wezîr

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /wɛˈziːɾ/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: we·zîr

Navdêr

Zayendên mê û nêr ên binavkirî
Rewş	Mê (yj.)	Nêr (yj.)	Mê û nêr (pj.)
Navkî	wezîr	wezîr	wezîr
Îzafe	wezîra	wezîrê	wezîrên
Çemandî	wezîrê	wezîrî	wezîran
Nîşandera çemandî	wê wezîrê	wî wezîrî	wan wezîran
Bangkirin	wezîrê	wezîro	wezîrino
Zayendên mê û nêr ên nebinavkirî
Rewş	Mê (yj.)	Nêr (yj.)	Mê û nêr (pj.)
Navkî	wezîrek	wezîrek	wezîrin
Îzafe	wezîreke	wezîrekî	wezîrine
Çemandî	wezîrekê	wezîrekî	wezîrinan

wezîr

1. Seroka/ê wezaretekê; yek ji çend kesên herî payebilind yê hikûmetê.

   Hevmane: gizîr, şalyar

   wezîra/ê dadê,
   wezîra/ê karûbarên hindirr,
   wezîra/ê bazirganiyê, wezîra/ê kar,
   wezîra/ê neftê

2. (kişik) Cûnê kevirekî kişikê yê herî xurt (yek bo her lîstikvanî) yê ku dikare bilive her alî.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ji wêjeya klasîk

• Te digo ko dinê û axiret bû
  Tacdîn weledê wezîrê dîwan
  Mem jî xelefê debîrê dîwan — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: وه‌زیر‎

Jê

• serokwezîr
• serwezîr
• wezîrî
• wezîrîtî
• wezîrtî
• wezîrxane
• wezîra aborî, wezîrê aborî
• wezîra karûbarên civakî, wezîrê karûbarên civakî
• wezîrê dadê, wezîra edaletê, wezîrê dadê, wezîrê edaletê
• wezîra derve, wezîrê derve, wezîra karûbarên derve, wezîrê karûbarên derve
• wezîra hindir, wezîra karûbarên hindir, wezîrê hindir, wezîrê karûbarên hindir

Têkildar

• wezaret

Bide ber

• gizîr

Etîmolojî

Ji erebî وَزِير‎ (wezîr), ji zimanên îranî, hevrehên farisiya navîn guzîr û viçîr, avestayî viçîre-, belkî têkilî vec- (aram kirin) ya parsî û/yan vezirke- (mezin) ya hexamenişî, bozorg (mezin) ya farisî û/yan gir / girs (zexm, mezin) ya kurmancî. Heta niha jî di çîrokên kurdî de bi forma "wezîr û gizîr" heye. Li serdema ebasiyan ev peyv derbasî erebî bûye û bi wî kirasê erebî li kurdî û farisî vegeriye. Di erebî de li gor rêzimana erebî peyvên وزارة‎ (wizare^t, “wezaret”) û وزراء‎ (wuzerai, “koma wezîran”) jî jê hatine çêkirin.

Werger

seroka/ê wezaretekê

• Afrîkansî: minister → af
• Albanî: ministër → sq n, ministre → sq m
• Almanî: Minister → de n, Ministerin → de m
• Asamî: মন্ত্ৰী (montri), উজীৰ (uzir), মিনিষ্টাৰ (ministar)
• Azerî: nazir → az, vəzir
• Baskî: ministro
• Başkîrî: министр (ministr)
• Belarusî: міні́стр n (minístr), міні́стар n (minístar), міні́стрка m (minístrka), міні́старка m (minístarka)
• Bengalî: মন্ত্রী (môntri), উজির → bn (ujir)
• Boleyî: minista
• Bulgarî: мини́стър → bg n (minístǎr), мини́стърка → bg m (minístǎrka)
• Burmayî: ဝန်ကြီး → my (wankri:)
• Çekî: ministr → cs n, ministryně → cs m
• Çîçewayî: nduna
• Çînî:

  Mandarînî: 大臣 → zh, 部長 → zh

• Danmarkî: minister → da g
• Divehî: ވަޒީރު‎ (vazīru)
• Endonezyayî: menteri → id
• Erebî: وَزِير‎ n (wazīr), وَزِيرَة‎ m (wazīra)

  Erebiya misrî: وزير‎ (wazīr)

• Ermenî: նախարար → hy (naxarar)
• Erzayî: туростор (turostor)
• Esperantoyî: ministro → eo
• Estonî: minister → et
• Farisî: وَزیر‎ → fa (vazir)
• Fînî: ministeri → fi
• Fransî: ministre → fr n an m
• Gaelîka skotî: ministear n
• Galîsî: ministro n
• Gujaratî: મંત્રી n (mantrī)
• Gurcî: მინისტრი → ka (minisṭri)
• Hawsayî: minista → ha
• Hindî: वज़ीर n (vazīr), मंत्री → hi n (mantrī)
• Holendî: minister → nl n an m
• Îbanî: menteri
• Îbranî: שַׂר‎ → he n (sar), שָׂרָה‎ → he m (sará)
• Îngilîziya kevn: þeġen
• Îngilîzî: minister → en
• Îzlendî: ráðherra n
• Japonî: 大臣 → ja (だいじん, daijin), 長官 → ja (ちょうかん, chōkan)
• Javayî: mantri → jv
• Kannadayî: ಮಂತ್ರಿ → kn (mantri)
• Katalanî: ministre → ca n
• Kirgizî: министр → ky (ministr), вазир → ky (vazir)
• Koreyî: 대신 → ko (daesin), 장관 → ko (janggwan)
• Ladînoyî: bakan, agá, vezir
• Latviyayî: ministrs n, ministre m
• Lawsî: ລັດຖະມົນຕີ (lat tha mon tī)
• Lîtwanî: ministras → lt n, ministrė m
• Makedonî: министер n (minister), министерка m (ministerka)
• Malayalamî: മന്ത്രി → ml (mantri)
• Malezî: menteri → ms
• Maorî: minita
• Maratî: मंत्री → mr (mantrī)
• Mecarî: miniszter → hu
• Mongolî:

  Kirîlî: сайд → mn (sajd)

  Mongolî: ᠰᠠᠶᠢᠳ (sayid)

• Nepalî: मन्त्री → ne (mantrī)
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: minister → no n

  Norweciya nînorskî: minister n

• Oksîtanî: ministre → oc n
• Oriyayî: ମନ୍ତ୍ରୀ → or (môntrī)
• Oygurî: ۋەزىر‎ (wezir)
• Ozbekî: vazir → uz, ministr → uz
• Peştûyî: وزير‎ → ps n (wazīr)
• Polonî: minister → pl n an m
• Portugalî: ministro → pt
• Qazaxî: министр (ministr), уәзір (uäzır)
• Romanyayî: ministru → ro n, ministră m
• Rusî: мини́стр → ru n (minístr)
• Sanskrîtî: मन्त्रि → sa n (mantri), मन्त्रिन् → sa (mantrin)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: мѝнистар n, мѝнистрица m, мѝниста̄рка m

  Latînî: mìnistar → sh n, mìnistrica → sh m, mìnistārka → sh m

• Slovakî: minister n, ministryňa m
• Slovenî: minister → sl n, ministrica m
• Sotoyiya başûr: tona → st
• Spanî: ministro → es n
• Swahîlî: waziri → sw
• Swêdî: minister → sv g
• Tacikî: вазир (vazir)
• Tamîlî: அமைச்சர் → ta (amaiccar), மந்திரி → ta (mantiri)
• Tayî: รัฐมนตรี → th
• Telûgûyî: మంత్రి → te (mantri)
• Teteriya krîmî: nazir
• Teterî: министр (ministr), вәзир → tt (wäzir)
• Tirkî: bakan → tr, vezir → tr
• Tirkmenî: ministr, wezir
• Tîbetî: བློན་པོ (blon po)
• Toxarî B: āmaś
• Tumbukayî: nduna
• Urdûyî: وَزِیر‎ → ur n (vazīr)
• Ûkraynî: міні́стр → uk n (minístr), міні́стрка → uk m (minístrka)
• Viyetnamî: bộ trưởng → vi
• Weylsî: gweinidog → cy n
• Ximêrî: រដ្ឋមន្ត្រី → km (rɔɔtthɑɑmntrəy), មន្ត្រី → km (mŭəntrəy)
• Yidîşî: מיניסטער‎ n (minister)
• Yûnanî: υπουργός → el n an m (ypourgós)

  Kevn: ὑπουργός n (hupourgós)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.