Christianitas Orientalis

Ecclesia cathedralis Armeno-Orthodoxa nova Erevani

Notio Ecclesiae Orientales Ecclesias Orthodoxas et Veteres Orientales, quae ante Reformationem ortae sunt, et Catholicas Orientales sive Unitas complectitur. Eas ab occidentali Ecclesia Latina determinat.

Origo

Notio a geographia Imperii Romani deducta est, quod Antiquitate Posteriore in partem occidentalem et partem orientalem divisum est. Ecclesiae in parte orientali Imperii Romani ortae necnon filiationes earum Ecclesias Orientales formant.

Propria

Licet Ecclesiae Orientales ritibus iureque multis modis distinguantur, tamen quaedam propria omnibus communia sunt:

Baptismus, eucharistia et pluria alia sacramenta;
Hierarchia sacramentaliter ordinata et episcopi cum successione apostolica;
Usus linguae vernaculae in liturgia (saepe in linguae momento antiquiore);
Autocephalia Patriarchatuum et ecclesiarum nationalium (in Ecclesiis Catholicis Orientalibus partim temperata);
Caelibatus obligatoria tantum episcopis et monachis. Ordinatio sacerdotalis est impedimentum matrimonii, non autem matrimonium iam factum impedimentum ordinationis sacerdotalis est.

Turmae principales

Ecclesiae Orientales hodiernae in tres turmas dividuntur:

Ecclesiae Orthodoxae (sensu strictiore): Hae ecclesiae traditione byzantina cum Oecumenico Patriarcha Constantinopolitano in communione ecclesiastica sunt.
Ecclesiae Veteres Orientales (etiam: Ecclesiae Orientales-Orthodoxae): Sunt illae ecclesiae, quae Concilium Chalcedonense (451) non agnoverunt, quare ab asseclis huius concilii non orthodoxae habebantur.
Ecclesiae Catholicae Orientales sive Unitae: Ecclesiae orientales, quae cum Papa Romano in communione ecclesiastica ("unione") sunt. Sicut ecclesiae sorores non-unitae liturgiam proprio ritu orientali celebrant et iuri proprio (CCEO).

Ritus

Ferme quinquaginta Ecclesiae Orientales et Ecclesia Latina (i.e. ecclesiae ante reformationem ortae) in sex Ritus principales dividuntur:

	Ritus	Ecclesiae	Linguae Liturgicae
1	Ritus Latinus	Ecclesia Latina	Lingua Latina, linguae vernaculae
2	Ritus Byzantinus	Ecclesiae Orthodoxae	Lingua Graeca, Lingua Georgiana, Lingua Slavica Ecclesiastica, linguae vernaculae
3	Ritus Antiochenus	Ecclesia Orthodoxa Antiochena Syrorum, Ecclesia Syro-Malancara et Ecclesia Maronitarum	Lingua Syriaca, Lingua Arabica, Lingua Malayana
4	Ritus Alexandrinus	Ecclesia Coptica et Ecclesia Orthodoxa Aethiopica	Lingua Coptica, Lingua Aethiopica (Ge'ez), linguae vernaculae
5	Ritus Armenus	Ecclesia Apostolica Armena	Lingua Armenica vetus
6	Ritus Chaldaicus	Ecclesia Syrorum Orientis, Ecclesia Chaldaeorum Catholica et Ecclesia Syrorum Malabarensium	Lingua Syriaca, Lingua Malayana

Ecclesiae numerorum (3-6) saepe Ecclesiae Veteres Orientales appellantur; grex rituum (3,4,5) initio Monophysitismo signatae erant, ritus (6) Nestorianismo. Hae notiones capitibus sequentibus explanabuntur.

Arianismus

Arianismus est doctrina theologica, quae nomen habet ab Ario (256–336), presbytero Alexandrino, qui, ut doctrinam Platonicam et fidem trinitariam ab ecclesia pronuntiatam inter se conciliaret, enixus est. Arius Unum (Ἕν) Platonicum et Patrem biblicum dixit idem esse, qua definitione factum est, ut solus Pater in transcendentia aeternus esset; nam Patre a serie disiuncto locus demiurgi attributus est Filio et Spiritui Sancto. Ergo Pater et Filius non sunt consubstantiales. Filius Logos, licet primus factus sit, tamen creatus (κτίσμα); nec potest Iesus Nazaretanus, Filius Logos incarnatus, ulla communione substantiae cum Patre esse.

Fidei Arianae, a conciliis Nicaeae (anno 325) et Constantinopoli (anno 381) habitis repudiata, tamen (imprimis) gentes Germanici (Visigothi, Ostrogothi, Vandali et Burgundiones) diu adhaerebant. Octavo fere saeculo motus Ariana evanuit.

Si plus cognoscere vis, vide etiam Arianismus.

Nestorianismus

.

Nestorianismus est doctrina christologica ex Nestorio, patriarcha Constantinopolitano, vocata, quae anno 553 concilio Constantinopolitano secundo haeresis damnata est.

Haeresis Nestoriana definita est anathematibus Cyrilli Alexandrini et Concilii Ephesini (anno 431). Secundum Synodum Ephesinam Nestorius asseruit in Christo duas personas esse, sc. purum hominem, ex sancta Maria natum, et aliam personam deitatis, quae solo amoris vinculo coniunctae sint; inde beatam virginem Mariam non dei sed hominis tantummodo genetricem (verbis Graecis Mariam non theotokon, sed Christotokon) esse.

Nestorius munere episcopi missus est, multi sectatorum eius denique in regnum Sassanidarum emigraverunt, ut tum ecclesia in Persia saepe „ecclesia Nestoriana“ nominatur. Cui tamen, quamvis ecclesiae Romanae imperiali inimicae, nihil cum Nestorio nec cum fide Nestoriana, sicut a concilio est definita, erat commune, et melius Ecclesia Syrorum Orientis (sive Assyrorum vel Chaldaeorum) vocetur.

Cum loci medii Christianitatis orientis (Constantinopolis, Antiochia, Alexandria) essent extra fines Sassanidarum, Edessa (hodie: Urfa sive Şanlıurfa in Turcia austro-orientali) locus medius "Nestorianus" factus est. Sedes Catholici erat Ctesiphon.

Via Sericaria, quae per Edessam currebat, fides Christiana missionariis et mercatoribus in oriente diffusa est: Communitates Christianae apud gentes Turcicas in Media Asia et in Uiguristania ortae, singulae gentes ex toto Christianae factae sunt. Anno 779 in Sinis occidentalibus monumentum erectum est, quod de introductione magnae religionis fulgentis e terra Ta-Ch’in (i.e. terra Iudaeorum) oriundae narrat. Vestigia huius ecclesiae etiam in Japonia (saeculo nono attestata) et in Sumatra inventa sunt. Ecclesia Syrorum Malabarensium („Christiani Sancti Thomae") in India meridionali progenies huius ecclesiae est. Ecclesia, quae saeculo tredicesimo summum culmen fortunae attigerat, saeculo decimo quarto a Musulmano Tamerlane paene exstincta est. Matthaeus Riccius Iesuita saeculo decimo sexto in Sinis reliquias religionis Christinae repperit.

Monophysitismus

Monophysitismus est doctrina christologica, quae Christum perfecte divinum esse et tantum unicam, sc. divinam, naturam habere affirmat. Contra Concilium Chalcedonense (451) duas naturas in Christo esse docet, divinam humanamque, et eas simul incofusas et inseparatas.

Ecclesiae, quae doctrinam Concilii Chalcedonensis refutant, se "Monophysitas" appellari nolunt, quia vox non ante saeculum septimum orta plerumque ab hostibus sensu maligno adhibita sit, ipsae "Miaphysitas" sive "Miaphysitismum" anteferentes.

Si plus cognoscere vis, vide etiam Monophysitismus.

Ecclesiae, quae in occidente "monophysiticae" dicuntur et inter se in communione ecclesiastica sunt:

Ecclesiae Orientales, Orthodoxae, Catholicae Orientales sive Unitae

vide:

Quattuor ecclesiae antiquae Patriarchatus orientales

vide:

Litterae Sanctae Sedis (i.e. Ecclesiae Catholicae) de Ecclesiis Orientalibus

Sancta Sedes multas litteras ad ecclesias orientales pertinentes edidit, quarum hic selectio enumeratur:

I. Encyclicae

Allatae Sunt, die 26 Iulii 1755, papa Benedictus XIV; prima epistula encyclica omnes res ad ecclesias orientales pertinentes complectens
In suprema Petri sede, die 6 Ianuarii 1848, papa Pius IX; de Catholicesimo in oriente
Christi Nomen, die 24 Decembris 1894, papa Leo XIII; de propaganda fidei in oriente deque ecclesiis orientalibus
Rerum orientalium, die 8 Septembris 1928, papa Pius XI; de scientia orientis fovenda
Orientalis ecclesiae, die 9 Aprilis 1944, Pius XII; de sancto Cyrillo Alexandrino; de unitate ecclesiarum orientalium exoranda
Orientales omnes ecclesias, die 23 Decembris 1945, Pius XII; encyclica scripta, quod tum quinquagesimus ac trecentesimus volutus est annus, ex quo Ruthenorum Ecclesia ad Apostolicae Sedis communionem unita est.
Orientales ecclesias, die 15 Decembris 1952, Pius XII; de persecutione ecclesiarum orientalium

II. Litterae Apostolicae

Orientalium Dignitas, die 30 Novembris 1894, papa Leo XIII; de ecclesiis orientalibus
Orientis catholici, die 15 Octobris 1917, forma decreti Motu Proprio dicti, papa Benedictus XV, litterae fundatoriae Pontificii Instituti Orientalium Studiorum.
Orientale lumen, die 2 Maii 1995, papa Ioannes Paulus II; in memoriam litterarum apostolicarum "Orientalium Dignitas" papae Leo XIII

III. Decreta

Orientalium Ecclesiarum, die 21 Novembris 1964 , a papa Paulo VI promulgatum; documentum Concilii Vaticani Secundi

Nexus externi

Index fontium ecclesiarum orthodoxarum in interrete (pagina Theodisca cum nexibus variarum linguarum)
Catechismus Orthodoxus (Italiane)
scientifica de ecclesiis orientalibus (praecipue Theodisce)