, que se remontaba ao proteccionismo de España e Portugal. O crecemento do comercio entre os recentemente independizados Estados Unidos e Gran Bretaña despois de 1783 pareceu confirmar a opinión de Smith de que o control político non era necesario para o éxito económico.

Exploración do Pacífico

No século seguinte, en 1787, apoderase de moitos territorios entre o río Gambia (encravado no Senegal francés) e a Nixeria, abarcando a famosa Costa do Ouro, o actual Ghana. O século XVIII é, deste modo, o período de afirmación e maduración do proxecto colonial británico.

O seu único revés neste período, forte de feito, será a independencia dos Estados Unidos, en 1776. Esta perda será compensada co inicio da colonización de Australia en 1783 e máis tarde da Nova Zelandia a partir de 1840, para onde envía inicialmente deportados.

A súa armada mantense superior á demais coa Batalla de Trafalgar en 1805, impondo unha vez máis unha pesada derrota a un adversario. O dominio de novas colonias é constante nesta altura - Malaca, desde 1795, Ceilán, Trinidad e Tobago, en 1802, Malta, Santa Lucía e Mauricia, en 1815, despois da derrota napoleónica e do seu bloqueo continental.

Singapur é fundada por Thomas Raffles en 1819. No Canadá rexístrase o adianto para oeste, abrindo novas frontes de colonización, o mesmo sucedendo na India, coa explotación do interior do Decán e de Assam, Bengala etc.

O século XIX marca o auxe do Imperio Colonial Británico, cuxa expansión económica e humana é favorecida polo desenvolvemento do capitalismo financeiro e industrial, ben como pola presión demográfica elevada.

Por outro lado, marca unha nova administración e xestión da realidade colonial. Exemplo diso é o goberno directo da Coroa na India. Aí, porén, producirase a primeira gran revolta contra o dominio colonial británico: a revolta dos sipais, en 1858, que ditará o fin da Compañía Británica das Indias Orientais. En 1877, a raíña Vitoria -nun xesto de cohesión fronte ás autonomías ou aspiracións máis radicais- proclámase imperatriz da India, que comprendía un extenso territorio entre a fronteira irano-paquistaní e a Birmania e entre o océano Índico e o Tíbet. Na China, estabeleceuse en Xangai. Na África, aliméntase cada vez máis o soño de construír un imperio inglés entre o Cairo, no Exipto, e a Cidade do Cabo, en Suráfrica, o que é conseguido despois da Conferencia de Berlín (1884-1885), que lexitima a anexión de todos os territorios ao longo dese corredor africano (Exipto, o Sudán, Kenya, Rodesia, Transvaal etc.). Neste último, entre 1899 e 1902, trabará a primeira guerra do imperio, contra os bóers (descendentes de colonos holandeses estabelecidos desde o século XVII en Suráfrica), que se tornarán autónomos en 1910 (Unión Surafricana).

Este conflito demostra a desaparición gradual dos últimos obstáculos para a plena soberanía das colonias desde o comezo da segunda metade do século XIX. Nese período, é dada autonomía á colonias de maioría de poboación europea, como o Canadá, a Australia, a Nova Zelandia e as rexións de Suráfrica (Cabo, Orange, Natal e Transvaal), que gañan un estatuto de dominios (soberanía case total, mais leais á Coroa británica), respectivamente, en 1867, 1901, 1907 e 1910. De feito, xa só dependían da metrópole, até esa data, para asuntos externos e de defensa.

Estes dominios participarán ao lado da Inglaterra na primeira guerra mundial, o que orixina unha nova organización do imperio, cada vez máis diminuto debido á independencia daqueles dominios de poboación maioritariamente europea, aínda que asociados á Inglaterra a través da Commonwealth (Estatuto de Westminster, 1931). Irlanda, Canadá e Suráfrica aceptan o Estatuto nesa data, facer máis tarde a Australia en 1942 e a Nova Zelandia en 1947: perden así o vínculo ao Reino Unido, a pesar de recoñeceren a soberanía simbólica da Coroa británica.

No resto do imperio -que o Exipto é a primeira colonia non-branca en o abandonar-, de poboación basicamente autóctona, novas fórmulas de asociación política e económica son adoptadas: na India, por exemplo, téntase aproximar a poboación da administración, aínda que con custos elevados. De feito, tras a segunda guerra mundial e co despertar dos nacionalismos, a India e Paquistán tórnanse independentes e Irlanda pasa a república.

As décadas seguintes serán o escenario histórico da disgregación do imperio, especialmente en África. Actualmente, despois da devolución de Hong Kong, en 1997, á China, o Imperio Colonial Británico resúmese a Xibraltar, á Illa de Man e á illas da Canle da Mancha, na Europa, o Territorio Británico do Océano Índico, Pitcairn e dependencias no Pacífico, Illas Malvinas, Anguila, Bermudas, Xeorxia do Sur, as Illas Caimán, Turks e Caicos, Montserrat, Illas Virxes Británicas e Santa Helena e dependencias (Tristão da Cunha e Ascensión) no Atlántico.

Colonias Británicas

Ex-colonias

• , Trece colonias
• , Canadá
• , Suráfrica
• , Antiga e Barbuda
• , Australia
• , Bahamas
• ,Barbados
• , Honduras Británica
• , Botswana
• , Brunei
• , Chipre
• , Dominica
• , Fidxi

Véxase tamén

Bibliografía

• Abernethy, David (2000). The Dynamics of Global Dominance, European Overseas Empires 1415–1980. Yale University Press. ISBN 0-300-09314-4. 
• Anderson, Adam; Combe, William (1801). An Historical and Chronological Deduction of the Origin of Commerce, from the Earliest Accounts. J Archer. 
• Andrews, Kenneth (1984). Trade, Plunder and Settlement: Maritime Enterprise and the Genesis of the British Empire, 1480–1630. Cambridge University Press. ISBN 0-521-27698-5. 
• Bandyopādhyāẏa, Śekhara (2004). From Plassey to partition: a history of modern India. Orient Longman. ISBN 81-250-2596-0. 
• Brendon, Piers (2007). The Decline and Fall of the British Empire, 1781–1997. Random House. ISBN 0-224-06222-0. 
• Brock, W. R. (n.d.). Britain and the Dominions. Cambridge University Press. 
• Brown, D. E. (1 de febreiro de 1984). "Brunei on the Morrow of Independence". Far Eastern Survey 24 (2). pp. 201–208. JSTOR 2644439. doi:10.2307/2644439. Arquivado dende o orixinal o 15 de novembro de 2020. Consultado o 30 de novembro do 2022. 
• Canny, Nicholas (1998). The Origins of Empire, The Oxford History of the British Empire Volume I. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-924676-2. Arquivado dende o orixinal o 18 de xaneiro de 2016. Consultado o 29 de novembro do 2022. 
• Brown, Judith (1998). The Twentieth Century, The Oxford History of the British Empire Volume IV. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-924679-3. Arquivado dende o orixinal o 3 de xaneiro de 2014. Consultado o 30 de novembro do 2022. 
• Ferguson, Niall (2004a). Colossus: The Price of America's Empire. Penguin. ISBN 978-1-59420-013-7. 
• Ferguson, Niall (2004b). Empire: The Rise and Demise of the British World Order and the Lessons for Global Power. Basic Books. ISBN 978-0-465-02329-5. 
• James, Lawrence (2001). The Rise and Fall of the British Empire. Abacus. ISBN 978-0-312-16985-5. Arquivado dende o orixinal o 23 de agosto de 2021. Consultado o 28 de xaneiro do 2024. 
• Lloyd, Trevor Owen (1996). The British Empire 1558–1995. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-873134-4. Arquivado dende o orixinal o 17 de agosto de 2021. Consultado o 29 de novembro do 2022. 
• Kenny, Kevin (2006). Ireland and the British Empire. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-925184-1. Arquivado dende o orixinal o 3 de xaneiro de2014. Consultado o 29 de novembro do 2022. 
• Koebner, Richard (maio de 1953). "The Imperial Crown of This Realm: Henry VIII, Constantine the Great, and Polydore Vergil". Historical Research 26 (73). pp. 29–52. ISSN 1468-2281. doi:10.1111/j.1468-2281.1953.tb02124.x. 
• Macaulay, Thomas (1848). The History of England from the Accession of James the Second. Penguin. ISBN 978-0-14-043133-9. 
• Maddison, Angus (2001). The World Economy: A Millennial Perspective (PDF). Organisation for Economic Co-operation and Development. ISBN 978-92-64-18608-8. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 11 de novembro de 2020. Consultado o 28 de novembro do 2022. 
• Magnusson, Magnus (2003). Scotland: The Story of a Nation. Grove Press. ISBN 978-0-8021-3932-0. Arquivado dende o orixinal o 3 de xaneiro de 2014. Consultado o 28 de xaneiro do 2024. 
• Marshall, P.J. (1998). The Eighteenth Century, The Oxford History of the British Empire Volume II. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-924677-9. Arquivado dende o orixinal o 3 de xaneiro de 2014. Consultado o 30 de novembro do 2022. 
• Marshall, P.J. (1996). The Cambridge Illustrated History of the British Empire. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-00254-7. Arquivado dende o orixinal o 11 de maio de 2021. Consultado o 30 de novembro do 2022. 
• Mein Smith, Philippa (2005). A Concise History of New Zealand. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54228-9. Arquivado dende o orixinal o 14 May 2015. Consultado o 28 de xaneiro do 2024. 
• Pagden, Anthony (2003). Peoples and Empires: A Short History of European Migration, Exploration, and Conquest, from Greece to the Present. Modern Library. ISBN 978-0-8129-6761-6. Arquivado dende o orixinal o 16 de agosto de 2021. Consultado o 28 de xaneiro do 2024. 
• Porter, Andrew (1998). The Nineteenth Century, The Oxford History of the British Empire Volume III. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-924678-6. Arquivado dende o orixinal o 11 de maio de 2021. Consultado o 2 de xaneiro do 2024. 
• Smith, Simon (1998). British Imperialism 1750–1970. Cambridge University Press. ISBN 978-3-12-580640-5. Consultado o 28 de xaneiro do 2024. 
• Shennan, J.H. (1995). International relations in Europe, 1689–1789. Routledge. ISBN 978-0-415-07780-4. 
• Taagepera, Rein (setembro de 1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". International Studies Quarterly 41 (3). pp. 475–504. JSTOR 2600793. doi:10.1111/0020-8833.00053. Arquivado dende o orixinal o 19 de novembro de 2018. Consultado o 28 de novembro do 2022. 
• Taylor, Alan (2001). American Colonies, The Settling of North America. Penguin. ISBN 978-0-14-200210-0. Consultado o 29 de novembro do 2022. 
• Thomas, Hugh (1997). Picador, Phoenix/Orion, ed. The Slave Trade: The History of The Atlantic Slave Trade. ISBN 978-0-7538-2056-8. Arquivado dende o orixinal o 16 de agosto de 2021. Consultado o 29 de novembro do 2022. 

Ligazóns externas

• O Imperio Británico (en inglés)