Barbados

Barbados
Barbados
Standardo di Barbados	Blazono di Barbados
Nacionala himno:
In Plenty and In Time of Need
Urbi:
Chefurbo:	Bridgetown
· Habitanti:	96,578(metropolala areo) (2009)
Precipua urbo:	Bridgetown
Lingui:
Oficala lingui:	Angla
Guvernerio:
Tipo:	Republiko
· Prezidanto:	Sandra Mason
· Chefministro:	Mia Mottley
Surfaco: (197ma maxim granda)
· Totala:	431 km²
· Aquo:	neglijebla %
Habitanti: (180ma maxim granda)
· Totala:	303 431 (2023)
· Denseso di habitantaro:	704 hab./km²
Plusa informi:
Valuto:	Dolaro di Barbados
Veho-latero:	sinistre
ISO:	BB
	BRB
	052
Reto-domeno:	.bb

Barbados esas mikra insulala republiko che Karibiana Maro. Ol distas 402 km nord-weste de Venezuelana litoro ed esas la maxim estal insulo di Antili. Lua denseso di habitantaro esas un ek la maxim granda del mondo.

Bazala fakti pri Barbados.

Historio

Indijeni Karibi.

Precipua artiklo: Historio di Barbados

L'unesma habitanti di Barbados esis indijeni Arawaki e Karibi, qui arivis al insulo de Sud-Amerika cirkume 350 til 400 aK. En 1536, Portugalani vizitis l'insulo, ma ne koloniigis ol.

L'unesma Angli arivis en la navo Olive Blossom, e desembarkis en la regiono di nuna Holetown en 1625. Li okupis l'insulo por la rejulo James la 1ma, komencis kultivar sukrokano en 1640 e transportis Afrikana sklavi por kultivar ol.

Barbados sempre havis granda autonomio: l'unesma lokal asemblo instalesis en 1639. En 1807, Britaniani abolisis komerco di sklavi, ma ne la sklaveso. En 1816, eventis granda revolto di sklavi, komandita da Bussa, kun la partopreno di 20.000 sklavi. La revolto faliis, e 120 sklavi mortigesis en kombati od ocidesis nemediate. Altra 144 judiciesis ed mortigesis pose.

Sklaveso fine abolisesis en 1834. En 1854 eventis granda epidemio di kolero, qua produktis plu kam 20 mil morti.

En 1884, membri de la societo di agrokultivisti di Barbados skribis letro a Francis Hincks, Kanadana politikistulo, e demandis l'admiso di Barbados en Kanadana Kunfederuro. Tamen, proprietanti di plantaceri e Britanian-decendanta komercisti formacis la majoritato di la personi qui darfis votar, e ne aceptis ta ideo. Plu kam 70% de la habitantaro, nome mulieri, ne darfis votar.

Bridgetown en 1900.

Erste dum la yari 1930a, decendanti di sklavi komencis revendikar politikal yuri. Un ek la chefi de ta movado, Grantley Adams, fondis partiso Barbados Labour Party en 1938. De 1958 til 1962 Barbados apartenis a la Federuro di Westal Indii. Fine, la lando nedependanteskis de Unionita Rejio ye la 30ma di novembro 1966 kom monarkio, kun Elizabeth la 2ma di Unionita Rejio kom rejino e J.M.G.M. Adams, filiulo di Grantley Adams, kom chefministro. De 1946 til 1980 la procento-kresko dil habitantaro diminutis 1/3 por enmigro vers l'Unionita Rejio.

En 1983 Barbados ed altra Karibiana landi unionis kun Usa por invadar Grenada ed ekpulsar marxista rejimo. En 1985 J.M.G.M. Adams mortis, e Bernard Saint John divenis chefministro.

Politiko

Kontoro dil chefministro di Barbados.

Parlamento di Barbados, en Bridgetown.

Nedependanta pos la 30ma di novembro 1966, Barbados esis konstitucala monarkio, kun rejino Elizabeth la 2ma di Unionita Rejio representita lokale da generala guvernisto. Ye la 30ma di novembro 2021, Barbados divenis republiko. Sandra Mason, la lasta generala guvernisto, divenis l'unesma prezidanto di la lando. Mia Mottley, la lasta chefministro nominita dum la monarkio, ye la 25ma di mayo 2018, duras esar la chefministro pos l'adopto di republikala sistemo.

La Parlamento di Barbados esas duchambra. La Domo di Asemblitaro havas 30 membri qui elektesas direte dal populo por 5 yari. La Senato havas 21 membri qui elektesas dal generala guvernisto. Segun lua konstituco adoptita en 1966, l'elekti mustas eventar admaxime 5 yari pos l'aperto dil parlamento pos l'antea elekto.

La politikala sistemo funcionas kun du dominacanta partisi: Democratic Labour Party ("Demokrata laborala partiso") e Barbados Labour Party ("Laborala partiso di Barbados"). Til la yaro 2003 singla partiso guvernis du sequanta periodi alternante.

Judiciala povo konsistas ek lokala judiciisti, ek la Supra Korto (qua konsistas ek Alta korto e Apelo-korto) e da Karibiana korto di yuro, kun sideyo en Port-of-Spain.

En 2014, Barbados judikesis kom la 2ma min korupta lando de Amerika, dop Kanada.

Geografio

Mapo di Barbados.

Plajo proxim Bridgetown.

Barbados jacas en l'Atlantiko, este de l'altra insuli di Westal Indii. Diferanta de altra insuli di la regiono, Barbados ne havas alta monti: la maxim alta monto di la lando esas Monto Hillaby, kun 336 metri di altitudo. Granda parto dil insulo formacesas e cirkondesas da koralii.

Pro l'erodo di kalkopetra roki en la nord-esto di la lando multa kaverni formacesis. En l'estala litoro l'erodo di kalkopetro kreis talusi.

La lando ne havas longa fluvii o granda lagi. Lua litoro esas longa de 97 km. Granda parto di la lando kovresas da koraliala roki, ma 85% del insulo povas esar kultivata.

Lua klimato esas tropikala, e pluvoza sezono iras de junio til oktobro. La mezvalora yarala pluvo-quanto varias de 1.000 mm til 2.300 mm. La lando rare subisas l'efekti di sturmi od uragani dum pluvoza sezoni: la lasta destruktinta uragano eventis en 1955.

Barbados havas granda denseso di habitantaro, e lua guvernerio verkis dum la yari 1990a por integrar la sudo dil insulo en la sistemo por trakto di kloakaji de Bridgetown, por protektar la koraliorifi.

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Barbados

Sukrokano esas la maxim importanta agrokultiva produkturo di la lando, ma l'industrio e turismo nun esas la maxim importanta ekonomial agadi. Barbados havas fabrikerii di stofi, kemiala ed elektronikala vari, sukro, melaso e rumo.

Barbados esas la 53ma maxim richa lando de la mondo, mezurita segun TNP per persono. Ol esas membro di Caricom (Karibiana Komunitato), di Karibiana singla komuna merkato ed ekonomio (CMSE) e dil asociuro di Karibiana stati (ACS).

Demografio

Habitantaro di Barbados, de 1960 til 2015

Mulieri en plantacerio di sukrokano.

Segun statistiki de The World Factbook por 2023, Barbados havis 303 431 habitanti. Segun etnio, 92,4% esas decendanti de Afrikani. Mestici esas 3,1%, blanki esas 2,7%, estal Indiani esas 1,3%, altri esas 0,2%, e ne existas informi pri 0,3%.

La linguo oficala esas Angla. La kreola linguo Bajan, qua originis del Angla, esas la maxim parolata neformale.

Segun religio la maxim multa habitanti esas protestanti (66,4%, inkluzite Anglikani (23,9%) altra Pentekostalisti (19,5%), Adventisti (5,9%) ed altri). Katoliki esas 3,8%, altra kristani esas 5,4% (inkluzite 2% qui esas testi di Jehova), 1%esas Rastafariani, 20,6% praktikas nula religio, 1,5% praktikas altra religii, e 1,2% ne informis pri religio dum la demografiala kontado di 2010.

Plu kam 97% de Barbadani savas lektar e skribar. Primara skolo e liceo esas gratuita e frequentar la skolo esas obligata por la pueri til evar 14 yari.

La maxim granda urbo esas la chef-urbo, Bridgetown. Altra importanta urbi esas Speightstown e Holetown.

Kulturo

Karnavalo di Barbados konocesas kom Crop Over ("fino dil rekolto") ed esas la maxim granda festo di la lando. La tradiciono di Crop Over komencis en 1688, komence por celebrar la fino di rekolto di sukrokano. Nun ol havas kanti, danso e muziki pleata per perkut-instrumenti, gitari e violini. La festo komencas en junio e duras til komenco di agosto.

Rihanna, la maxim konocata kantistino di Barbados.

Pri muzikal aferi, la maxim konocata kantistino de la lando esas Rihanna. Muziko de Barbados mixas folk, religiala muziko de Ocidento, e Afrikana ritmi. Kalypso, sprouge, soca e reggae esas la maxim populala muzikala stili. En januaro eventas festivalo di jazo, Barbados Jazz Festival. En mayo eventas festivalo pri gospel-muziko, nomizita Gospelfest.

Pri literaturo, yen kelka Barbadosana skriptisti: Samuel Jackman Prescod (qua ank esis politikisto dum la 19ma yarcento), Adisa Andwele, Kamau Brathwaite, Geoffrey Drayton, Clennell Wickham, Andrea Stuart ed Esther Phillips.

Pro Britanian influo, kriketo esas la maxim populara sporto, ed Anglikanismo esas la precipua religio di la lando.