Mehmet Ali YILDIRIM

Oz Osmanli Devleti’nde ayrilikci fikirlerin nuksetmeye basladigi XIX. yuzyilda ve ozellikle de soz konusu yuzyilin ikinci yarisinda Osmanli tabiiyetinde bulunan bircok Ermeni’nin devlet hizmetinde bulundugu asikârdir. Karsilikli guven ve sadakat esasina dayanarak gerek devlet, gerekse devlet namina calisan Ermeni reaya siyasi kirilganligin son derece musait oldugu yillarda dahi uzerlerine duseni layikiyla yerine getirmeye gayret etmislerdir. Nitekim Amasyan ve Torkomyan Efendiler, bu durumun teferruatina dair ornekler arasinda yer almaktadirlar. Hagop Amasyan Efendi, 1865 yili itibariyla devlet hizmetine girmis ve Halkali Ziraat Mektebi ile beraber Edirne ve Selanik ziraat mekteplerinin kurulusuna onemli katkilar sunmustur. Kevork Torkomyan Efendi ise Halkali Ziraat Mektebi’nin ogretim kadrosunun olusturulmasi kapsaminda egitim icin Avrupa’ya gonderilmis, dondugunde memuriyeti tevdi edilmis, 1888 senesinde Bursa’da acilan ipekbocekciligi mektebinin mudurluk vazifesini uslenerek ipek...

Goc hadisesi Osmanli topraklarinda kurulus devrinden itibaren cesitli nedenlerle surekli olarak yasandiysa da ozellikle savas kaynakli goclerin yogunlugu son donemlere tesaduf etmektedir. 1774 yilinda imza edilen Kucuk Kaynarca Anlasmasi’ndan itibaren kendini gosteren Carlik rejiminin yayilmaci politikalari, XIX. yuzyilin ilk yarisina kadar yer yer yogunlasan goclere neden olmakla beraber en yikici dalgalar Kirim Savasi’ndan sonra baslamis ve Doksanuc Harbi’nin pesi sira buyuk bir insani drama donusmustur. Baska bir ifadeyle Kirim ve Kafkas ahalisinin yerinden edilmesi ve Balkan cografyasinin Osmanli elinden cikmaya baslamasi 1910 yilina kadar uc milyonun uzerinde bir nufusun Istanbul ve Anadolu topraklarina gocunu zorunlu kilmistir. Bu durum karsisinda devlet, bir yandan kurumsal olarak iskâni organize etmeye calismis, diger yandan gocun neden oldugu ekonomik ve sosyal sikintilarin ustesinden gelmeye gayret sarf etmistir. Soz konusu sikintilardan biri de muhacir evladinin gelecegi,...