This article presents a case study of a large, isolated convex form lying on the watershed between the Vistula and the Odra rivers, on the axis of the so-called Lodz hump. Morphometric analysis of the hill and results of sediment studies...
moreThis article presents a case study of a large, isolated convex form lying on the watershed between the Vistula and the Odra rivers, on the axis of the so-called Lodz hump. Morphometric analysis of the hill and results of sediment studies (structural and textural, including petrographic and magnetic ones) carried out at the I-V sites in active gravel pits at Mąkolice (Piekary) on the Bełchatów Plateau were discussed. The complex internal structure of the form was highlighted.
Within it, 10 series of different age sediments assigned to 6 lithocomplexes were distinguished.
The hill is built mainly of glacifluvial and glacial series originating from the Wartanian stadial of the Odranian glaciation (MIS 6, Late Saalian, Middle Polish Complex), which were formed in the interlobal node zone – between the Widawka lobe and the Rawka, Pilica and Luciąża one. Detailed research, especially petrographic allowed to determine the age of the oldest clay, considered hitherto to have come from Wartanian, as san II (MIS 30-10, Southern Polish Complex). The youngest deposits were formed under conditions of periglacial and normal moderate climates. The internal structure of the hill
classifies it as a moraine or a kame with a stamped core which became an erosive remnant hill at the end of the Odranian
glaciation. Retouch of the original glacial relief has taken place in the Vistulian, then in Holocene and continues to this day thanks to the industrial activity of Man.
The Mąkolice hill is a good example of the polygenic character of Central Poland relief because structure and tectonics of the
substratum, the activities of ice sheets and ice water, river, slope and aeolian postglacial processes, and also Man, participated in its development.
Na przykładzie jednej z form wyznaczających dział wodny Wisły i Odry – pagóra w Mąkolicach (Piekarach), przedstawiono częściowe wyniki prowadzonych od 2005 roku badań mających na celu weryfikację hipotezy na temat zasięgu i kierunków
transgresji lądolodu warty w regionie łódzkim. Zaprezentowano analizę morfometryczną pagóra oraz wyniki badań strukturalno-teksturalnych (w tym petrograficznych i magnetycznych). Opisano złożoną budowę wewnętrzną formy, w której wyróżniono 10 różnowiekowych serii przypisanych 6 kompleksom osadowym.
Pagór budują głównie serie glacifluwialne i glacjalne wywodzące się ze stadiału warty zlodowacenia odry (MIS 6, Late
Saalian, Middle Polish Complex), które tworzyły się w strefie węzła interlobalnego dwóch lobów – Widawki oraz Rawki,
Pilicy i Luciąży. Wiek najstarszej gliny, dotąd uważanej za warciańską, określono na zlodowacenie san II (MIS 10, Southern
Polish Complex). Najmłodsze osady powstawały w warunkach klimatu peryglacjalnego i klimatu umiarkowanego. Retusz
pierwotnej rzeźby glacjalnej, który dokonał się w vistulianie, a następnie w holocenie, dzięki eksploatacyjnej działalności
człowieka trwa do dziś.
Pagór w Mąkolicach jest formą poligeniczną, na jego rozwój wpłynęła: struktura i tektonika podłoża, działalność lądolodów
i wód lodowcowych, rzeczne, stokowe i eoliczne procesy polodowcowe oraz człowiek.