Widukind

Widukind of Wittekind (743-807) was nen beruchten leider van de Saksen en den eersten bi-j name bekanden hartog van et Hartogdom Saksen.

Hee was den kearl den alle Saaksen bi-j mekare kreeg um zo gezamelek t karstenende leager van Karel de Groote an te vallen (de Saksenoorlogen). Moar in 777 wodden zien leager verslagen deur Karel de Groote. Hie ging toon noar Denemaarken woar zien schoonvoa Könning was.

In 782 kwam Widukind weerumme in t Saksenlaand, en leidden hee samen mit de Friezen en Wenden ne ni-je Saaksenopstand. Hee plunderden verskeidene Frankse gebieden, moar den Saksiesen adel keerden zich van um af. Uutendelek hef Karel de Groote 4.500 Saksen-stamheufde op e-pakt en deporteert en meugelek untheufd bi-j t bloodbad van Verden (NDS, DE).

In 785 hef Wittekind uutendelek met Karel de Groote af esprokken um zich te bekeern tot et Christendom. Den Reumsen paus heeld doarum een feestmoal. Dit onder veurwearde dat Wittekind Hartog van Hamaland (Oost-Gelderland en West-Westfalen) wodden. Den Saksiesen adel kaam dit ook good oet, onder de Frankiesc wet wodden de Saksiese boeren liefeigenen.

Macht

Eurspronkelek kozzen de Saksen eure hartoagen alleneg as leageranvuurder (dat is dan ok de letterleken betekkenis van et weurd hartog) den in vredestied wier mös oftreaden. Deur Widukinds taktiek van veurtdurenden opstaand blef hi-j echter tientallen joaren lange an den machte en zo wönden de Saksen deran under n centroal gezag te stoan. Hiermet vergreutten hi-j ok den invlood van ziene femilie, woaruut verskillende regierende femilies veurtkwamen zoas de Ottonen, Welfen, Ascanen en Billungen.

Verzet en kirstening

Toon bi-j den eersten Fraankiesen veldtocht in 772 n groot deel van 't Saksiese gebeed wödden veroaverd, wierd al rap dudelek dat Karel de Grote neet alleneg de heerschoppi-je oaver 't gebeed wol, moar ok de Saksen wol kirstenen. Den Saksiesen adel kwam hierteggen in opstaand. Bi-j wieze van antwoord leet Karel in de joaren 774 en 775 grote verwoostingen anrichten in et Germaanse stamgebeed. Gedwungen deur dizze tiranneeke moatreagelen slot den Saksiesen adel zich massaal an bi-j et Frankiese Riek. Widukind was den leidenden kracht in de Saksenkriegen veur unofhänkelekheid teggen de Franken en behold van et eigen geleuf. Noadat Karel de Grote in 777 de Saksen had verslagen zocht hi-j zien toovlöch bi-j de Denen.

In 778 trok Karel noar Spanje om teggen de Saracenen te strieden en in 782 keerden Widukind trög as leider van nen ni-jen opstaand en plunderden verskillende Frankiese gebeden. Moar den Saksiesen adel keerden zich van hum of. Dizzen opstaand, woarbi-j ok Frezen en Wenden betrokken woaren, endegden mit den gedwongen oftochte (ofwal ontheufding tiedens 't Bloodbad van Verden, doar is ondudelekheid oaver) van 4.500 Saksen deur Karel de Grote. ('t Verhoal geet dat Karel de Groote 4.500 Saksen leet umbringen, woarop Widukind zich oavergaf um meer bloodvergeten te veurkommen.)

Uutendelek lukken et Karel de Grote um Widukind oaver te halen zich tot 't christendom te bekeren en hiermet ok et Saksiese volk te kirstenen. Mit Karstmis 785 wodden hi-j gedeupt mit Karel as peetva. Den paus heeld ter ere doarvan n feestmoal. Den Saksiesen adel kwam dizzen toostaand good uut, umdat de vri-je boeren noo noar Frankies recht liefeigenen wödden. As beloaning ontving Widukind et groafschap Hamalaand in leen (hi-j wödden den eersten graaf van dit gebeed, teggenwoordig et oosten van Gelderlaand en et westen van Westfalen). Hi-j was geleefd bi-j de Saksiese bevölking en genot anzeen deur ziene wieze van kriegvuren. Hi-j verstoand de kunst van den guerrillastrieder um plotseling too te sloan en wier in 't neets te verdwienen. Hij wödden den ongekreunden könning der stammen, den held der Saksen.

Familie

Ziene vrouwe was de Deense prinsesse Geva Eysteinsdotter ("Van Denemarken"/"Van Raumerike"/"Van Westfold Saksen"). Hi-j had veur zowiet bekend dree kinder: Wigebert Hartog van Saksen (799-827), Hasalda van Engern (756-) en Wittekind II van Wettin.

Dood

Widukind stierf vermeudelek in 807 bi-j nen slag teggen de Zwaben. Hi-j zol begroaven wean in Enger in Herford (in et Noordrien-Westfoalen van vandage) Der besteet undudelekheid oaver umdat de monumentale tombe doar neet in de 9de eeuwe ebouwd wierd. Howal et ok zo kan wean dat de tombe veul later oaver zien grof ebouwd is.

Legende en symboliek

Widukind verskin loater in legenden as nen heiligen en bouwer van völle karken. Veur zien deup zol hi-j op n zwart peerd hebben readen en doarna op n wit. Et Zwarte peerd is of-ebeeld op et woapen van Herford en et witte peerd op de vlagge van Noordrien-Westfoalen, Nedersaksen en Twente.

Wieter nog

In Grolle gef et ne Widukindstroate, as andenken an dizzen Saksiesen held.