Nettiquette

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Nettiquette ies 'n samevoging van de weurd netwerk en etiquette. De nettiquette hèlt in: de ongesjreve riechliene en gedragsreigelsj veur 't gebruuk van internet.

Dees reigelsj zint informeel in te deile in twiè categorieë:

technologisch bepaalde reigelsj
cultureel bepaalde reigelsj

Technologische reigelsj zint gebaseerd op 't feit dat neet ederein dezelfde technologie op 't internet gebruuk. Cultureel reigelsj zint gebaseerd op de waereldwiedheid van internet: wat de ein hièl grappig vingk, ies veur 'ne andere 'n graof belediging.

De nettiquette weurt waal ins ingekort tot: "zeet ruumdinkend in 't ontvange en truukhouwend bie 't wegsjiekke". In de praktijk bliek dat rech toe rechaan zègke wat me dink, zonder de meugelikheid um lichaamstaal, wie toan en geziechsoetdrökking, hièl vlot kèn leie tot miesversjtande en conflicte. Bie e-mail ies 't 't versjendigste um truukhouwend te zin, veural op de meneer woa-op me kritiek uut. De nettiquette kèn versjille per forum, nuujsgroep, on-linenètwerk (zoa-es wikipedia, of chatprogramma. 't Väöl toepasse van hooflèttersj zuut sjrièwerig oet en ies sjtuèrend. Op fora weurt 't gebruuk van hooflèttersj en punctuatie euver 't algemein waal gewaardeerd, terwiel dit bie chatprogramma's es MSN neet noadzakelik ies.

'n Hölpmieddel um emoties miè ziechbaar te make ies 't toepasse van emoticons.

De tièn gebode van de nettiquette

Op SOFWeb zin reigelsj te vinge um 'ne goje 'Netizen' (net-burger) te zin. Vertaald zeen dees "tièn gebode" d'r zoa oet:

  1. Dink aan 't miensjelik aspect achter de computer.
  2. Hout online dezelfde gedragssjtandaarde es in 't gewoon dageliks leve.
  3. Weit woa se bies in cyberspace (bepalend veur toanzètting).
  4. Respecteer tied en bandbreidte van de gebruker.
  5. Zörg deveur, dats doe d'r good oetzuus online.
  6. Deil expertkènnis.
  7. Beej hölp aan bie 't ónder controle houte van 'flames' (emotionele aspecte boete besjouwing laote).
  8. Respecteer privacy van ander luuj.
  9. Maak gein misbroek van dien mach.
 10. Vergaef ander luuj hun foute.

Naodeile van internet

Internet ies duur aan elektriciteit.
Persoonlike gegeves zint sjlech beveilig, inbreuk op privacy
't Geveul van anonimiteit op internet ies veur sómmige luuj aanleiding um extreem te reagere:
- vandalisme zoa-es door zgn. "scriptkiddies"
- trolle
- cyberpeste, hoax,

versjpreiding van ongewunsjde informatie; discriminatie
spam, reclame, commercie
versjpreiding computervirusse e.d.

Zuug ouch:

Usenet