tannregulering – Lille norske leksikon

Foto av ei kvinne med tannregulering som blir undersøkt i munnen. — Ein tannlege som har spesialisert seg på å endre bittet og på tannregulering, heiter kjeveortoped.

Foto

Av Aleksandr Rybalko/Shutterstock.

Lisens: Avgrensa gjenbruk

Tannregulering er ein metode for å rette opp tenner eller kjevar som står feil. Tennene blir flytta sakte i munnen, til dei står rett. Dette kan ta fleire år.

For å få tannregulering, må ein gå til ein tannlege som er spesialist. Ein slik spesialist heiter kjeveortoped. I Noreg er det ikkje gratis med tannregulering, men barn og ungdom kan få dekt delar av behandlinga.

Det er ganske vanleg å ha tannregulering. Dei fleste får det når dei er unge, kort tid etter at dei har fått dei vaksne tennene sine. Rundt fire av ti ungdommar i Noreg har, eller har hatt, tannregulering.

Årsaker

Tennene i munnen kan vekse ut på ein slik måte at tennene i overkjeven og i underkjeven ikkje passar heilt saman. Dette heiter bitfeil. Det kan gjere at ein brukar tennene skeivt, og då kan dei bli slitne på feil måte. Tannregulering kan endre korleis tennene står i forhold til kvarandre, slik at ein unngår dette.

Dersom ein har liten kjeve, kan tennene stå trongt eller skeivt. Då kan det vere vanskeleg å pusse tennene ordentleg. Det gjer at ein lettare får hol i tennene eller betennelse i tannkjøtet. Tannregulering kan vere fornuftig, for å sørge for at tennene ikkje står så trangt.

Tannregulering kan òg rette opp tenner som ser skeive ut. Dette er ikkje alltid viktig for at bitet eller tennene skal virke godt. Men det kan vere viktig for personen som eig tennene.

Slik verkar tannregulering

Tannregulering flyttar sakte på tennene, slik at dei hamnar på rett plass.

Tannlegen limar små klossar av metall eller keramikk på tennene. Så blir det festa metalltrådar til klossane. Ved å stramme trådane meir og meir over tid, får tannlegen flytta tennene til den ønskte posisjonen. Det er òg vanleg å bruke strikk eller fjør, for å trekkje på nokre tenner eller endre bitet. Når tannlegen strammar trådane, eller set inn strikk på ein ny stad, kan det gjere vondt å tyggje i ein dag eller to. Nokre gongar brukar dei òg skjener, for å endre på bitet.

Det hender at ein treng anna behandling, i tillegg til tannregulering. Eit vakse menneske har normalt 32 tenner. Om kjeven er liten, kan det vere at det ikkje er plass til alle tennene. Då må ein trekkje nokre av dei, for at det skal bli betre plass. Andre gongar veks tenner så langt unna der dei eigentleg høyrer heime, at ein må operere.

Tannpuss

Tannreguleringa sit utanpå tennene og kan gjere det vanskeleg å pusse skikkeleg. Mat og godteri festar seg òg lett i reguleringa. Då er det fort gjort å få hol i tennene. Det finst eigne, små tannbørstar til å børste mellom klossane. Ein kan òg bruke munnskyljevatn, for å kome til mellom tennene.

Etter tannreguleringa

Etter at ein er ferdig med tannreguleringa, må ein ofte lime ein tråd av metall på baksida av tennene. Tråden held tennene fast, slik at dei ikkje går tilbake til der dei var før.

Det hender òg at ein må bruke ei gjennomsiktig plate eller skinne i ganen. Dette heiter gom.

Les meir i Vesle norske leksikon

Faktasjekk av

Ingvild J. Brusevold

Førsteamanuensis, ph.d., Universitetet i Oslo