Жезол (црковен)

Епископски жезол на митрополитот Димитриј Ростовски. Ростовски музеј. Фотографија на Сергеј Прокудин-Горски

Католички епископски жезол кој го прикажува Благовештението. Лимож, 13 век.

Жезол — знак на црковната власт на епископи и управители на манастири.

Православие

Во православието, жезолот служи како симбол на пастирската, духовната власт на епископ, како и настојник на манастир со чин архимандрит или игумен. Жезол му се дава на секој епископ при ракополагањето.

Најстариот облик на жезол бил во облик на крлук, дрвен стап со закривен или заоблен врв. Врвот на литургискиот жезол е крунисан со крст, a обликот на самиот врв може да биде:

• древен облик која датира од 6 век во облик на попречна шипка со рогови кои личат на превртено сидро (древен симбол на Црквата како брод за спасение на душите). Сега такви жезли им се доделуваат на намесниците, настојниците и игумените на манастирите;
• облик што се раширил во 16-17 век - во вид на две змии, кои се виткаат нагоре со глави заемно свртени една кон друга, што значи мудро управување со стадото (овој облик се заснова на зборовите на Христос упатени на апостолите, - „Бидете мудри, како змии“ (Мф 10-16)).

Има литургиски - позлатени, свечени и богато украсени жезли, и нелитургиски, секојдневни - обично црни, едноставни дрвени жезли, но со метална рамка и задебелување во горниот дел од резбана коска, дрво, сребро или друг метал.

Архијерејскиот жезол, за разлика од архимандритскиот, има облик на јаболко.

За време на малиот и големиот вход на архијерејските богослужби, жезолот е насочен кон свечената процесија на свештенството. Само патријархот има право да влезе со жезол во олтарот на храмот. Останатите епископи пред царските двери му го даваат жезолот на ипоѓаконот, кој за време на архијерејската служба стои на солејата десно од царските двери кај иконата на Спасителот.

Католицизам

Во католицизмот, жезолот (пастирски жезол) го користат епископите или настојниците на манастири. Епископот го користи жезолот како симбол на власт во текот на секоја божествена служба на неговата канонска територија. Жезолот, заедно со митрата, во одредени моменти од богослужбата, на епископот му ги подава и му ги подзема министрант.

Најстарите облици во Западната црква завршувале со врв во облик на топка или крст во облик на буквата „Т“. Подоцна, во широко распространета практика влегле епископските жезли со спирален врв кој опкружувал одредена слика со тема од Евангелието.

Папата користи посебен папски жезол (ферула) со три нормални попречни шипки.