San Marin

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

A bandêa de Sàn Marìn

A poxiçión de Sàn Marìn in sciâ càrta giögràfica

Càrta fìxica de Sàn Marìn

Sàn Marìn (San Marino in italiàn, San Marein in romagnòllo), conosciûo ofiçialménte cómme Repùbrica de Sàn Marìn (Repubblica di San Marino in italiàn, Ripóbblica d' San Marein in romagnòllo), o l'é 'n pàize de l'Eoröpa do sùd sénsa sbòcco in sciô mâ.

Giögrafîa

Sàn Marìn o l'é 'na naçión picìnn-a de l'Eoröpa do sùd do tùtto circondâ da-o teritöio italiàn e, in particolâ, da-e dôe regioìn de l'Emìlia Romàgna e de Màrche. Scitoòu lóngo a còsta de nòrd-èst de l'Apenìn toscàn-romagnòllo, o l'à 'n'àrea de 61 km² e 'na popolaçión de 33.562 abitànti. Sàn Marìn o no l'à nisciùn sbòcco in sciô mâ, scibén ch'o se trêuva a apénn-a 10 km da Rìmini e da-e rîve do Mâ Adriàtico. L'ariopòrto ciù vixìn, ö sæ quéllo de Rìmini, o l'é scitoòu in Itàlia ascì.

A sò capitâle, ciamâ senpliceménte "Çitæ de Sàn Marìn", a l'é stæta costroîa in çìmma a-o Mónte Titàn, o pónto ciù âto da naçión co-i sò 739 mêtri in sciô livéllo do mâ. O bórgo ciù grànde o l'é pe cóntra quéllo de Dogana, pàrte do comùn de Serravalle, o quæ o l'é o ciù làrgo e ciù popolôzo do pàize, segoîo da Borgo Maggiore.

A léngoa ofiçiâ de Sàn Marìn a l'é l'itàlian, a quæ, insémme a-o romagnòllo, a l'é quélla ciù dêuviâ.

Stöia

(LA) «Relinquo vos liberos ab utroque homine»	(LIJ) «Ve làscio lìberi da tùtti doî i òmmi»
(Sàn Marìn a-a sò mòrte, segóndo a tradiçión)

O nómme da naçión o vêgne da Sàn Marìn, 'n scöpelìn òriginâio de l'îzoa de Rab, a l'época controlâ da l'inpêro romàn e d'ancheu pàrte da Croàçia. Nasciûo inte l'ànno 275 o Marìn o l'à travagiòu a-a ricostruçión de miâge de Rìmini, destrûte inte 'n atàcco di piràtti Libùrni. O sànto o s'é dónca trasferîo in sciô Mónte Titàn, dónde o l'à fondòu 'na comunitæ monàstega indipendénte inte l'ànno 301. Pe 'sta raxón chi Sàn Marìn o l'é conscideròu o ciù antîgo stâto sovràn ancón existénte, óltre che a ciù antîga repùbrica costituçionâle.

Economîa e polìtica

L'economîa de Sàn Marìn a l'é bazâ sorviatùtto in sciâ finànsa, i servìççi, o turìsmo e l'indùstria. A naçión a l'é unn-a de ciù rìcche do móndo pe PIL pro capite, pægio a quéllo de regioìn eoropêe ciù svilùpæ.

O govèrno da naçión o l'é do tùtto particolâ: cómme indicòu inta sò costituçión o potêre legislatîvo, asegnòu a 'n parlaménto ciamòu "Conséggio Grànde e Generâle", o l'à o cónpito d'elêze i doî càppi de stâto, ciamæ "Capitànni regénti", i quæ són dotæ di mæximi potêri e àn 'na càrega da-a duâta de sêi méixi. A livéllo internaçionâle, o l'é un di ménbri de Naçioìn Unîe, do Conséggio d'Eoröpa e de l'OSCE. Scibén che l'intrâ inte l'Unión Eoropêa a l'é stæta refuâ co-in referendum, aprêuvo a l'unión monetâia tra Sàn Marìn e l'Itàlia, cómme monæa ofiçiâ da naçión o l'é stæto adotòu l'éoro.

Bibliografîa

• (IT) Melchiorre Delfico, Memorie storiche della Repubblica di San Marino, Francesco Sonzogno di Gio. Battista, 1804.
• (IT) Giosuè Carducci, La libertà perpetua di San Marino: discorso al Senato e al popolo - XXX settembre MDCCCLXXXXIV, Zanichelli, 1894.
• (IT) Giovanni Spadolini, San Marino: l'idea della repubblica, Mondadori Education, 1989, ISBN 88-00-85629-2.
• (IT) Storia illustrata della Repubblica di San Marino, 4 vol., Aiep, 1995.
• (IT) Fabio Foresti, Quella nostra sancta libertà: lingue, storia e società nella Repubblica di San Marino, Aiep, 1998, ISBN 88-86-05166-2.
• (IT) Giovanni Spadolini, Storia delle istituzioni della Repubblica di San Marino. L'attuale ordinamento costituzionale, Aiep, 2012, ISBN 88-60-86090-3.
• (IT) Domenico Gasperoni, I Governi di San Marino: storia e personaggi, Aiep, 2015, ISBN 88-60-86118-7.

Âtri progètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Sàn Marìn

Colegaménti estèrni

• (IT) Scîto ofiçiâ do govèrno, in sce gov.sm. URL consultòu o 14 arvî 2022.
• (IT) Scîto ofiçiâ do parlaménto, in sce consigliograndeegenerale.sm. URL consultòu o 14 arvî 2022.
• (EN, IT) Scîto turìstico ofiçiâ, in sce visitsanmarino.com. URL consultòu o 14 arvî 2022.