این کتاب درباره نقوش برجسته ساسانی نوشته شده است، و تمامی اطلاعات و تصاویر از این آثار در این کتا... more این کتاب درباره نقوش برجسته ساسانی نوشته شده است، و تمامی اطلاعات و تصاویر از این آثار در این کتاب قابل دسترسی است
چکیده:
تاریخ و هنر ایران باستان بر اساس دسته بندی های تاریخی از آغاز مادها تا پایان دوره ساسانیان... more چکیده: تاریخ و هنر ایران باستان بر اساس دسته بندی های تاریخی از آغاز مادها تا پایان دوره ساسانیان را شامل می شود، این برهه از تاریخ ایران را در دسته بندی های آکادمیک دوران باستان و یا پیش از اسلام می نامند. ساسانیان آخرین سلسله از این دوره تاریخی هستند که رخساره و هویتی نوین به فرهنگ، هنر، معماری و سیاست ایرانشهر بخشیدند که تاثیر آن تا روزگار امروز نیز پابرجای است. با قدرت گرفتن ساسانیان و نهادن نام «ایرانشهر» به جغرافیای تحت سلطه آنان که برای نخستین بار رخ داد، اشکانیان منقرض و قدرت نوینی با داعیه پادشاهی بر سریر شهریاری هخامنشیان روی کار آمد. اردشیر بابکان که بنیان این سلسله را نهاد، اساس آن را بر پایه تلفیق دین با سیاست نهاد و از منظر نظامی آنچنان قدرتی به وجود آورد که پارسیان پس از سده ها گذار از نیاکانشان، دگرباره در مقابل رومیان قد علم کنند و جهان باستان را بین خود در شرق و رومیان در غرب تقسیم کردند، اشتراکی که تا چهار سده پس از آن ادامه داشت. در این مقاله ما به این موضوع خواهیم پرداخت که چگونه ساسانیان توانستند قدرت بگیرند و ایدئولوژی میراث داریوش را در مقابل رویای اسکندری رومیان برپا سازند و قدرت و شکوه هخامنشیان را دگرباره برای ایران به ارمغان بیاورند. ساسانیان نه تنها در سیاست و مذهب توانستند نوآوری کنند، بلکه با بوجود آوردن ثبات مرکزی، در تمامی امور از جمله، فرهنگ، هنر، معماری، شهرسازی، اقتصاد، ارتش و بسیار از مسائل دیگر در دنیای باستان مبدع شدند و رنسانسی را در ابتدای دوران قرون وسطی ایرانشهر به وجود آوردند که بر تمامی دنیای باستان تاثیر گذار بود.
PAZHOHESH-HA-YE BASTANSHENASI IRAN spring 2017 , Volume 7 , Number 12 ; Page(s) 211 To 226.
Author(s): TAJBAKHSH ROYA*, vandaee milad
* Department archaeology, College of Humanities, Ham... more Author(s): TAJBAKHSH ROYA*, vandaee milad
* Department archaeology, College of Humanities, Hamedan Azad university, Hamedan, Iran
Abstract: The Sassanid dynasty is a historical period when the Sassanid kings have factor their attention on the Zoroastrian religion and religious issues and events. The Zoroastrian religion has had a special impact on the culture (art and architecture) during this era. It seems that the understanding and learning more about the Sassanid religions architecture could provide us with a more obvious and outstanding prospect of religions characteristics and customs. Therefore, a research project titled “ an archaeological distribution analysis of the Sassanid Chartaghies in the western and south-western regions of Fars province” was launched during three archaeological seasons in winter 2011, as well as spring and summer 2012. The outcome of the study was recognizing 18 Chartaghies between the cities of Baladeh and Farashband to Firuzabad. The present endeavor studies the chronology of one of the most prominent and untouched Chartaghies of the region called “ Gonbad Chartaghi collection” . This fire temple is a recognized sample of Sassanid religions architecture. This archaeological element was previously known to be merely religions and their construction was understood to be closely related to the worship of fire. There are so many of these Chartaghi at Fars province which it seems unreasonable to have been solely and necessarily designed be possible that some of these Chartaghies were built for other purposes whit different attitudes. Some of researchers believe that they were places for fire worships while others consider them to be solely an archaeological element. As pointed out above, the current study attempted to determine the functioning of the temple collection. Thus their architectures were compared whit similar buildings. As the distinction and recognition of the Chartaghi architecture collection whit a religions functioning from other building in which the form can only be observed can contribute to a better understanding of the Sassanid architecture. The following four questions were raised: 1-When was the Gonbad Chartaghi collection built? 2-Can a Fire Temple functioning be determined for this collection based on the remaining evidence? 3-Has This Chartaghi collection followed a pattern similar and singular to the Iranian Chartaghies (specifically the Sassanid Empire)? 4-Are there any news or trace of the present monument in the written texts from the Sassanid era? A stylistic comparison of the Gonbad Chartaghies between this monument and Sassanid samples in terms of plan, material, dome, and vaults. The construction benefits from a similar pattern, too. Based on Dietrich Hoff classification, this collection can be included among the Sassanid Chartaghies because the walls of the worship corridor and its vaults (whereby crescent vaults have been used to build the corner domes) seems to be similar to Takhte-Soliman great temple. As a result, based on what was mentioned above, specific elements of a Fire Temple can be observed in the Gonbad Chartaghi collection. It could also be argued that this monument is a religions building with a Fire Temple functioning belonging to the Sassanid era. The building includes a worship hall, several rooms, with Yazshen-gah functioning as well as some rooms for priests and Fire Temple attendants. Based on round group classification and with respect to the fire which turned on inside the temple, it has been use by local people. The typology of the discovered pottery could not help determine an exact date. However, according to its architectural typology with the original forms of the Chartaghies of the above mentioned period, it would be possible to determine the period between the fifth to ninth centuries B. C. as the time when the Chartaghi has commonly been used as a Fire Temple by the follower and Zoroastrian priests.
این کتاب درباره نقوش برجسته ساسانی نوشته شده است، و تمامی اطلاعات و تصاویر از این آثار در این کتا... more این کتاب درباره نقوش برجسته ساسانی نوشته شده است، و تمامی اطلاعات و تصاویر از این آثار در این کتاب قابل دسترسی است
چکیده:
تاریخ و هنر ایران باستان بر اساس دسته بندی های تاریخی از آغاز مادها تا پایان دوره ساسانیان... more چکیده: تاریخ و هنر ایران باستان بر اساس دسته بندی های تاریخی از آغاز مادها تا پایان دوره ساسانیان را شامل می شود، این برهه از تاریخ ایران را در دسته بندی های آکادمیک دوران باستان و یا پیش از اسلام می نامند. ساسانیان آخرین سلسله از این دوره تاریخی هستند که رخساره و هویتی نوین به فرهنگ، هنر، معماری و سیاست ایرانشهر بخشیدند که تاثیر آن تا روزگار امروز نیز پابرجای است. با قدرت گرفتن ساسانیان و نهادن نام «ایرانشهر» به جغرافیای تحت سلطه آنان که برای نخستین بار رخ داد، اشکانیان منقرض و قدرت نوینی با داعیه پادشاهی بر سریر شهریاری هخامنشیان روی کار آمد. اردشیر بابکان که بنیان این سلسله را نهاد، اساس آن را بر پایه تلفیق دین با سیاست نهاد و از منظر نظامی آنچنان قدرتی به وجود آورد که پارسیان پس از سده ها گذار از نیاکانشان، دگرباره در مقابل رومیان قد علم کنند و جهان باستان را بین خود در شرق و رومیان در غرب تقسیم کردند، اشتراکی که تا چهار سده پس از آن ادامه داشت. در این مقاله ما به این موضوع خواهیم پرداخت که چگونه ساسانیان توانستند قدرت بگیرند و ایدئولوژی میراث داریوش را در مقابل رویای اسکندری رومیان برپا سازند و قدرت و شکوه هخامنشیان را دگرباره برای ایران به ارمغان بیاورند. ساسانیان نه تنها در سیاست و مذهب توانستند نوآوری کنند، بلکه با بوجود آوردن ثبات مرکزی، در تمامی امور از جمله، فرهنگ، هنر، معماری، شهرسازی، اقتصاد، ارتش و بسیار از مسائل دیگر در دنیای باستان مبدع شدند و رنسانسی را در ابتدای دوران قرون وسطی ایرانشهر به وجود آوردند که بر تمامی دنیای باستان تاثیر گذار بود.
PAZHOHESH-HA-YE BASTANSHENASI IRAN spring 2017 , Volume 7 , Number 12 ; Page(s) 211 To 226.
Author(s): TAJBAKHSH ROYA*, vandaee milad
* Department archaeology, College of Humanities, Ham... more Author(s): TAJBAKHSH ROYA*, vandaee milad
* Department archaeology, College of Humanities, Hamedan Azad university, Hamedan, Iran
Abstract: The Sassanid dynasty is a historical period when the Sassanid kings have factor their attention on the Zoroastrian religion and religious issues and events. The Zoroastrian religion has had a special impact on the culture (art and architecture) during this era. It seems that the understanding and learning more about the Sassanid religions architecture could provide us with a more obvious and outstanding prospect of religions characteristics and customs. Therefore, a research project titled “ an archaeological distribution analysis of the Sassanid Chartaghies in the western and south-western regions of Fars province” was launched during three archaeological seasons in winter 2011, as well as spring and summer 2012. The outcome of the study was recognizing 18 Chartaghies between the cities of Baladeh and Farashband to Firuzabad. The present endeavor studies the chronology of one of the most prominent and untouched Chartaghies of the region called “ Gonbad Chartaghi collection” . This fire temple is a recognized sample of Sassanid religions architecture. This archaeological element was previously known to be merely religions and their construction was understood to be closely related to the worship of fire. There are so many of these Chartaghi at Fars province which it seems unreasonable to have been solely and necessarily designed be possible that some of these Chartaghies were built for other purposes whit different attitudes. Some of researchers believe that they were places for fire worships while others consider them to be solely an archaeological element. As pointed out above, the current study attempted to determine the functioning of the temple collection. Thus their architectures were compared whit similar buildings. As the distinction and recognition of the Chartaghi architecture collection whit a religions functioning from other building in which the form can only be observed can contribute to a better understanding of the Sassanid architecture. The following four questions were raised: 1-When was the Gonbad Chartaghi collection built? 2-Can a Fire Temple functioning be determined for this collection based on the remaining evidence? 3-Has This Chartaghi collection followed a pattern similar and singular to the Iranian Chartaghies (specifically the Sassanid Empire)? 4-Are there any news or trace of the present monument in the written texts from the Sassanid era? A stylistic comparison of the Gonbad Chartaghies between this monument and Sassanid samples in terms of plan, material, dome, and vaults. The construction benefits from a similar pattern, too. Based on Dietrich Hoff classification, this collection can be included among the Sassanid Chartaghies because the walls of the worship corridor and its vaults (whereby crescent vaults have been used to build the corner domes) seems to be similar to Takhte-Soliman great temple. As a result, based on what was mentioned above, specific elements of a Fire Temple can be observed in the Gonbad Chartaghi collection. It could also be argued that this monument is a religions building with a Fire Temple functioning belonging to the Sassanid era. The building includes a worship hall, several rooms, with Yazshen-gah functioning as well as some rooms for priests and Fire Temple attendants. Based on round group classification and with respect to the fire which turned on inside the temple, it has been use by local people. The typology of the discovered pottery could not help determine an exact date. However, according to its architectural typology with the original forms of the Chartaghies of the above mentioned period, it would be possible to determine the period between the fifth to ninth centuries B. C. as the time when the Chartaghi has commonly been used as a Fire Temple by the follower and Zoroastrian priests.
چکیده:
شاهنشاهی ساسانیان) 224 - 651 .م( را می توان یکی از پررونق ترین و طلایی ترین دوران های فرهن... more چکیده: شاهنشاهی ساسانیان) 224 - 651 .م( را می توان یکی از پررونق ترین و طلایی ترین دوران های فرهنگ، هنر و معماری در تاریخ و باستان شناسی ایران دانست. در این میان معماری، یکی از شاخص ترین عناصر به جای مانده از این سلسله است که آثار آن با گذار بیش از 1500 سال، در گوشه و کنار ایرانشهر ساسانی ماندگار است. معماری یک دوران را می توان به دو دسته تقسیم کرد، بناهای مذهبی و غیر مذهبی؛ بناهای مذهبی دوران ساسانی را آتشکده ها، برج های خاموشی و غیره تشکیل می دهند، و بناهای غیر مذهبی شامل: کاخ ها، قلعه ها، کاروانسراها، خانه های اربابی و غیره است. یکی از رایج ترین روش های معماری این دوران را می توان شکل چهارطاقی دانست که ریشه در دوران پارتی داشت، و در دوران ساسانی به شدت مورد استفاده قرار گرفت و سبک غالب در معماری این دوران گشت. چهارطاقی های ساسانی کاربری های مختلفی داشته اند که عموماً شاخص ترین کاربری آن را در آتشکده ها می دانسته اند، اما امروزه ما دریافته ایم که این سبک معماری در بناهای غیر مذهبی هم مورد استفاده قرار می گرفته است. طی یک دهه ی گذشت و بر اساس یک فرضیه جدید، کاربری متفاوتی برای چهارطاقی ها جای مانده از دوران ساسانی پیشنهاد شده است، و آن کاربری نجومی برای این گونه از بناها است، البته دقیقاً مشخص نیست که چه کسی برای نخستین بار این فرضیه را مطرح کرده است. روش ما در این مقاله ابتدا سخن گفتن درباره فرضیه ی کاربری نجومی برای چهارطاقی ها است، سپس با بررسی میدانی 57 چهارطاقی و معرفی موقعیت جغرافیایی و پلان آن ها، به بررسی درست و یا غلط بودن این فرضیه می پردازیم؛ و در نهایت با دسته بندی نمونه های آماری و تعیین جدول درصدی، این فرضیه مورد آزمون و خطا قرار می گیرد. در پایان مقاله، این مهم با درصد بالای آماری نشانگر رد فرضیه کاربری نجومی، از برای چهارطاقی های ساسانی می باشد. کلید واژگان: چهارطاقی، نجوم، معماری، آتشکده، ساسانیان، ایران.
چکیده:
هنر می‌تواند دریچه‌ای باشد برای شناخت هر چه بهتر فرهنگ و تاریخ هر سرزمینی؛ هنر گویای فلسف... more چکیده:
هنر می‌تواند دریچه‌ای باشد برای شناخت هر چه بهتر فرهنگ و تاریخ هر سرزمینی؛ هنر گویای فلسفة تصویری هر ملتی است که طی هزاران سال شکل گرفته است و بر اساس آن الهام پذیری از دیگر ملل و تأثیر گذاری بر اقوام پیرامون آن‌ها را مي‌توان ریشه یابی کرد. هنر ایرانی نیز یک پدیدة تاریخی منحصر به فرد و ماندگار است؛ هنر پایا و ماندگارترین بازمانده‌ای است که از این مردم به جامانده و ارزنده‌ترین سهمی که آنان در تمدن جهانی داشته‌اند همین هنر آنان است؛ تاریخ هنر ايران بسیاری از مسائل تاریخ فرهنگ بشری را روشن می‌کند. دورة ساسانی(224-651.م) یکی از دوره‌هاي طلایی و شاخص تاریخ سرزمین ایران است که با الهام پذیری از ساکنین پیشین پارس یعنی حکومت فئودالی فرته داران و همچنین پارتیان پیش از خود و یافتن آثار هنری متعدد تا سده‌ها پس از سقوط ساسانیان، مي‌توان یک هزاره را برای سیر رشد، تحول، بلوغ و سقوط هنر این دوره در نظر گرفت، به زبانی ساده هنر و معماری ساسانی نزدیک به یک هزاره را در بر می‌گیرد. نقوش برجستة ساسانی بخشی از این هنر بی پروا و بومی بود که با روی کار آمدن ساسانیان توسط اردشیر اول رنگ و لعابی نوین به خود گرفت و طی دوران پس از خود تحولات بسیاری را تجربه کرد. از منظر سبک شناسی هنری می‌توان اين نقوش را به 6 مرحلة هنری تقسیم کرد که ما در این پژوهش سعی در شناخت هرچه بهتر این مراحل هنری و تأثیر آن‌ها بر یکدیگر و همچنین الهام پذیری آنان را از وجوه هنری مختلف داخلی و خارجی داریم.
"چکیده:
در سرزمین کم آبی چون ایران، عنصر آب از احترام و ارزش فراوانی برخوردار است، لذا آناهیتا ک... more "چکیده:
در سرزمین کم آبی چون ایران، عنصر آب از احترام و ارزش فراوانی برخوردار است، لذا آناهیتا که در نزد دین بهی ایزد آب است در بین خاندان و پادشاهان ساسانی دارای ارج و ستایش فراوانی است. اردشیر پاپکان خود را کلید دار معبد آناهیتا می دانست و شاپور نخست نیز برای ایزد آناهیتا معبدی بزرگ در بیشاپور برپا کرد. به استثناي نقش‌هاي موجود در نقش رستم و نقش رجب، تمامي حجاري‌ها ساسانی در كنار آب، حال يا به شكل رودخانه و يا حوضچه حجاری شده‌اند، همچنین بسیاری از چهارطاقی های ساسانی در کنار رودخانه بنا شده اند و یا در کنار آن ها حوضچه های زیارتی برای زائران ساخته شده است. تلاش وندائی در این جستار بر آن است تا تأثیر ایزد آناهیتا در خاندان ساسانی و همچنین رابطه‌ي بين این ايزد با هنر، نقوش برجسته و معماری مذهبی دوره‌ي مورد نظر را بررسي كند، بر اين اساس نخست مختصر سخني درباره‌ي ايزد آناهيتا کرده، سپس جایگاه آناهیتا وكاربرد آب را در جوار يك به يك نقوش برجسته، و چهارطاقی ها بررسی می کند.
"
Uploads
Books by milad vandaee
Papers by milad vandaee
تاریخ و هنر ایران باستان بر اساس دسته بندی های تاریخی از آغاز مادها تا پایان دوره ساسانیان را شامل می شود، این برهه از تاریخ ایران را در دسته بندی های آکادمیک دوران باستان و یا پیش از اسلام می نامند. ساسانیان آخرین سلسله از این دوره تاریخی هستند که رخساره و هویتی نوین به فرهنگ، هنر، معماری و سیاست ایرانشهر بخشیدند که تاثیر آن تا روزگار امروز نیز پابرجای است. با قدرت گرفتن ساسانیان و نهادن نام «ایرانشهر» به جغرافیای تحت سلطه آنان که برای نخستین بار رخ داد، اشکانیان منقرض و قدرت نوینی با داعیه پادشاهی بر سریر شهریاری هخامنشیان روی کار آمد. اردشیر بابکان که بنیان این سلسله را نهاد، اساس آن را بر پایه تلفیق دین با سیاست نهاد و از منظر نظامی آنچنان قدرتی به وجود آورد که پارسیان پس از سده ها گذار از نیاکانشان، دگرباره در مقابل رومیان قد علم کنند و جهان باستان را بین خود در شرق و رومیان در غرب تقسیم کردند، اشتراکی که تا چهار سده پس از آن ادامه داشت.
در این مقاله ما به این موضوع خواهیم پرداخت که چگونه ساسانیان توانستند قدرت بگیرند و ایدئولوژی میراث داریوش را در مقابل رویای اسکندری رومیان برپا سازند و قدرت و شکوه هخامنشیان را دگرباره برای ایران به ارمغان بیاورند. ساسانیان نه تنها در سیاست و مذهب توانستند نوآوری کنند، بلکه با بوجود آوردن ثبات مرکزی، در تمامی امور از جمله، فرهنگ، هنر، معماری، شهرسازی، اقتصاد، ارتش و بسیار از مسائل دیگر در دنیای باستان مبدع شدند و رنسانسی را در ابتدای دوران قرون وسطی ایرانشهر به وجود آوردند که بر تمامی دنیای باستان تاثیر گذار بود.
کلید واژگان: رنسانس، ساسانیان، ایرانشهر، میراث داریوش، بلوک شرق، قرون وسطی.
* Department archaeology, College of Humanities, Hamedan Azad university, Hamedan, Iran
Abstract:
The Sassanid dynasty is a historical period when the Sassanid kings have factor their attention on the Zoroastrian religion and religious issues and events. The Zoroastrian religion has had a special impact on the culture (art and architecture) during this era. It seems that the understanding and learning more about the Sassanid religions architecture could provide us with a more obvious and outstanding prospect of religions characteristics and customs. Therefore, a research project titled “ an archaeological distribution analysis of the Sassanid Chartaghies in the western and south-western regions of Fars province” was launched during three archaeological seasons in winter 2011, as well as spring and summer 2012. The outcome of the study was recognizing 18 Chartaghies between the cities of Baladeh and Farashband to Firuzabad. The present endeavor studies the chronology of one of the most prominent and untouched Chartaghies of the region called “ Gonbad Chartaghi collection” . This fire temple is a recognized sample of Sassanid religions architecture. This archaeological element was previously known to be merely religions and their construction was understood to be closely related to the worship of fire. There are so many of these Chartaghi at Fars province which it seems unreasonable to have been solely and necessarily designed be possible that some of these Chartaghies were built for other purposes whit different attitudes. Some of researchers believe that they were places for fire worships while others consider them to be solely an archaeological element. As pointed out above, the current study attempted to determine the functioning of the temple collection. Thus their architectures were compared whit similar buildings. As the distinction and recognition of the Chartaghi architecture collection whit a religions functioning from other building in which the form can only be observed can contribute to a better understanding of the Sassanid architecture. The following four questions were raised: 1-When was the Gonbad Chartaghi collection built? 2-Can a Fire Temple functioning be determined for this collection based on the remaining evidence? 3-Has This Chartaghi collection followed a pattern similar and singular to the Iranian Chartaghies (specifically the Sassanid Empire)? 4-Are there any news or trace of the present monument in the written texts from the Sassanid era? A stylistic comparison of the Gonbad Chartaghies between this monument and Sassanid samples in terms of plan, material, dome, and vaults. The construction benefits from a similar pattern, too. Based on Dietrich Hoff classification, this collection can be included among the Sassanid Chartaghies because the walls of the worship corridor and its vaults (whereby crescent vaults have been used to build the corner domes) seems to be similar to Takhte-Soliman great temple. As a result, based on what was mentioned above, specific elements of a Fire Temple can be observed in the Gonbad Chartaghi collection. It could also be argued that this monument is a religions building with a Fire Temple functioning belonging to the Sassanid era. The building includes a worship hall, several rooms, with Yazshen-gah functioning as well as some rooms for priests and Fire Temple attendants. Based on round group classification and with respect to the fire which turned on inside the temple, it has been use by local people. The typology of the discovered pottery could not help determine an exact date. However, according to its architectural typology with the original forms of the Chartaghies of the above mentioned period, it would be possible to determine the period between the fifth to ninth centuries B. C. as the time when the Chartaghi has commonly been used as a Fire Temple by the follower and Zoroastrian priests.
Keyword(s): Chartaghi,Fire Temple,Gonbad,Farashband,Zoroastrian,Religion,Sassanid
تاریخ و هنر ایران باستان بر اساس دسته بندی های تاریخی از آغاز مادها تا پایان دوره ساسانیان را شامل می شود، این برهه از تاریخ ایران را در دسته بندی های آکادمیک دوران باستان و یا پیش از اسلام می نامند. ساسانیان آخرین سلسله از این دوره تاریخی هستند که رخساره و هویتی نوین به فرهنگ، هنر، معماری و سیاست ایرانشهر بخشیدند که تاثیر آن تا روزگار امروز نیز پابرجای است. با قدرت گرفتن ساسانیان و نهادن نام «ایرانشهر» به جغرافیای تحت سلطه آنان که برای نخستین بار رخ داد، اشکانیان منقرض و قدرت نوینی با داعیه پادشاهی بر سریر شهریاری هخامنشیان روی کار آمد. اردشیر بابکان که بنیان این سلسله را نهاد، اساس آن را بر پایه تلفیق دین با سیاست نهاد و از منظر نظامی آنچنان قدرتی به وجود آورد که پارسیان پس از سده ها گذار از نیاکانشان، دگرباره در مقابل رومیان قد علم کنند و جهان باستان را بین خود در شرق و رومیان در غرب تقسیم کردند، اشتراکی که تا چهار سده پس از آن ادامه داشت.
در این مقاله ما به این موضوع خواهیم پرداخت که چگونه ساسانیان توانستند قدرت بگیرند و ایدئولوژی میراث داریوش را در مقابل رویای اسکندری رومیان برپا سازند و قدرت و شکوه هخامنشیان را دگرباره برای ایران به ارمغان بیاورند. ساسانیان نه تنها در سیاست و مذهب توانستند نوآوری کنند، بلکه با بوجود آوردن ثبات مرکزی، در تمامی امور از جمله، فرهنگ، هنر، معماری، شهرسازی، اقتصاد، ارتش و بسیار از مسائل دیگر در دنیای باستان مبدع شدند و رنسانسی را در ابتدای دوران قرون وسطی ایرانشهر به وجود آوردند که بر تمامی دنیای باستان تاثیر گذار بود.
کلید واژگان: رنسانس، ساسانیان، ایرانشهر، میراث داریوش، بلوک شرق، قرون وسطی.
* Department archaeology, College of Humanities, Hamedan Azad university, Hamedan, Iran
Abstract:
The Sassanid dynasty is a historical period when the Sassanid kings have factor their attention on the Zoroastrian religion and religious issues and events. The Zoroastrian religion has had a special impact on the culture (art and architecture) during this era. It seems that the understanding and learning more about the Sassanid religions architecture could provide us with a more obvious and outstanding prospect of religions characteristics and customs. Therefore, a research project titled “ an archaeological distribution analysis of the Sassanid Chartaghies in the western and south-western regions of Fars province” was launched during three archaeological seasons in winter 2011, as well as spring and summer 2012. The outcome of the study was recognizing 18 Chartaghies between the cities of Baladeh and Farashband to Firuzabad. The present endeavor studies the chronology of one of the most prominent and untouched Chartaghies of the region called “ Gonbad Chartaghi collection” . This fire temple is a recognized sample of Sassanid religions architecture. This archaeological element was previously known to be merely religions and their construction was understood to be closely related to the worship of fire. There are so many of these Chartaghi at Fars province which it seems unreasonable to have been solely and necessarily designed be possible that some of these Chartaghies were built for other purposes whit different attitudes. Some of researchers believe that they were places for fire worships while others consider them to be solely an archaeological element. As pointed out above, the current study attempted to determine the functioning of the temple collection. Thus their architectures were compared whit similar buildings. As the distinction and recognition of the Chartaghi architecture collection whit a religions functioning from other building in which the form can only be observed can contribute to a better understanding of the Sassanid architecture. The following four questions were raised: 1-When was the Gonbad Chartaghi collection built? 2-Can a Fire Temple functioning be determined for this collection based on the remaining evidence? 3-Has This Chartaghi collection followed a pattern similar and singular to the Iranian Chartaghies (specifically the Sassanid Empire)? 4-Are there any news or trace of the present monument in the written texts from the Sassanid era? A stylistic comparison of the Gonbad Chartaghies between this monument and Sassanid samples in terms of plan, material, dome, and vaults. The construction benefits from a similar pattern, too. Based on Dietrich Hoff classification, this collection can be included among the Sassanid Chartaghies because the walls of the worship corridor and its vaults (whereby crescent vaults have been used to build the corner domes) seems to be similar to Takhte-Soliman great temple. As a result, based on what was mentioned above, specific elements of a Fire Temple can be observed in the Gonbad Chartaghi collection. It could also be argued that this monument is a religions building with a Fire Temple functioning belonging to the Sassanid era. The building includes a worship hall, several rooms, with Yazshen-gah functioning as well as some rooms for priests and Fire Temple attendants. Based on round group classification and with respect to the fire which turned on inside the temple, it has been use by local people. The typology of the discovered pottery could not help determine an exact date. However, according to its architectural typology with the original forms of the Chartaghies of the above mentioned period, it would be possible to determine the period between the fifth to ninth centuries B. C. as the time when the Chartaghi has commonly been used as a Fire Temple by the follower and Zoroastrian priests.
Keyword(s): Chartaghi,Fire Temple,Gonbad,Farashband,Zoroastrian,Religion,Sassanid
شاهنشاهی ساسانیان) 224 - 651 .م( را می توان یکی از پررونق ترین و طلایی ترین دوران های فرهنگ، هنر و معماری در تاریخ و
باستان شناسی ایران دانست. در این میان معماری، یکی از شاخص ترین عناصر به جای مانده از این سلسله است که آثار آن با گذار بیش
از 1500 سال، در گوشه و کنار ایرانشهر ساسانی ماندگار است. معماری یک دوران را می توان به دو دسته تقسیم کرد، بناهای مذهبی و
غیر مذهبی؛ بناهای مذهبی دوران ساسانی را آتشکده ها، برج های خاموشی و غیره تشکیل می دهند، و بناهای غیر مذهبی شامل: کاخ
ها، قلعه ها، کاروانسراها، خانه های اربابی و غیره است. یکی از رایج ترین روش های معماری این دوران را می توان شکل چهارطاقی
دانست که ریشه در دوران پارتی داشت، و در دوران ساسانی به شدت مورد استفاده قرار گرفت و سبک غالب در معماری این دوران
گشت. چهارطاقی های ساسانی کاربری های مختلفی داشته اند که عموماً شاخص ترین کاربری آن را در آتشکده ها می دانسته اند، اما
امروزه ما دریافته ایم که این سبک معماری در بناهای غیر مذهبی هم مورد استفاده قرار می گرفته است. طی یک دهه ی گذشت و بر
اساس یک فرضیه جدید، کاربری متفاوتی برای چهارطاقی ها جای مانده از دوران ساسانی پیشنهاد شده است، و آن کاربری نجومی
برای این گونه از بناها است، البته دقیقاً مشخص نیست که چه کسی برای نخستین بار این فرضیه را مطرح کرده است. روش ما در این
مقاله ابتدا سخن گفتن درباره فرضیه ی کاربری نجومی برای چهارطاقی ها است، سپس با بررسی میدانی 57 چهارطاقی و معرفی
موقعیت جغرافیایی و پلان آن ها، به بررسی درست و یا غلط بودن این فرضیه می پردازیم؛ و در نهایت با دسته بندی نمونه های آماری و
تعیین جدول درصدی، این فرضیه مورد آزمون و خطا قرار می گیرد. در پایان مقاله، این مهم با درصد بالای آماری نشانگر رد فرضیه
کاربری نجومی، از برای چهارطاقی های ساسانی می باشد.
کلید واژگان: چهارطاقی، نجوم، معماری، آتشکده، ساسانیان، ایران.
هنر می‌تواند دریچه‌ای باشد برای شناخت هر چه بهتر فرهنگ و تاریخ هر سرزمینی؛ هنر گویای فلسفة تصویری هر ملتی است که طی هزاران سال شکل گرفته است و بر اساس آن الهام پذیری از دیگر ملل و تأثیر گذاری بر اقوام پیرامون آن‌ها را مي‌توان ریشه یابی کرد. هنر ایرانی نیز یک پدیدة تاریخی منحصر به فرد و ماندگار است؛ هنر پایا و ماندگارترین بازمانده‌ای است که از این مردم به جامانده و ارزنده‌ترین سهمی که آنان در تمدن جهانی داشته‌اند همین هنر آنان است؛ تاریخ هنر ايران بسیاری از مسائل تاریخ فرهنگ بشری را روشن می‌کند. دورة ساسانی(224-651.م) یکی از دوره‌هاي طلایی و شاخص تاریخ سرزمین ایران است که با الهام پذیری از ساکنین پیشین پارس یعنی حکومت فئودالی فرته داران و همچنین پارتیان پیش از خود و یافتن آثار هنری متعدد تا سده‌ها پس از سقوط ساسانیان، مي‌توان یک هزاره را برای سیر رشد، تحول، بلوغ و سقوط هنر این دوره در نظر گرفت، به زبانی ساده هنر و معماری ساسانی نزدیک به یک هزاره را در بر می‌گیرد. نقوش برجستة ساسانی بخشی از این هنر بی پروا و بومی بود که با روی کار آمدن ساسانیان توسط اردشیر اول رنگ و لعابی نوین به خود گرفت و طی دوران پس از خود تحولات بسیاری را تجربه کرد. از منظر سبک شناسی هنری می‌توان اين نقوش را به 6 مرحلة هنری تقسیم کرد که ما در این پژوهش سعی در شناخت هرچه بهتر این مراحل هنری و تأثیر آن‌ها بر یکدیگر و همچنین الهام پذیری آنان را از وجوه هنری مختلف داخلی و خارجی داریم.
در سرزمین کم آبی چون ایران، عنصر آب از احترام و ارزش فراوانی برخوردار است، لذا آناهیتا که در نزد دین بهی ایزد آب است در بین خاندان و پادشاهان ساسانی دارای ارج و ستایش فراوانی است. اردشیر پاپکان خود را کلید دار معبد آناهیتا می دانست و شاپور نخست نیز برای ایزد آناهیتا معبدی بزرگ در بیشاپور برپا کرد. به استثناي نقش‌هاي موجود در نقش رستم و نقش رجب، تمامي حجاري‌ها ساسانی در كنار آب، حال يا به شكل رودخانه و يا حوضچه حجاری شده‌اند، همچنین بسیاری از چهارطاقی های ساسانی در کنار رودخانه بنا شده اند و یا در کنار آن ها حوضچه های زیارتی برای زائران ساخته شده است. تلاش وندائی در این جستار بر آن است تا تأثیر ایزد آناهیتا در خاندان ساسانی و همچنین رابطه‌ي بين این ايزد با هنر، نقوش برجسته و معماری مذهبی دوره‌ي مورد نظر را بررسي كند، بر اين اساس نخست مختصر سخني درباره‌ي ايزد آناهيتا کرده، سپس جایگاه آناهیتا وكاربرد آب را در جوار يك به يك نقوش برجسته، و چهارطاقی ها بررسی می کند.
"