Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Прејди на содржината

Врана

Уреди врски
Од Википедија — слободната енциклопедија
Преработка од 20:30, 7 јули 2023; направена од ГП (разговор | придонеси) (→Враната како мотив во уметноста и во популарната култура: дополнување)
(разл) ← Претходна преработка | Последна преработка (разл) | Следна преработка → (разл)
Проверена верзија на оваа страница, одобрена на 7 јули 2023, се засноваше на оваа преработка.
colspan=2 style="text-align: center; background-color: transparent; text-align:center; border: 1px solid red;" | Врана
Обичен гавран
(Corvus corax)
Американски гавран (Corvus brachyrhynchos)
colspan=2 style="text-align: center; background-color: transparent; text-align:center; border: 1px solid red;" | Научна класификација
Царство: Animalia
Колено: Chordata
Класа: Aves
Ред: Passeriformes
Семејство: Corvidae
Род: Corvus
Linnaeus, 1758

Врана (латински: Corvus) — широкораспространет род на птици, од семејството врани (Corvidae). Латинското име на родот во превод значи гавран.[1] Во говорниот јазик, заедничкото име за поголемите видови на родот е гавран, а за помалите видови е врана. Во Европа, поимот „врана“ се користи за означување на црна врана и сива врана, додека во Северна Америка тоа значи американска врана или северозападна врана. Видови од родот врана сочинуваат една третина од вкупниот број видови од семејството на врани (Corvidae). Се покажа дека родот врана еволуирал во Азија во рамките на семејството врани, што се развило во Австралија.

Враните се во опсег на големина од релативно мали чавки со големина на гулаби (евроазиски и дауриски), до обични гаврани од Холарктичкиот регион и дебелоклун гавран од Етиопијските висорамнини. Околу 45 членови на овој род се јавуваат на сите континенти со умерена клима, освен Јужна Америка и неколку острови. Родот врана сочинува една третина од видовите во семејството. За членовите се смета дека еволуирале во Азија од видот „Корвид“, кој се развил во Австралија. Колективното име на групата врана е „стадо“.[2] Името на родот е латинскиот збор за „гавран“.[3]

Неодамнешните истражувања утврдија дека некои видови на врани се способни не само да користат алатки, туку и да градат алатки.[4] Врани се меѓу најинтелигентните животни во светот,[5] со стапка на енцефализација еднаква на онаа на многу примати не сметајќи ги луѓето.[6]

Разновидност

[уреди | уреди извор]

Тие се разликуваат во големина од релативно мали чавки (евроазиски и даурски) до обични гаврани од холарктичкиот регион и дебелоклунести гаврани од етиопијските планини. Видови од овој род, кој има 45, ги населуваат сите климатски умерени континенти, освен Јужна Америка, а живеат и на неколку острови.

Еволутивна историја и систематика

[уреди | уреди извор]

Членовите на родот се смета дека се развиле во Средна Азија и се ширеле низ Северна Америка, Африка, Европа и Австралија.

Тековните записи [7] за еволуцијата укажуваат на потекло во австралиско семејство. Сепак, гранките што произвела модерни групи како сојка, сварка и други, претежно црни видови, ја напуштиле Австралија и биле концентрирана во Азија сè до времето кога еволуирале видовите, оттогаш повторно влегоа во Австралија (релативно неодамна) и произведоа пет видови со еден признат подвид.[8]

Овој род првично бил опишан од Лине во неговата работа од 18 век со наслов.[9] Името е изведено од латински збор што значи „гавран“.[10]

Видови

[уреди | уреди извор]

Видови кои припаѓаат на родот врана:

Враната како мотив во уметноста и во популарната култура

[уреди | уреди извор]
  • „Учител по пеење“ — басна на Ристо Давчевски.[11]
  • „Блузот на враната“ (англиски: Black Crow Blues) — песна на американскиот рок-музичар Боб Дилан од 1964 година.[12]
  • „Црна врана“ (англиски: Black Crow) — песна на канадската музичарка Џони Мичел (Joni Mitchell) од 1976 година.[13]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Jobling, James A. (2010). "The Helm Dictionary of Scientific Bird Names" стр. 119
  2. ↑ „Murder of Crows, etc“. Word-detective.com. Посетено на 12 ноември 2011.
  3. ↑ Jobling, James A (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London: Christopher Helm. стр. 119. ISBN 978-1-4081-2501-4.
  4. ↑ Winkler, Robert (8 август 2002). „Crow Makes Wire Hook to Get Food“. National Geographic. Посетено на 6 февруари 2011.
  5. ↑ „A Murder of Crows“. Nature. PBS video. 24 октомври 2010. Посетено на 6 февруари 2011. New research indicates that crows are among the brightest animals in the world.
  6. ↑ „Crows as Clever as Great Apes, Study Says“. National Geographic News. NG Society. 9 декември 2004. Посетено на 24 јуни 2015. Emery and Clayton write, "These studies have found that some corvids are not only superior in intelligence to birds of other avian species (perhaps with the exception of some parrots), but also rival many nonhuman primates."
  7. ↑ Barker, F. K.; Cibois, A.; Schikler, P.; Feinstein, J.; Cracraft, J. (2004). „Phylogeny and diversification of the largest avian radiation“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 101 (30): 11040–5. Bibcode:2004PNAS..10111040B. doi:10.1073/pnas.0401892101. PMC 503738. PMID 15263073.
  8. ↑ „Crow (Crotalinae)“. New World Encyclopedia.
  9. ↑ Linnaeus, C (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata (латински). Holmiae. (Laurentii Salvii). стр. 824. Архивирано од изворникот на 19 март 2015.
  10. ↑ Simpson, D.P. (1979). Cassell's Latin Dictionary (5. изд.). London: Cassell Ltd. стр. 883. ISBN 978-0-304-52257-6.
  11. ↑ Басни (избор). Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2009, стр. 42.
  12. ↑ Bob Dylan – Another Side Of Bob Dylan (пристапено на 7.7.2023)
  13. ↑ Joni Mitchell – Hejira (пристапено на 26.4.2023)

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Врана&oldid=5003322“