ماهنامه تاریخنگار - Tarikh Negar Monthly

Unlike the king himself, the identity of other figures carved out of Sassanid reliefs has mostly been controversial. This study attempts to resolve one of such controversial discussions on the identity of two Sassanid equestrians depicted on the Fīrūzābād I relief and thus on other Ardašīr I's reliefs. In a bid to cast light upon obscured Sassanid genealogical topics, the heraldic concept was took precedence in the course of investigations. To the best of the present author's knowledge, historical texts (mostly Arabic sources), numismatic evidence and visual analysis of ornaments probably related to ranks were all employed for this purpose. In some cases, however, the author was forced into an argumentum ex silentio against his will due to a lack or shortage of historical evidence. There are two premises central to this investigation: first, the fact that the early Sassanids followed the lead of the late Arsacids in several political and cultural aspects, and, second, the existence of a sort of a heraldic system in both early Sassanid and late Arsacid periods.

در ادبيات داستاني و اندرزنامه‌اي ايران در قرون ميانه هجري قمري، حكايات و باب‌هاي متعددي درباره وزرا و حكماي خردمند و جايگاه وزارت آمده است كه عمدتاً با هدف ارائه راهنمايي و اندرز به سلاطين آن مقطع از تاريخ ايران در خصوص اعمال حاكميت مدبرانه و عادلانه بر مردم خلق شده‌اند. در اين نوع حكايات وزرا، همچون هفت وزير فرزانه و حكيم داستان سندبادنامه، از جايگاه برجسته و تأثيرگذاري برخوردارند و شخصيت‌هاي اصلي در ارائه اندرزها و توصيه‌هاي ضروري به صاحبان قدرت در مورد چگونگي كنترل جامعه، به شمار مي‌روند. نخستين و همچنين مهم‌ترين اين وزرا بوذرجمهر وزير خسرو انوشيروان در دوره ساساني است كه شخصيت داستاني وي در قرون اوليه اسلامي و غالياً در دوران حاكميت سلسله‌ها و قبايل آسياي مركزي از سوي ادبا و مورخان ايراني خلق شده است. علاوه بر بوذرجمهر كه متعلق به دوران قبل از اسلام است، حكايات ديگري نيز از سوي انديشمندان و مؤلفان متون ادبي و تاريخي درباره وزرا و حكماي خردمند گوناگون با هدف نشان دادن نحوه صحيح و عادلانه حكومت به سلاطين مهاجم به ايران و فاقد تجربه سياسي در حكومت پديد آمده است. به علاوه برخي از دانشمندان و مؤلفان متون اندرزنامه‌اي، خود در زمره وزراي سلسله‌هاي مورد اشاره بودند كه آن‌ها نيز در ضمن ارائه توصيه‌هاي سياسي و اخلاقي به حكام و زمامداران امور حكومتي، غالباً رعايت عدالت و ميانه‌روي را مد نظر قرار داشته‌اند. نويسندگان اين قبيل متون، همچون كليله و دمنه،  قابوس‌نامه، سياست‌نامه و نظاير آن، از طريق ذكر حكايات داستاني مختلف از وزيران و ارائه پند و اندرز از طريق اين حكايت‌ها، كوشيده‌اند تا راه و رسم و اهميت تدبير و خردمندي در اداره امور مختلف را به متوليان حكومتي تذكر دهند. در ادامه مقاله، با گزينش چند متن از مهم‌ترين متون اندرزنامه‌اي ادبي و تاريخي ايران، و با استفاده از روش پژوهش تاريخي، اهميت و جايگاه وزارت و وزيران در متون اندرزنامه‌اي به همراه روند تاريخي شكل‌گيري حكايت‌ها، داستان‌ها و باب‌هاي مربوط به وزرا و وزيران در متون ادبي و تاريخي قرون ميانه هجري مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته است.

یکی از دوره های شکوه و عظمت و فرهنگ ایرانی دوران هخامنشیان است.هخامنشیان دومین سلسله پادشاهان ایرانی است که پس از زوال حکومت مادها بوسیله کوروش هخامنشی(کوروش کبیر) به سال 550ق م بنیان گذاری شد و به مدت 220 سال به حیات خویش ادامه داد.در ایران باستان زن دارای جایگاه مخصوص به خود را داشته است و توجه خاصی به مقام زن به عنوان تربیت کننده نسل آینده داشته اند.در تورات داستانی از بزرگ منشی و تساوی زن و مرد در ایران باستان آمده است.به استناد اوستا کتاب مقدس زرتشتیان هیچگونه امتیازی زن و مرد بر هم ندارند و در حقیقت زن شریک واقعی مرد و در همه فعالیت های اجتماعی حق مداخله و اظهار نظر داشته است.زن دارای شخصیت حقوقی بوده،حق بازرگانی ،پرورش افراد،اقتصاد خانه و اداره آن را داشته است که جلوه ای از جایگاه زن ایرانی در دوران باستان است.

در جریان ورود اعراب مسلمان به ایران معدودی از ایرانیان به اسلام روی اوردند و در دوران حکومت بنی امیه نیز روند پذیرش اسلام کُند بود. عملکرد غیر اسلامی برخی از حاکمان اموی، موانع و محدودیت¬هایی را بر سر راه گروندکان به اسلام ایجاد کرد. تحقیر مسلمانان غیر عرب، محرومیت آنان از پاره¬ای از حقوق اجتماعی وگرفتن جزیه از نو مسلمانان نمونه¬ای از آن رفتارهاست.
با این اوصاف؛ بسیاری از ایرانیان این رفتارهای غیر انسانی و غیر اسلامی را به حساب اسلام نبوی نگذاشتند چنانچه در دوران خلافت عباسیان و به خصوص در عصر حکومتهای ایرانی، گرایش به تشیع در ایران، نسبت به سایر بلاد بسیار بیشتر و پرشتاب¬تر گردید.
در این پژوهش، محقق بر آن شده است تا با استفاده از منابع کتابخانه¬ای، با استفاده از روش تحلیلی توصیفی، به سوال اصلی پیرامون آنکه چه دلایلی باعث رشد و توسعه تشیع در قرن اول تا سوم در ایران بوده است؟ پاسخ گوید.