კიპუ

კიპუ
ტიპი:	სხვა „კვანძოვანი დამწერლობა“
ენები:	კეჩუა, აიმარა, პუკინა
დროის პერიოდი:	ახ. წ. I-II ათასწლ. მიჯნა

კიპუ (კეჩ. khipu) — ინკების ორიგინალური „კვანძოვანი დამწერლობა“. გავრცელებული იყო სამხრეთ ამერიკაში მდებარე პარაკასის, უარისა და ინკების კულტურაში.

იგი წარმოადგენდა გრძელ ბაწარს, რომელზეც ჩამოკიდებული იყო სხვადასხვა ფერისა და ზომის ძაფები. ფერების შეხამება და კვანძების კომბინაცია, ბაწარზე ან თოკზე გამოიყენებოდა გადასახადების გასაანგარიშებლად, სხვადასხვა ისტორიული მოვლენის დასაფიქსირებლად, საკუთარი სახელიებისა და სხვადასხვა ფონეტიკური ელემენტების გადმოსაცემად. პერუს ერთ-ერთ ტაძარში აღმოაჩინეს უნიკალური კიპუ, რომელიც 6 კგ-ს იწონიდა. ინკების ისტორიის მცოდნე მეცნიერთა აზრით, ზოგიერთი კიპუს სიგრძე უტოლდებოდა მანძლის, მაგალითად ბათუმიდან ბაქომდე, ხოლო ინფორმაციის მოცულობით, შეეძლო მრავალტომიანი სტატისტიკური ცნობარი შეეცვალა.

რესურსები ინტერნეტში

• Manual of writing in quipus: Apendix. Constructive Logic in Quipus დაარქივებული 2010-06-30 საიტზე Wayback Machine. by Miguel Angel Calvo Rodriguez
• The Khipu Database Project at Harvard University დაარქივებული 2019-05-31 საიტზე Wayback Machine. (gallery, archives, references, researchers, etc.)
• Quipu: A Modern Mystery დაარქივებული 2012-02-05 საიტზე Wayback Machine.
• Speaking of Graphics: The Quipu and Statistical Graphics
• Untangling the Mystery of the Inca
• From Knots to Narratives
• Science: Inka Accounting Practices
• Open / Popular (Ad Hoc) Khipu Decipherment Project
• Open / Popular (Ad Hoc) Khipu Decipherment Project (now on FACEBOOK)
• History of Counting-PlainMath.Net დაარქივებული 2012-05-14 საიტზე Wayback Machine.
• High in the Andes, Keeping an Incan Mystery Alive (New York Times, August 16, 2010)
• The Khipu of San Cristobal de Rapaz დაარქივებული 2012-10-21 საიტზე Wayback Machine.