Albert Camus

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa bresàna moderna.

Albert Camus ( Mondovi, Algerìa 1913 - Villeblevin, Frància 1960 ) l'è stat en scritùr e filòzofo fransés, decoràt col prémio Nòbel per le Leteradüra endèl 1957. L'è cunsideràt ensèma a Jean-Paul Sartre giü dei esponèncc principài del ezistensialìsmo.

Biografìa

L'è nasìt ai 7 de noèmber del 1913 endèla cità de Mondovi, encö ciamàda Dréan, en Algerìa, alùra sóta l'ucupasiù franséza. De bubà fransés, che 'l mörarà quan che Albert el gh'ìa 'n àn, e de màder (Catherine Sintes) fiöla de emigràncc de Minòrca, el vegnarà edücàt de la nóna matèrna (Catalina Cardona) a Algéri, endóche 'l starà 'nfìna al 1940. El stüdiarà filuzufìa a l' Üniversità de Algerìa endóche 'l se laureerà endèl 1935.

Dòpo ìga militàt endèl partit Comunìsta, el g'harà problémi col Goèrno Generàl de Algerìa e 'ndèl 1940 'l narà a stà a Parìgi, endóche 'l farà 'l segretàre de redasiù del giornàl Paris-Soir. Ai tép de la Segónda Guèra Mondiàl el colaborarà col giornàl Le Monde Libertaire 'l sarà mèmber de la Federasiù Anàrchica Francòfona, e 'l cuminciarà la sò colaborasiù co Jean-Paul Sartre.

Camus el mörarà ai 4 de zenér del 1960 endèla cità de Villeblevin, endèl dipartimènt de la Yonne, endèn incidènte stradàl. El sarà sotràt a Lourmarin, paizì 'ndèl dipartimènt de Vaucluse regiù de la Provènsa-Alpi-Còsta Azùra.

Opera leterària

De quan che l'è nat a stà a Parìgi, Alber Camus 'l g'ha cuminciàt a colaborà col Jean-Paul Sartre, e 'nsèma a lü 'l g'ha svelöpàt la sò carièra de scritùr e filòzofo. I rapòrcc col Sartre i fenesarà 'ndèl 1952 per vìa de 'n artìcol de Francis Jeanson püblicàt sö la rivìsta Les Temps Modernes, endóche Sartre el se lamentàa de Camus pechè 'l dizìa che la sò riólta l'ìa "deliberatamènt estética".

Endèle sò òpere l'elabora 'na riflesiù sùra la cundisiù ümàna. El rüfüda la furmulasiù de 'n at de féde en Dio, endèla stória o 'ndèla rizù, e isé 'l sè metarà 'n upuzisiù al stès tép al cristianèzimo, al marxismo a l'ezistensialìsmo. El desmetarà mài de lotà cùtra a töte le ideulugìe e le astrasiù che le slontàna l'òm de la sò cundisiù e che Albert Camus 'l ciamarà Filosofìa de l'asùrdo.

Endèl 1957 el ciaparà 'l Premio Nobel de Leteradüra «per la sò prudusiù leterària 'mportànte, che con sincerità la ilümina i problémi de la coscènsa ümàna de la nòsta época».

Selesiù de òpere

Romàns

1942: L'Étranger
1947: La Peste
1956: La Chute
1971: La Mort heureuse, òpera pòstuma
1995: Le premier homme, òpera pòstuma e mìa completàda

Romàns cürcc

1954: La Femme Adultère
1957: L'exil et le royaume
1957: L'Hôte

Sàgi

1937: L'envers et l'endroit
1942: Le Mythe de Sisyphe
1946: Combat
1951: L'Homme révolté
1957: Réfléxions sur la guillotine
1962: Carnets, 1935-1942
1965: Carnets, 1943-1951
Albert Camus, Maria Casarès. Correspondance inédite (1944-1959). Édition de Béatrice Vaillant. Avant-propos de Catherine Camus. Collection Blanche, Gallimard. Parution : 09-11-2017.

Teàtro

1938: Caligula, estrenada el 1945
1944: Le Malentendu
1948: L'État de siège
1949: Les Justes
1959: Les Possédés

Bibliugrafìa

Maria Moix. Camus: la càrrega de la llibertat. Sabadell: 2002. Quadern de les idees, les arts i les lletres. Número 134, pàgines 16-17.

Colegamèncc estèrni