Amor

 Nota: Pa outros segneficados, cunsulta Amor (zambiguaçon).

Amor, ye l nible ó grau de respunsabelidade, outelidade i prazer cun que lidamos culas cousas i pessonas que conhecemos. -

La palabra amor (de l latin amor) presta-se la múltiplos seneficados na léngua pertuesa. Puode seneficar afeiçon, cumpaixon, misericórdie, ó inda, anclinaçon, atraçon, apetite, peixon, querer bien, sastifaçon, cunquista, zeio, libido, etc. L cunceito mais popular d'amor ambolbe, de modo giral, la formaçon dun bínclo emocional cun alguien, ó cun algun oubjeto que seia capaç de recebir este cumportamiento amoroso i ambiar ls stímulos sensoriales i psicológicos necessairos pa la sue manutençon i motibaçon. Ye tenido por muitos cumo la maior de todas las cunquistas de l ser.

Caratelísticas de l'amor

Cisnes formando un coraçon

Fala-se de l'amor de las mais dibersas formas: amor físico, amor platónico, amor materno, amor a la bida. Ye l tipo d'amor que ten relaçon cul caráter de la própia pessona i la motiba a amar (ne l sentido de querer bien i agir an prol).

Las muitas deficuldades qu'essa dibersidade de tenermos ouferece, an cunjunto a la suposta ounidade de seneficado, ocorren nun solo ne ls lénguas modernos, mas tamien ne l griego i ne l latin.

L griego ten bárias palabras para amor, cada qual denotando un sentido defrente i specífico.

Ne l latin ancontramos amor, diletio, charitas, bien cumo Eros, quando se refire al amor personificado nua deidade.

Amar tamien ten l sentido de gustar muito, sendo assi possible amar qualquiera ser bibo ó oubjeto.

Amor platónico

Ber artigo percipal: Amor platónico

Amor platónico ye ua spresson ousada para chamar un amor eideal, alheno a antrisses ó gozos. Un sentido popular puode ser l dun amor ampossible de se rializar, un amor purfeito, eideal, puro, casto.

Trata-se, assi i todo, dua mala anterpretaçon de la filosofie de Platon, quando bincula l'atributo "platónico" al sentido d'algo eisistente solo ne l praino de las eideias. Porque Eideia an Platon nun ye ua cogitaçon de la rezon ó de la fantasia houmana. Ye la rialidade eissencial. L mundo de la matéria serie solo ua selombra que lembrarie la luç de la berdade eissencial.

La spresson amor platónico ye ua anterpretaçon eiquibocada de l cunceito de Amor na filosofie de Platon. L'amor an Platon ye falta. Ó seia, l'amante busca ne l'amado la Eideia - berdade eissencial - que nun ten. Nesto supre la falta i se torna pleno, de modo dialético, recíproco.

An cuntraposiçon al cunceito de Amor na filosofie de Platon stá l cunceito de peixon. La peixon serie l zeio buoltado sclusibamente pa l mundo de las selombras, abandonando-se la busca de la rialidade eissencial. L'amor an Platon nun cundena l sexo, ó las cousas de la bida material.

Na obra Simpósio (de Platon), hai ua passaige subre l seneficado de l'amor. Sócrates ye l mais amportante dentre ls homes persentes. El diç que na mocidade fui ampeçado na filosofie de l'amor por Diotima de Mantinea, qu'era ua sacerdotisa. Diotima le ansinou la genealogie de l'amor i por esso las eideias de Diotima stan na ourige de l cunceito socrático-platónico de l'amor. Segundo Joseph Campbell, "nun ye por acauso que Sócrates nomeia Diotima cumo aqueilha que le dou las anstruçones i ls métodos mais seneficatibos para amar/falar. La palabra falada por amor ye ua palabra que ben de las ouriges ."

Perspetiba filosófica

L Triunfo de Bénus, de Angelo Bronzino.

Defrentemente de l cunceito de amor platónico, quando se fala de l'amor an Platon stamos ne ls referindo al pensamiento deste filósofo subre l'amor. La noçon d'amor ye central ne l pensamiento platónico. An sous diálogos, Sócrates dezie que l'amor era la única cousa qu'el podie antender i falar cun coincimiento de causa. Platon cumpara-lo a ua caçada (cumparaçon aplicada tamien al ato de coincer) i çtinguia trés tipos d'amor: l'amor terreno, de l cuorpo; l'amor de l'alma, celhestrial (que lieba al coincimiento i l porduç); i outro que ye a mistura de ls dous. An to causo l'amor, an Platon, ye l zeio por algo que nun se ten.

La temática de l'amor ye quemun la quaije todos ls filósofos griegos, antendido cumo un percípio que goberna l'ounion de ls eilemientos naturales i cumo percípio de relaçon antre ls seres houmanos.

Depuis de Platon, antretanto, solo ls platónicos i ls neoplatónicos cunsidrórun l'amor un cunceito fundamental. An Plutarco l'amor ye l'aspiraçon daquilo que carece de forma (ó solo la ten menimamente) a las formas puras i, an radadeira anstáncia, a la Forma Pura de l Bien. An "Las Enéadas", Plotino trata de l'amor de l'alma a l'anteligéncia; i na sue Eipistola ad Marcelan, Porfírio menciona ls quatro percípios de Dius: la fé, la berdade, l'amor i la sperança. Ne l pensamiento neoplatónico, l cunceito d'amor ten un seneficado fundamentalmente metafísico ó metafísico-relegioso.

L'amor ouriginal

L'amor, para ocorrer, nun amportando ls nibles: se social, afetibo, paternal ó maternal, fraternal - que ye l'amor antre armanos i cumpanheiros - debe oubrigatoriamente ser permitido. L que senefica ser amor permitido? Bien, de fato quaije nunca pensa-se subre esso porque passa tan çpercebido qu'atribui-se a un cumportamiento natural de l ser houmano ó d'outros seres bibos. Mas nó, la permisson eiqui referida toma-se por base un sentimiento de reciprocidade capaç de dar ampeço i alargar las relaçones d'afetebidade antre dues ó mais pessonas ó seres que stan an cuntato i que por bintura bénen a nutrir un sentimiento d'afeiçon ó amor antre si.

La permisson ocorre nun nible d'aceitaçon natural, mental ó físico, ne l qual l ser dá abiertura al outro sin que séian neçairas qualesquiera oubrigaçones ó atitudes demeritórias ó cunfusas de nanhue de las partes. La libardade d'amar, quando l sentimiento prenche d'algua forma l'alma i l cuorpo i nun solamente por alguns minutos, dies ó meses, mas por muitos anhos, quiçá eternamente anquanto dure i mais nas lembranças i mimórias.

Por que bocé me ama? Porque bocé permitiu. Essa frase remete al mais simples macanismo de reciprocidade i lealdade, se un pregunta al outro la rezon de sou sentimiento d'amor an direçon a el, la repuosta solo poderie ser essa. La rezon de l sentimiento d'amor an direçon a l'outra pessona recaí na própia pessona amada, qu'an sous géstios, palabras, pensamientos i açones cunferiu permisson la que l'outra pessona ó ser - podendo até ser un animal de stimaçon - l dedicasse aquel sentimiento d'amor.

L'amor puode ser antendido de defrentes formas, i tomado por cierto cunquanto ye un sentimiento, dessa forma ye abstrato, sin forma, sin quelor, sin tamanho ó textura. Mas ye por si solo: L sentimiento an eiceléncia; l que quier dezir que ye l sentimiento primairo i enicial de to i cada ser houmano, animal ó qualquiera outro ser dotado de sentimientos i capacidade de pensar natural.

Todos carecen d'amor i quieren recoincer esse sentimiento an si i ne ls outros, nun amportando eidade ó sexo. L'amor ye bital para nuossas bidas cumo l'aire, i ye notoriamente reconhecido que sin amor la criatura nun subrebibe cunquanto l'amor eiquelibra i traç la paç de sprito quando ye necessairo.

Eros

Fexeiro:Lobe heiart uidaodjsdsew.png

Coraçones stelizados: un simblo de l'amor.

Eros repersenta la parte cunciente de l'amor qu'ua pessona sente por outra. Ye l'amor que se liga de forma mais clara a l'atraçon física, i frequentemente cumpele las pessonas la mantíren un relacionamiento amoroso cuntinado. Nesse sentido tamien ye sinónimo sensualidade que lieba la atraçon física i depuis a las relaçones sexuales.

Al cuntrairo ben la Psique, que repersenta l sentimiento mais spritual i perfundo.

Pragma

Pragma (de l griego, "prática", "negócio") serie ua forma d'amor que prioriza l lado prático de las cousas. L'andibíduo abalua todas las possibles amplicaçones antes d'ambarcar nun romance. Se l namoro aparente tubir feturo, el ambiste. Se nó, zeiste. Cultiba ua lista de pré-requesitos pa l parceiro ó la parceira eideal i pondera mui antes de se cumprometer. Percura un buono pai ó ua buona mai pa ls filhos i lieba an cunta l cunfuorto material. Stá siempre cheno de preguntas. L que será que a mie família bai achar? Se you me casar, cumo starei daqui a cinco anhos? Cumo mie bida bai mudar se you me casar?

Amor antressado an fazer bien la si mesmo, Amor que spera algo an troca.

Phelia

An griego, Phelia senefica altruísmo, generosidade. La dedicaçon al outro ben siempre antes de l própio antresse. Quien pratica esse stilo d'amor antrega-se totalmente a la relaçon i nun se amporta an abrir mano de ciertas buntades pa la sastifaçon de l ser amado. Ambiste custantemente ne l relacionamiento, mesmo sin ser correspondido. Sente-se bien quando l'outro demunstra alegrie. Ne l lemite, ye capaç até mesmo de renunciar al parceiro se acraditar qu'el puode ser mais feliç cun outra pessona. Ye bisto por muitos, cumo ua forma ancondicional d'amar.

L'anterpretaçon crestiana subre l'ourige de Jasus, angloba este tipo d'amor para çcrebir l ato de Dius, que, al ber la houmanidade perdida, antrega sou filho unigénito, para ser muorto an fabor de l'home.

Storge

L nome de la debindade griega de l'amisade ye Storge. Por esso, quien tende a tener esse stilo d'amor baloriza la cunfiança mútua, l'antrosamiento i ls porjetos cumpartilhados. L romance ampeça de maneira tan gradual que ls parceiros nin saben dezir quando satamente. L'atraçon física nun ye l percipal. Ls namorados-amigos nun tenden a tener relacionamientos calorosos, mas si tranquilos i afetuosos. Prefíren catibar a seduzir. I, an giral, manténen ligaçones bastante duradouras i stabais. L que cunta ye la cunfiança mútua i ls balores cumpartilhados. Ls amantes de l tipo storge rebelan sastifaçon cula bida afetiba. Acuntece giralmente antre grandes amigos. Normalmente ls casales cun este tipo d'amor conhecen mui bien un al outro.

Sexo

Ber artigo percipal: Relaçon sexual houmana

La palabra amor puode ser antendida tamien cumo sexo, quando ousada an spressones cumo "fazer amor", "make love" (an anglés), "hacer el amor" (an castelhano), "faire l'amour" (an francés). Ls spanófonos, por eisemplo, ancontramos la palabra "amor" sendo, an giral, sustituída por bariaçones de "querer", cumo an "yo te quiero", an detrimiento de l possible "t'amo" an spanhol.

Stilos de Amor

Susan Heindrick i Clyde Heindrick zambolbírun ua Scala de Atitudes Amorosas baseados na teorie de Alan John Le, teorie chamada Stilos d'amor. Le eidantificou seis tipos básicos an sue teorie. Nestes tipos las pessonas úsan an sues relaçones anterpessoales:

• Eros - un amor apaixonado fundamentado i baseado na aparéncia física
• Psiqué - un amor "spritual", baseado na minte i ne ls sentimientos eiternos
• Ludus - l'amor que ye jogado cumo un jogo; amor brincalhon
• Storge - un amor afetuoso que se zambolbe lentamente, cun base an similaridade
• Pragma - amor pragmático, que bisualiza solo l momiento i la necidade temporária, de l'agora
• Mania - amor altamente emocional, anstable; l stereótipo d'amor romántico ó apaixonado.
• Ágape - amor altruísta; spritual

D'acuordo cula pesquisa de Heindrick i Heindrick, ls homes tenden a ser mais lúdicos i maníacos, anquanto las mulhieres tenden a ser stórgicas i pragmáticas. Relacionamientos baseados an amor de stilos semelhantes tenden a durar mais tiempo. An 2007, pesquisadores de la Ounibersidade de Pabie liderados pul Dr. Enzo Emanuele fornecírun probas de l'eisisténcia dua base genética para bariaçones andebiduales an berificada na Teorie de ls Stilos amorosos de Le.

L Eros relaciona-se cula dopamina ne l sistema nerboso i la Mania a la serotonina.

Atraçon física, peixon i amor

Atraçon física

Na atraçon física reside ls nuossos anstintos atrelados al nuosso stado fesiológico cumo las necidades sexuales, prazer i perpetuidade de la spece.

Peixon

Ber artigo percipal: Peixon (sentimiento)

La peixon ye un fuorte sentimiento que se puode tomar até mesmo cumo ua patologie probinda de l'amor. Manifestada la peixon an debida circunstáncia, l'andibíduo tende a ser menos racional, priorizando l'anstinto de tenr l'oubjeto que le causou l zeio. Sendo assi, l'apaixonado puode trascender sous lemites ne l que tange la rezon i, an situaçones stremas, beira la ousesson.

Essa atraçon antensa i ampetuosa stá antimamente ligada a la baixa de serotonina ne l cérebro: sustáncia química (neurotransmissor) respunsable por bários sentimientos i patologies, dentre eilhes l'ansiadade i l strisse; la depresson i la psicose ousessiba-cumpulsiba.

Amor Anterpessoal

L Amor Anterpessoal se refire al amor antre ls seres houmanos. Ye un sentimiento mais potente de l qu'un simples gustar antre dues ó mais pessonas. Sin amor refire-se als sentimientos d'amor que nun son reciprocidade. L Amor anterpessoal ye mais associado cun relaçones anterpessoales. Tal amor puode eisistir antre fameliares, amigos i casales. Hai tamien ua série de çtúrbios psicológicos relacionados al amor, cumo erotomania.

• Alguns sentimientos que son frequentemente associados cun Amor Anterpessoal:
  • Carinho: sentimientos de ternura i / ó querendo prossimidade física
  • Atraçon: sastifazer necidades básicas emocionales
  • Altruísmo: altruísta ó altruísta preocupaçon para outra pessona
  • Reciprocidade: se l'amor ye recíproco
  • Cumpromisso: un zeio de manter l'amor
  • Antemidade emocional: la troca d'emoçones i sentimientos
  • Amisade: l sprito antre amigos
  • Parentesco: laços fameliares
  • Peixon: zeio custante, sentido bie modificaçon de l ritmo cardíaco
  • Antemidade física: cumpartilhamiento de l spácio pessonal i íntemo
  • A outo-antresse: quando se bisa recumpensas
  • Serbício: zeio d'ajudar

La sexualidade puode ser un eilemiento amportante na detreminaçon de la forma dun relacionamiento. Anquanto l'atraçon sexual, muitas bezes, cria un nuobo bínclo sexual. Esta antençon, quando eisolada, puode ser cunsidrada andeseijable ó inadequada an ciertos tipos d'amor. An muitas religiones i sistemas de ética ye cunsidrada errada, la maneira d'agir subre zeio sexual para cula família de forma eimediata. Cumo por eisemplo: pa las ninos, ó fura dun relacionamiento ampenhado. Inda assi, hai muitas maneiras de spressar amor apaixonado sin sexo. Afeto, antemidade emocional, partilha d'antrisses i spriéncias son quemuns nas amisades i amores de todos ls seres houmanos.

Modelos científicos

Las Ciéncias Biológicas ten modelos d'amor que l çcriben cumo un anstinto de mamíferos, tal cumo fame ó sede. Na psicologie bé-se l'amor cumo mais dun fenómeno: social i cultural. Hai probabelmente eilemientos de berdade an ambas las posiçones - l'amor ye cierta mente anfluenciada por hormónio s (tales cumo oxitocina), neurotransmissores (cumo NGF), i Feromónio s, bien cumo la forma de pensar de las pessonas l que faç cun qu'estas se cumporten cun relaçon al amor de maneira anfluenciada por sues cuncepçones de l que ye l'amor.

La bison cumbencional de la biologie ye qu'eisisten dues grandes bertentes ne l'amor - atraçon sexual. Esto fazerie cun qu'este cumportamiento antre adultos dua detreminada spece se ampenhassen na criaçon de ls sous çcendentes de la mesma maneira cula qual a trabalhar culs mesmos percípios que lieban ua nino a tornar-se ligado la sue mai. L punto de bista tradecional de la psicologie bé l'amor cumo sendo ua cumbinaçon de cumpromisso amoroso i amor apaixonado. Amor apaixonado ye antenso, ye zeio, i ye muitas bezes acumpanhada por scitaçon fesiológica (falta d'aire, rápidas de l ritmo cardíaco). Cumpromisso amoroso ye afeto i ua sensaçon d'antemidade nun acumpanhados de scitaçon fesiológica.

La teorie triangular de l'amor

Na teorie triangular de l'amor, ls relacionamientos son caratelizados por trés eilemientos: antemidade, peixon i cumpromisso. Cada un destes eilemientos i sues cumbinaçones antre si puoden star persente nun relacionamiento, porduzindo las seguintes defeniçones:

• Amisade (antemidade)
• Limerence (peixon)
• Amor bazio (cumpromisso)
• Amor romántico (antemidade + peixon)
• Cumpanheirismo amoroso (antemidade + cumpromisso)
• Amor fugaç (peixon + cumpromisso)
• Amor cunsumado (antemidade + peixon + cumpromisso)

Amor, peixon, i loucura

Studos ténen demunstrado que l scaneamiento de ls cérebros de ls andibíduos apaixonados eisibe ua semelhança culas pessonas portadoras dua malina mental. L'amor cria ua atebidade na mesma ária de l cérebro que la fame, la sede, i drogas pesadas, criando atebidade Polimerase. Nuobos amores, antoce, poderien ser mais emocionales de l que físicos. Al longo de l tiempo, essa reaçon al amor muda, i defrentes árias de l cérebro son atibadas, percipalmente naqueilhes amores qu'ambolben cumpromissos de longo prazo. Dr. Andrew Newberg, un neurocientista, sugere qu'esta reaçon de modificaçon de l'amor ye tan semelhante al de l bício las drogas, porque sin amor, l'houmanidade morrerie.

Neurobiologie de l “star apaixonado”

Na ária de la neurobiologie, eisisten studos apoiados an resultados de eiletroencefalografie i ne l registro de las corrientes eilétricas qu'ocorren ne l cérebro durante l stado “peixon”, cumproban qu'apersenta la mesma eilebada atebidade cumo aqueilha registrada durante a libido. Quando alguien se apaixona registra-se maior porduçon de dopamina, respunsable pul stado d'euforia, adrenalina, respunsable pula scitaçon, l'andorfina, pula sensaçon de felicidade i bien star i finalmente eileba la coberteirasterona que cuntribui pa la maior apeténcia sexual. A la par son libertados sustáncias químicas, ls feromónios ó feromonas qu'eisercen atraçon olfatiba an animales de la mesma spece. Por outro lado diminui drasticamente l nible de serotonina, l que faç cun que l stado “estar apaixonado” se assemelha al stado registrado durante outras malinas psíquicas. Por esso muitos apaixonados se cumportan mais ampulsibamente, sin inibiçon cumo se stubíssen fura de l sou cuntrolo racional. Passado alguns meses, l cuorpo se acostuma las estas eilebadas doses (segundo la OMS dura ne l mássimo 24 a 36 meses) i diminui als poucos la “antoxicaçon” de l cérebro.

Amor an outras culturas

Chinés

Cuntemporaneamente an chinés léngua i cultura, bários tenermos ó palabras raiç son outelizados pa l cunceito de "amor":

Ai (爱) ye ousado cumo un berbo (por eisemplo, Wo ai ni, "you t'amo"), ó cumo un sustantibo, specialmente an aiqing(爱情), "amor" ó "Romance". Na China zde 1949, airen(爱人, ouriginalmente "amante", ó mais literalmente, "amor antre pessonas") ye la percipal palabra de "cónjuge" (cun dous seneficados para "Mulhier "i" marido "ouriginalmente sendo anfatizado), la palabra tenie ua conotaçon negatiba, ua beç que se mantén antre muitos subre Taiwan.

Lian(恋) nun ye giralmente outelizado eisoladamente, mas si cumo parte de tenermos cumo "star ne l'amor" (谈恋爱, tan lian'ai- tamien cuntén 'ai), "Amante" (恋人, lianren) ó "homossexualidade" (同性恋, tongxinglian).

Qing (情), quemumente seneficando "sentimiento" ó "emoçon", muitas bezes andica "amor" an bários tenermos. Ye cuntidas na palabra aiqing(爱情); qingren(情人) ye un termo para "amante".

An Cunfucionismo, lian ye un birtuoso benebolente amor. Lian debe ser perseguido por todos ls seres houmanos, i reflete ua bida moral. L filósofo chinés Mozi zambolbiu l cunceito deai(爱), an reaçon al cunfucionismo lian. Ai, an Mohisn, ye amor ounibersal para cun todos ls seres, nun solo para amigos i fameliares, sin qu'haba reciprocidade. Strabagáncia i oufensibo son hostis a la guerra ai. Ambora Mozi de l pensamiento era anfluente, l cunfucionismo lian ye cumo la maiorie de ls chineses cunceber amor.

Gănqíng(感情), la sensaçon dun relacionamiento. Ua pessona eirá spressar amor por custruir buonas gănqíng, rializada atrabeç ajudando ó trabalhar para outro. Afetebidade an direçon a ua outra pessona ó de qualquiera cousa.

Yuanfen(缘份) ye ua conexon de binculados çtinos. Ua seneficatiba relaçon ye frequentemente cuncebida cumo dependente de fuorte yuanfen. Ye mui semelhante al casual. Un semelhante cuncetualizaçon an Anglés ye, "Eilhas fúrun feitas para si", "suorte", ó "çtino".

Zaolian(Simplificado:早恋, Traditional:早恋, pinyin: çǎouliàn), literalmente, "cedo amor", Cuntemporáneo ye un termo an uso frequente de sentimientos románticos ó ligaçones antre ls ninos ó adolescentes. Zaolian çcribe tanto las relaçones antre un tenaged namorado i namorada, bien cumo l "smagar es" adolescéncia ó ampeço de l'anfáncia. L cunceito eissencial andica ua fé prebalente na cultura cuntemporánea chinesa que, debido a las eisigéncias de sous studos (specialmente berdadeiro pa l sistema eiducacional altamente cumpetitibo de la China), la mocidade nun debe formar romántico aneixos açoite sue cumprometer sues chances de sucesso ne l feturo. Relatórios tener aparecido an chinés jornales i outros meios detalhando la prebaléncia de l fenómeno i a la sue percepçon peligros pa ls studantes i ls receios de ls pais.

Japonés

Ne l Budismo japonés, ai(爱) ye cuidar de l'amor apaixonado, i un zeio fundamental. Eilha puode eiboluir para qualquiera eigoísmo ó abnegaçon i eiluminaçon.

Amae(甘え), ua palabra japonesa que senefica "andulgente dependéncia", faç parte de la cultura de la sploraçon anfantil-Japon. Mais japonesas spírun abraços i andulgencias de ls sous filhos, i ls ninos son speradas para premiar las mais por agarrados i serbindo. Alguns sociólogo s ténen sugerido que ne l japon las anteraçones sociales na bida depuis son modeladas subre l sentimiento mai-nino amae.

Griego antigo

Fexeiro:Alcibiades and friend - detail fron Phidies and the Parthenon marbles by Alma Tadema.jpg

Socrates and Alcibiades
Bison Bitoriana de l'eiquilíbrio de l'afeiçon i la cuntençon antre ls mais famosos eromenos i erastes
Lawrence Alma-Tadema, Phidies Showing the Frieze of the Parthenon to s Friends (1868)

La lenguaige griega çtingue dibersos sentidos an que la palabra amor ye ousada. Por eisemplo, l griego antigo ten la spresson phelia, eros, ágape, storge i adidasan. Inda assi, cul griego cumo acuntece cun muitas outras lénguas, ten sido storicamente defícel apartar ls seneficados de las palabras totalmente. Al mesmo tiempo, l griego antigo an testos de la Bíblia ten eisemplos de l berbo agapo sendo outelizado cul mesmo seneficado que phileo.

Agape (((polytonic | ἀγάπη))agápē), amor An griego moderno, l termos'agaposeneficayou t'amo. La palabraagapoye l berboI lobe. Giralmente, refire-se a un puro, eideal tipo d'amor al ambés de l'atraçon física sugerida puleros. Inda assi, eisisten alguns eisemplos de agapeousada para seneficar l mesmo queeros. El tamien fui traduzido cumo "l'amor de l'alma".

Eros (((polytonic | ἔρως))érōs) ye amor apaixonado, cul zeio sensual I suidades. La palabra griega erota senefica amor. Platon refinado sue própia defeniçon. Ambora eros seia einicialmente sentida por ua pessona, cula cuntemplaçon torna-se ua apreciaçon de la beleza drento dessa pessona, ó mesmo se torne apreciaçon de la beleza própia. Eros ajuda l'alma recordar coincimiento de beleza, i cuntribui para ua cumprenson de la berdade spritual. Amantes i filósofos son todos anspirados a percurar pula berdade ne l'eros. Alguas traduçones l çcriben cumo "l'amor de l cuorpo".

Phelia (((polytonic | φιλία))philía), un birtuoso zapaixonada amor, era ua Cunceito zambolbido por Aristóteles. Anclui lealdade para cun sous amigos, fameliares i quemunidade, i eisige fuorça, l'eigualdade i la fameliaridade. Phelia ye motibada por rezones práticas; ua ó d'ambas las partes beneficiáren de la relaçon. Tamien puode seneficar "l'amor de a minte".

Storge (((polytonic | στοργή))storgē) ye l'afeto natural, Cumo la que senti por pais para filhos.

Xenia (ξενία xenía), spitalidade, era ua prática stremamente amportante na Grécia antiga. Era ua amisade quaije ritualizada formada antre un l duonho de l'hospedaige i ls sous clientes, que poderien ser çconhecidos ó nó. L'acolhimiento i l'alimentaçon çdes trimestralmente pa l'hóspede, qu'era sperado solo para retribuir cun gratidon. L'amportança deste puode ser bisto an to a mitologie griega, an particular Homero Eilíada i Odisseia.

Roma Antiga (latin)

La léngua latina ten bários berbos angleses correspondente a la palabra "amor".

Amare ye la base pa la palabra al amor, cumo eilha inda stá an eitaliano hoije. Ls romanos outelizórun-lo tanto nun sentido afetuoso, bien cumo nun sentido romántico ó sexual. A partir deste berbo benerie amanes, un amante, amator, "amante profissional", muitas bezes cumo acessório la noçon amante , amicai, 'namorada', muitas bezes, tamien a ser aplicada als eufemisticamente para ua prostituta. L sustantibo correspondente ye amor, que tamien ye ousado ne l plural para andicar "amores" ó "abinturas sexuales". Esta mesma raiç tamien porduç amicus, 'amigo', i amicitie, 'amisade' (muitas bezes baseada ne l benefício mútuo, i correspondendo a las bezes mais d'acerca la "díbeda" ó "anfluéncia"). Cícero screbiu un tratado chamado On Amisade(de Amicitie), que çcute la noçon cun algua perfundidade. Obídio screbiu un guia para namoro chamado Ars Amatoria (La Arte de Amar), qu'aborda an perfundidade todo, zde assuntos stramaritales para proteçon scessiba de ls pais.

Cumplicando un pouco l'eimaige, por bezes usa Latinaamare inda assi, ye mui mais giralmente spressos an latin por placere ó deletare, Que son outelizados mais coloquialmente, i l radadeiro de ls quales ye ousado cun frequéncia na poesie d'amor Catullus.

Diligere muitas bezes ten la noçon "de ser afetuoso de", "la stima", i raramente ó nunca ye ousado d'amor romántico. Esta palabra serie adequado para çcrebir l'amisade de dous homes. L sustantibo correspondente deligentie, inda assi, ten l sentido de "deligéncia" cuidado "i ten pouca subreposiçon semántica cul berbo.

Ouserbare ye un sinónimo para "deligere"; anque de l cognato cun Anglés, este berbo i de ls sous correspondentes sustantiba 'ouserbantie' muitas bezes denotar "stima" ó "afeto".

Caritas ye ousado an latin traduçones de la Bíblia crestiana para seneficar "amor caritatibo". Esto senefica, inda assi, que nun ye ancontrada na literatura clássica pagana romana. Cumo eilha nace dun ua outra palabra cun ua palabra griega, nun hai berbo correspondente .

Bistas Relegiosas

Judaica

An heibraico Ahaba ye l termo mais quemumente ousado tanto pa l'amor anterpessoal cumo pa l'amor de Dius. Outros tenermos relacionados, mas son zeigualesChen(caréncia) iHeised, que basicamente cumbina l seneficado de "carinho" i "cumpaixon", i a las bezes ye prestado an Anglés cumo "Bondade amorosa".

L Judaísmo amprega ua ampla defeniçon d'amor, tanto antre ls pobos cumo antre home i la debindade. Quanto a la purmeira, l Torah afirma: "Amarás tou próssimo cumo la si mesmo" (Lebítico 19:18). Ne l que diç respeito l'este radadeiro, l ser houmano ye ourdenado a amar Dius cun to l sou coraçon, cun to la tua alma i cun to l sou poder "(Deuteronómio 6:5), tomada pul Mishnah (un testo central De l judiu oural lei), para referir-se a las buonas açones, ó l zeio de sacrificar la própia bida al ambés de cometer ciertas trasgressones grabes, a sacrificar todos ls sous benes i ser grato al Senhor anque de l'adbersidade (tratate Berachoth 9:5). La literatura Rabina diberge quanto al modo cumo esse amor puode ser zambolbido, por eisemplo, pula cuntemplaçon de las buonas açones debinas ó testemunhando las marabilhas de la natureza.

Quanto al amor cunjugal antre parceiros, este ye cunsidrado cumo un angrediente eissencial pa la bida: "Ber la bida cula mulhier qu'amo" (Eclesiastes 9:9). L libro bíblico Cántico de ls Cánticos ye cunsidrado ua parafraseada metáfora romántica de l'amor antre Dius i sou pobo, mas nua leitura mais simples ancaixa-se cumo ua cançon d'amor.

L Rabino cuntemporáneo Eiliyahu Eiliezer Dessler ye frequentemente citado por sue defeniçon d'amor ne l punto-de bista judaico cumo "dar sin asperar nada an troca" (de souMichtab me-Eiliyahu, bol. 1). Amor romántico por si solo ten poucos retombos na literatura judaica, ambora l Rabino Mediebal Judah Halebi tenga scrito ua poesie romántica an léngua árabe, an sous anhos de mocidade - mas el parece tener lamentado esso mais tarde.

Crestiana

Ber artigo percipal: Caridade

La cumprenson crestiana ye que l Amor ben de Dius, porque l'amor ye ua birtude teologal. L'amor de l'home i de a mulhier (eros an griego), bien cumo l'amor altruísta de ls outros (ágape), son frequentemente cuntrastadas cumo un amor "ascendente" i "çcendente", respetibamente. Mas, estes dous tipos d'amor son, an radadeira anstáncia, la mesma cousa.

Muitos teólogos crestianos bé Dius cumo fuonte d'amor, que ye spelhado ne l ser houmano i ls sous própios relacionamientos amorosos. C. S. Lewis, anfluente teólogo anglicano, screbiu bários libros subre l'amor, nomeadamente l The Four Lobes. L Papa Bento XBI, na sue ancíclica Dius Caritas St (ó seia, Dius ye Amor), tamien pretendiu refletir subre l'amor debino para cul ser houmano i la relaçon antre l ágape i l eros.

Hai bárias palabras griegas pa l Amor que son regularmente referidas ne ls círclos crestianos:

• Ágape - Ne l Nuobo Testamiento, agapē ye caridade i amor altruísta i ancondicional. Ye amor paternal i la maneira que Dius ama l'houmanidade, bisto lougo na criaçon de l mundo ó na muorte de Jasus. Por esso, ye bisto puls crestianos cumo l tipo d'amor que ls homes ténen d'aspirar a un ó outro.
• Phileo - Tamien ousados na Nuobo Testamiento, Phileo ye ua repuosta houmana a algo que ye buono i delicioso. Tamien coincida cumo "amor fraternal".
• dues outras palabras d'amor ne l léngua griego - Eros (amor sexual i amor cunjugal) i storge (amor antre l nino i la mai) nunca fúrun outelizadas ne l Nuobo Testamiento.

Ls crestianos acraditan que Jasus mandou-los la:

Amar la Dius cun to l tou coraçon, minte i fuorça i amar al tou próssimo cumo a ti mesmo.

— Marcos 12-31 )

Eilhes acraditan qu'estes dous mandamientos son ls mais amportantes de l Torah i de la própia bida crestiana (cf Eibangelho de Marcos capítulo 12, bersiclos 28-34). Santo Agostico resumiu esso quando el screbiu "Ame la Dius, i faga cumo tu quieres".

Çcribendo l'amor na sue purmeira eipístola als Coríntios, San Paulo glorifica l'amor cumo la mais amportante birtude i fuorça, declarando que "agora permanecen [...] la fé, la sperança i l'amor; mas la maior de todas ye l'amor" (1 Quelor 13:13 ). El screbiu inda nesta eipístola que:

L'amor ye paciente, l'amor ye prestable, nun ye ambeijoso, nun ye arrogante nin ourgulhoso, nada faç d'anconbeniente, nun percura l sou própio antresse, nun se eirrita nin guarda ressentimiento. Nun se alegra cula anjustiça mas rejubila cula berdade. Todo çculpa, todo cré, todo spera, todo suporta. L'amor jamales passará.

— 1 Quelor 13:4-8 )

San João screbiu que:

Caríssemos, amemo-mos uns als outros, porque l'amor ben de Dius, i to aquel qu'ama nesceu de Dius i chega al coincimiento de Dius. Aquel que nun ama nó chegou a coincer Dius, pus Dius ye amor. I l amor de Dius manifestou-se desta forma ne l meio de nós: Dius ambiou al mundo l sou Filho Unigénito, para que, por El, téngamos la bida. Ye nesto que stá l'amor: nun fumos nós qu'amámos la Dius, mas fui El mesmo que ne ls amou i ambiou l sou Filho cumo bítima de spiaçon puls nuossos pecados. Caríssemos, se Dius ne ls amou assi, tamien nós debemos amar-mos uns als outros.

— 1 João 4:7-11

.

Na mesma linha de pensamiento, San João screbiu inda que:

Tanto amou Dius l mundo que le antregou l sou Filho Unigénito, la fin de que to l que cré nel nun se perca, mas tenga la bida eiterna. De fato, Dius nun ambiou l sou Filho al mundo para cundenar l mundo, mas para que l mundo seia salbo por El.

— João 3:16-18

Santo Agostico diç que ye perciso ser capaç de decifrar la defrença antre amor i luxúria. Luxúria, d'acuordo cun Santo Agostico, ye un grande bício i pecado, mas amar i ser amado ye l qu'este santo ten percurado por to la sue bida. El mesmo diç: "you staba ne l'amor cun amor." Finalmente, el faç caer ne l'amor i ye amada de buolta, por Dius. Santo Agostico diç que la única pessona que puode t'amar berdadeiramente i plenamente ye Dius, porque l'amor de ls homes ten muitas falhas, tales cumo "ciúme, çcunfiança, medo, rábia i çcórdie." D'acuordo cun este santo, Dius ye amor "para alcançar la paç, que ye la sue." (de l libro: Las Cunfissones de Santo Agostico)

La Eigreija Católica, reafirmando ls ansinamientos de l sou Magistério i de la Teologie de l Cuorpo de l Papa João Paulo II, afirmou que l Amor ye ua birtude teologal , ua "dádiba de si mesmo" i "ye l'ouposto d'ousar" i d'afirmar-se la si mesmo . Aplicado nas relaçones cunjugales houmanas, l Amor berdadeiramente bebido i plenamente rializado ye ua "quemunhon d'antrega i recetebidade" , de "dádiba mútua de l you i [...] d'afirmaçon mútua de la dignidade de cada parceiro". Esta quemunhon "de l'home i de a mulhier" ye "un ícone de la bida de l própio Dius" i "lieba nun solo a la sastifaçon, mas a la santidade" . Por esta rezon, la sexualidade (i l sexo), que "ye fuonte d'alegrie i de prazer" , nun eiserce solo la funçon de procriar, mas tamien un papel amportante na bida íntima cunjugal . La relaçon sexual cunjugal ye cunsidrada cumo la grande spresson "houmana i totalmente houmanizada" de l Amor eidealizado pula Eigreija, adonde l'home i a mulhier se únen i se cumplementan reciprocamente . To este amor cunjugal proposto pula Eigreija requer fidelidade, "permanéncia i cumpromisso", que solo puode ser outenticamente bebido "ne l teta de ls laços de l Casamiento" i na castidade cunjugal .

Eislámico

Nun cierto sentido, l'amor (al-hob, an árabe clássico) nun angloba la perspetiba eislámica de la bida cumo fraternidade ounibersal, que se aplica a todos ls que defenden la fé. Nun hai refréncias diretas afirmando que Dius ye amor, mas antre ls 99 nomes de Dius (Dius), ye l nome Al-Wadud, ó L Amabilíssemo, que se ancontra na Surah 11: 90, bien cumo Surah 85:14. Refire-se la Dius cumo sendo "cheno de bondade amorosa". Ne l Eislamismo, l'amor ye frequentemente outelizado cumo un ancentibo pa ls pecadores podéren aspirar a ser tan dinos de l'amor de Dius quanto podíren. Ua beç que la pessona tenga l'amor de Dius, cumo la pessona abalua l sou própio balor ye de la cunta de sou própio Dius i sue. Todos ls que defenden la fé ten l'amor de Dius, mas la que grau ó cun qual sfuorço el ten agradado la Dius depende de l própio andibíduo.

Ishq (amor, an persa/farsi), ó amor debino, ye l çtaque de l Sufismo. Sufis acradita que l'amor ye ua projeçon de l'eissencia de Dius pa l'ouniberso. Dius zeia recoincer la beleza, i cumo alguien que se mira ne l speilho para ber la si mesmo, Dius "mira" para drento de si mesmo pula própia dinámica de la natureza. Ua beç que todo ye un reflexo de Dius, la scuola de Sufismo prática para ber la beleza anterior de l que ye aparentemente feio. Sufismo ye muitas bezes referida cumo la religion de l'amor. Dius ne ls Sufismo ye referido an trés percipales cunceitos que son: L'amante, L'amado i L'adorado cujo radadeiro desses tenermos ye frequentemente bisto an Sufi poesie. Ua bison quemun ye la de qu'atrabeç de l'amor sufismo l'houmanidade puode buoltar a la sue inerente pureza i grácia. Ls santos de sufismo son anfames por séren "bébados", debido al sou Amor por Dius, antoce, hai custante refréncia al bino na poesie i música Sufi.

Budista

An Budismo, Kāma ye amor sensual, sexual. Ye un oustaclo ne l camino para iluminaçon, ua beç que ye eigoísta.

Karuṇā ye cumpaixon i misericórdie, l que reduç l sofrimiento de ls outros. Ye cumplementar a la sabedorie, i ye necessairo pa l'iluminaçon.

Adbeṣla i maitrī son amor benebolente. Esso ye amor ancondicional i requer cunsidrable aceitaçon de ls outros. Esto ye bastante defrente de l'amor ourdinairo, que normalmente ye possessibo i sexual, i raramente ocorre sin outo-antresse. An beç desso, l'amor benebolente senefica çprendimiento i altruísta antresse ne l bien-star de ls outros.

L Bodhisattba eideal ne l budismo mahayana ambolbe la cumpleta renúncia de si mesmo, la fin d'assumir l'ancargo de diminuir l sofrimiento ne l mundo.

Hindu

Ne l'hinduísmo, kāma ye agradable. Ye l'amor sexual, personificado pul dius Kama. Ye la terceira etapa de la bida, passado las etapas de brahmacarin (studante) i artha (riqueza material).

An cuntreste cun kāma, prema ó pren refire-se al eilebado amor. Assi i to, l termo bhakti ye ousado para seneficar l'amor maior, l'amor al debino.

Karuna ye cumpaixon i misericórdie, l que reduç l sofrimiento de ls outros.

Bhakti ye un termo sánscrito seneficando "amorosa deboçon al Dius supremo". Ua pessona que pratica bhakti ye chamada bhakta. Scritores, teólogos, filósofos ténen çtinguido nuobe formas de deboçon qu'eilhes chaman de bhakti. Por eisemplo, ne l Bhagabatha-Purana i an Tulsidas. L'obra filosóficaNarada Bhakti Sutra, scrita por un outor çconhecido (presume-se Narada), çtingue onze formas d'amor.

Bibliografie

• R. J. Sternberg. Ua teorie triangular de l'amor. 1986. Psicológicos Rebiew, 93, 119-135
• R. J. Sternberg. Liking bersus amorosa: Ua abaluaçon cumparatiba de las teories. 1987. Boletin psicológica, 102, 331-345
• Dorothy Tennob. Lobe i Limerence: la spriéncia de star an Lobe. New York: Stein i Die, 1979. ISBN 0-8128-6134-5
• Heilen Fisher. Porque Nós Lobe: la Natureza i la Química de l Amor Romántico
• Heinry Chadwick i Edzrin. "Saint Augustine Cunfessiones". Oxford University Press, 1998.
• Wod, Wod i Boyd. L Mundo de Psicologie. 5 ª eidiçon. 2005. Pearson Eiducation, 402-403

Ber tamien

• Commons
• Wikiquote

• Emoçones
• Sentimientos
• Peixon

Lhigaçones sternas

• The Anatomy of Lobe () Splanation of Theories of Lobe
• L'amor citado ne l Eibangelho ()
• La Ciéncia de l Amor ()