Verica Josimovska

Dynamite actions of the Macedonian revolutionary organization known as “donkey attacks” from 1911-1912 had disturbed the public and a lot of attention had been paid in the press. This paper presents the reconstruction of the first bombing attack in Stip from 1911 through numerous articles in the then daily newspapers of the Balkan Peninsula and gives information about the population that was injured in it. Keywords: Shtip, Ottoman Empire, attacks, newspaper

Во македонската историографија од ’90-те години на XX век до денес, се заокружија неколку теми во кои е обработен британскиот и американскиот политички интерес кон Македонија. Пред се, тоа се однесува на проектите кои го опфаќаа периодот на присуството на британските и воени мисии на САД во текот на Втората светска војна и британската и американската дипломатска кореспонденција кон Македонија. Како резултат на тие истражувана беа објавени и неколку монографии и зборници на документи. Со тоа пред македонската јавност, за прв пат се фрли светлина за ставовите на Велика Британија и САД кон Македонија и македонското национално прашање во наведениот период. Меѓутоа, во македонската историографија сеуште постои голема празнина во однос на истражувањата за ставот на британскиот политички врв кон Македонија и македонскиот национален идентитет во периодот по завршувањето на Првата светска војна и Париската мировна конференција до 1945 година. Тоа е период во кој Велика Британија заедно со св...

This paper analyzes the key texts written by Macedonians, appearing in the period before 1944, that treat and argue upon the idea of a Macedonian nation, its appearance and development from an ethno-national position. In other words, it elaborates upon the idea of the ethnogenesis of the Macedonian people and nation. The paper analyzes the context and conditions in which this idea and the related concepts were developed and presented, emphasizing the absence of external support, domestic and supportive national institutions and the conditions of aggressive expansionism of the neighboring nationalisms. The authors focus their attention no particular texts, such as: the essay on the Macedonian question, written by Slavejkov, Pulevski's History, Misirkov's 'On Macedonian Affairs', and two texts written by Vasil Ivanovski. The fate and fortunes of these works: being unpublished, attempts to be destroyed, written in prison or published in distant foreign countries are ana...

Настаните и личностите низ историјата кои биле забележителни и важни за времето во кое се случиле честопати се предмет или тема на литературно дело. На тој начин Историјата се претвора во уметност која од голема далечина ни ги приближува важните настани кои веќе одамна би биле заборавени. Во трудот се обработуваат историски настани кои послужиле како инспирација за книжевно дело на тема болест. Тоа најчесто се дела со автобиографски елементи, како на пример Ф. М. Достоевски кој боледувал од епилепсија како и неговиот лик, принцот Мишкин во романот „Идиот“. За туберкулозата пишувале А. Чехов и сестрите Бронте, Е. Дикинсон, за депресијата Е. Хемингвеј, В. Фокнер, Т.С.Елиот...... Конкретно за овој труд се одлучив да ги обработам историските теми за големите епидемии на чума во средниот век и колерата во 19 век и големата смртност меѓу населението, што авторите во своите дела многу реално ја прикажале. Доволно е да се анализираат десетте дена на Бокачовиот „Декамерон“, Приказната за „Са...

Овој труд ги обработува клучните текстови напишани од Македонци, а настанати во времето пред 1944 г. кои ја третираат и аргументираат идејата за македонската нација, нејзината појава и развој од етно-национална позиција. Т.е. идејата за етногенезата на македонскиот народ и нација. Елаборирани се и условите и контекстот во кој овие идеи се појавуваат и се презентирани, а пред се отсуство на надворешна поддршка, на сопствени национални институции и во услови на национална „агресија“ од соседските национализми. Во фокусот на внимание се идеите забележани во статијата по македонското прашање на Славејков од 1871 г., во Историјата на Георгија Пулевски (1892), во За македонцките работи на К. П. Мисирков (1903) и трудовите на Васил Ивановски: Зошто ние македонците сме посебна нација (1934) и неговата историја напишана во бугарски затвор во 1943 г. Судбината на овие дела: необјавен и (Пулевски), уништувани (Мисирков), објавувани далеку во странство или пишувани во затвор(Ивановски) се јасен...

The partisan forces in Macedonia as a basic form of organization of the people’s liberation war in 1941 were the first which point to the need of sanitation service, therefore, with the forming of the partisan forces the sanitation service was as well organized. As a basic shape of the illegal sanitation service the institution health squad was used. They were formed by the local war headquarters in coordination with the local party organizations.     Key words: PLW, Macedonia, sanitation service, hospital

Трудот дава преглед на здравствено-хигиенската и социјалната заштита во Струмица во втората половина на XIX и почетокот на XX век. Посебно се забележува активноста на првите лекари во Стумица и струмичко ангажирани од различните управи во зависност под чија власт се наоѓале овие територии во овој период.

Први светски рат је један од оних догађаја који су променили лице човечанства заувек. Свет након њега једноставно више није био исти. Сматран је највећом хуманитарном катастрофом, забележио је велика ратна разарања и милионске људске жртве. Изгинула је трећина становништва Србије. У свему томе деца су била најугроженија категорија. Само у Србији, у чијем је саставу тада била и Македонија, по завршетку рата, чак 60 000 деце није имало родитеље.То је био велики проблем једне новостворене, и до темеља разрушене државе ,у којој је тек требало формирати систем дечје заштите. У спровођењу дечје социјалне и здравствене заштине, у годинама непосредно иза Великог рата, уз сагласност државне администрације Краљевине СХС, учествовале су међународне хуманитарне организације, које су својим радом, у најтежим тренуцима, спасиле, од сигурне смрти, неколико хиљада несрећне деце. Конкретно, на територији данашње Македоније бригу о болесној и незбринутој деци преузела је америчка мисија „Болнице амер...

Трудот го обработува периодот на Балкнските војни, кога паралелно со воените дејствија по течението на реката Брегалница се јавува колера која ќе достигне епидемиолошки размери. Со ширењето на колерата подеднакво страдале и војниците од двете завојувани страни и населението. Бројните извештаи и рапорти зборувале за големи жртви кои придонеле за силен одзив во светската јавност. Во гаснењето на епидемискиот пожар напомош ќе пристигнат еминентни медицински стручњаци од разни европски и воневропски земји.

Станува збор Бошначкото маало во Штип, кое речиси, не постои цел век. Не постојат и луѓето што биле негови современици. Сепак можат да се најдат записи кои ќе не упатат на постоењето на бошначката зедница во Штип. Во разговорите со постарите ќе се чујат зборовите бошначка џамија, бошначка чешма, бошначките бавчи, бошначкото школо итн. што зборува за добро организирана заедница. Бошначкото маало лоцирано на самиот влез на градот на левиот брег на реката Брегалница, своето постоење го бележи во периодот 1908 – 1912 година.

Принципите врз кои била организирана здравствената служба во Кралството на СХС се однесувале на интеграција на превентивната и куративната медицина со нагласен акцент на превентивата. Во теориска и практична смисла, постоечката организација успеала да примени превентивно-хигиенски и социјално-медицински сфаќања кои одговарале на една аграрна земја. Голем придонес во градењето на здравствената служба имаат принципите воспоставени од д-р Андрија Штампар. Клучни зборови: социјално-медицинска служба, здравствена заштита, Кралство на СХС, Македонија

Во трудот станува збор за периодот на српските училишта во Штип кој започнал 1913 година и завршил со априлската војна 1941 година. Овој период се карактеризира со воведување на гимназиско образование опфатено со телесно-културни воншколски активности. Оваа гимназија била прва таква образовна институција во историјата на Штип и единствена во Источниот регион на Вардарска дел од Македонија.Со оваа гимназија им се отвориле вратите на многу штипски ученици да се запишат на факултет и да се здобијат со универзитетски дипломи.Исто така во овој период биле отворени и занаетчиски училишта кои давале можност за егзистенција на младата популација од Штип. Клучни зборови: Штип, српски училишта, гимназија, занаетчиски школи

Четврт век високообразовна установа за образование на наставници и воспитувачи! Од Педагошки факултет, до Факултет за образовни науки, чествуваме 25 години факултетско образование! И четврт век е доволно за почит и достојно за восхит, но ако се земе предвид дека тие 25 години се всушност само продолжување на долга и богата образовна традиција, која институционално досегнува сè до Учителската школа во 1945 година, станува јасно пред каква историска величина стоиме. Затоа, оваа генерација наставници, професори и асистенти од Факултетот за образовни науки, гордо, но занемено е исправена пред одговорноста што треба ја преземе на своите плеќи. Оваа генерација, не само што има долг кон сегашноста и поглед кон иднината, туку и кон наследството на традицијата и богатото минато што треба да го оправда. Да се служи на воспитанието и образованието, да се служи на науката и педагогијата, да се служи на просветата на нацијата, со такво наследство зад себе, е вистински предизвик, но и тежок подви...