Antonia Hatzoglou

Ένα από τα ‘ιδιαίτερα’ θρησκευτικά έργα της μεταβυζαντινής περιόδου συγκαταλέγονται και τα ευρέως γνωστά ως «προσκυνητάρια» ή διαφορετικά, «Ιεροσολυμίτικα» έργα. Είναι ζωγραφικές συνθέσεις που αποτυπώνουν τους Αγίους Τόπους, όπου περπάτησε και έζησε κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής Του, μέχρι την ώρα της Σταύρωσης και της Αναστάσεως, ο Χριστός. Αποτελούν δε ζωντανές μαρτυρίες για τα πλήθη των ανθρώπων πού είδαν και προσκύνησαν από κοντά τους Αγίους Τόπους, μέσα στο πέρασμα των αιώνων. Γι᾿ αυτό και ως καλλιτεχνικές συνθέσεις είναι σημαντικές και ιστορικές.
Η βασική σύνθεση του Ιεροσολυμίτικου περιλαμβάνει τον Πανάγιο Τάφο, το Ναό της Αναστάσεως, το Βίο και τα Πάθη του Κυρίου, αριστερά και δεξιά τις εικόνες της Παναγίας και του Χριστού. Όλη η επιφάνεια του ζωγραφικού έργου καλύπτεται από μικρογραφίες, που αναπαριστούν θέματα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Τα περισσότερα Ιεροσολυμίτικα ακολουθούν τη συγκεκριμένη διάταξη, ενώ το μέγεθός τους ποικίλει αναλόγως με την επιθυμία και τις προτιμήσεις του εκάστοτε προσκυνητή.
Ένα τέτοιο έργο, σπουδαίο κειμήλιο του 1838, διατηρείται μέχρι σήμερα στην Ιερά Μονή Ταξιαρχών Πηλίου και είναι ένα από τα ελάχιστα, δυστυχώς, που διασώζονται στον Ελλαδικό χώρο, αφού τα περισσότερα διασκορπίστηκαν εκτός Ελλάδος, ενώ άλλα καταστράφηκαν ανά τους αιώνες.
Τα Ιεροσολυμίτικα είναι έργα που δεν έχουν μελετηθεί συστηματικά. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να αναδείξει γενικά τα Ιεροσολυμίτικα έργα και να τα καταστήσει ευρύτερα γνωστά στο κοινό, ως σημαντικά στοιχεία της Ορθόδοξης εικονογραφίας και παράδοσης.
Η εργασία ολοκληρώνεται με την παρουσίαση της επεμβατικής και προληπτικής συντήρησης. τέλος, γίνεται αναφορά στην σημερινή κατάσταση διατήρησης του ζωγραφικού υποστρώματος και τους προτεινόμενους τρόπους αποθήκευσης και έκθεσης