Мариана шұңғымасы
| Мариана шұңғымасы ағылш. Mariana Trench | |
 | |
| Мариана шұңғымасының орналасуы | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Тереңдігі | 10 994 ± 40 м |
| Орналасуы | |
| 11°21′ с. е. 142°12′ ш. б. / 11.350° с. е. 142.200° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 11°21′ с. е. 142°12′ ш. б. / 11.350° с. е. 142.200° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Мұхит | Тынық мұхит |
 Мариана шұңғымасы Ортаққорда | |
Мариана шұңғымасы — Тынық мұхиттың батысында Мариана аралдарын бойлай 1340 км-ге созылып жатқан тар депрессия. Көлденең қимасы V тәрізді, беткейі тік (7 — 9Ә). Табаны тегіс, ені 1 — 5 км. Орташа тереңд. 8 — 11 км. Ең терең жері — оңт. бөлігінде 11022 м. Бұл дүниежүз. мұхит бойынша ең терең жер.
Бұл тереңдік Эверест тауының биіктігінен де асады. Оны 1958 ж. кеңес ғалымдары «Витязь» кемесінде ғыл.-зерт. жұмыстарын жүргізгенде анықтаған.[1]
Мариана шұңғымасының төменгі бөлігіндегі температура шамамен 1-4 градус.
Мариана шұңғымасының тереңдігі әлі толық зерттелмеген.
Шұңғыма жер қыртысының қалың ең жұқа жерлерінің бірінде орналасқан.
Тарихы
- 1875: Ағылшын кемесі “Челленджер нүктесін” Мариана шұңғымасындағы ең терең нүктесін анықтап, оған “Челленджер шұңғымасы” деген атау берді. Олар тереңдікті 8184 метр деп өлшеген.
- 1951: Американдық кеме “Мариана шұңғымасы” тереңдікті 10 863 метр деп өлшеді.
- 1960: Американдық океанографтар Джеймс Камерон және Дон Уолш “Триест” кемесімен қолдана отырып “Челленджер шұңғымасына” жетті. Олар тереңдікті 10 916 метр деп өлшеген.
- 2012: Режиссер Джеймс Камерон “Deepsea Challenger” аппаратымен шұңғымаға жетті. Ол оның тереңдігін 10 908 метр деп өлшеген.
- 2019: “Витязь” кемесінің экспедициясы шұңғыманың тереңдігін 10 929 метр деп өлшеген.
Дереккөздер
- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
|
Бұл — география бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |