Nurhilal Doğan

Muğla İli, Bodrum İlçesi, Konacık Mahallesi, Gökçeler Mevkii’nde yer alan Pedasa Antik Kenti, antik yazılı kaynaklarda Karialılar’ın atası olarak gösterilen Lelegler tarafından Leleg Yarımadası’nda kurulan sekiz kentten biridir. 19. ve 20. yüzyılda yarımadanın ilk araştırmacıları tarafından lokalize edilen Pedasa bilimsel kazılar ile araştırılan ilk Leleg yerleşmesidir. Antik kentte 2007 yılından itibaren kesintisiz şekilde T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi adına Prof. Dr. Adnan Diler başkanlığında kazı, araştırma, koruma ve çevre düzenleme çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Bu uzun soluklu kazı programının ardından elde edilen bilgilerin paylaşılacağı yayın aşamasına gelinmiştir.

Pedasa Antik Kenti, Muğla ili Bodrum ilçesi Konacık mahallesi Gökçeler mevkide yer almaktadır. Kentin araştırma tarihçesi Avrupalı soyluların ve seyyahların arkeolojik alanlara yoğun ilgi göstermeye başladıkları 19. yüzyıla kadar dayanmaktadır. Sistematik kazı ve yüzey araştırmaları 2000’li yıllarda A. DİLER tarafından başlatılmıştır. 2007 yılından itibaren bilimsel kazı çalışmalarının yürütüldüğü kent, Karia bölgesi arkeolojisinde Erken Demir Çağ sürecinin aydınlatılmasında önemli merkezlerden biridir. Kentin yerleşim merkezinde bir Akropolis, kutsal alanlar, farklı tepeler üzerine dağılmış nekropoller, tarım terasları ve çiftlik evleri bulunmaktadır. İlk yerleşimcilerin geldiği M.Ö. geç 2. Bin yıldan bu yana topografyasını ve bu yerleşenlere ait maddi kültür varlıklarının pek çoğu günümüze kadar korunarak gelmiş Leleg uygarlığının başkenti olan Pedasa, Bodrum Yarımadası’nda özgün karakterini büyük ölçüde koruyabilmiş nadir arkeolojik alanlardan biridir. Ancak kent bugün başta özel mülkiyetler, kaçak kazılar, imar ve altyapı projeleri gibi ciddi sorunlarla karşı karşıyadır. Bodrum Yarımadası’ında son 20 yılda hızla artan göç, yapılaşma ve turizm hareketliliği yapılaşmamış doğal alanlar ve arkeolojik alanlar üzerinde baskı yaratmaktadır. Pedasa’da bu noktada konumu nedeniyle en fazla risk altındaki arkeolojik alanlardan biridir. Kent, hassas konumu ve taşıdığı değer ve tehdit unsurları ile koruma ve alan yönetimi çalışmalarına gereksinim duyulan bir yapıdadır. Bu nedenle kentin tarihi ve yasal sınırlılıkları, önemi, değerleri ve koruma sorunları belirlenmiş, antik kentin bütüncül bir profili ortaya çıkarılmıştır. Bu kapsamda, sit alanının sorunları çok yönlü dikkate alınarak koruma sorunlarına yönelik çözüm önerileri kısa, orta ve uzun vadeli süreçler altında değerlendirilmiştir. Çalışma sürecinde ayrıca sosyo-ekonomik araştırma ile bölge halkının istek ve eğilimlerinin belirlenmesi sonucunda katılımcı bir yönetim modeli önerisi geliştirilmiştir.