Jamaika

Jamaika [[jaˈmaɪ̯ka]] (engl. Jamaica) is en sülvstännigen Inselstaat in de Karibische See. Jamaika is Deel vun de Groten Antillen un höört to den Staatenbund vun den Commonwealth of Nations to.

Jamaica

(Flagg) (Wapen)
Wahlspröök: Pride and Industry engl., „Stolt un Fliet“
Natschonalhymne: Jamaica, Land We Love
Hööftstadt	Kingston 18° 1′ N, 76° 48′ W
Gröttste Stadt	Kingston
Amtsspraak	Engelsch
Regeren König Premierminister	Parlamentaarsch Monarkie Charles III. Bruce Golding
Sülvstännigkeit	6. August 1962 vun dat Vereenigte Königriek
Grött  • Allens  • Water (%)	10.991 km² ? %
Inwahnertall  • 2008 afschätzt  • Inwahnerdicht	2.804.332 250,9/km²
Geldsoort	1 Jamaika-Dollar = 100 Cent (JMD)
BBP	11.206 Mio. US$ (109.) $ (2007) 4.172 US$ (82.) $ je Kopp
Tietzoon	UTC (UTC-5)
Internet-TLD	.jm
ISO 3166	JM
Vörwahl	++1 (876) kiek NANP
Koort vun dat Land

De Naam kümmt an un for sik ut de Indianerspraak „Arawak“ her. Dor heet dat Xaymaca oder Chaymakas un bedutt so veel, as Bornland oder Holt- un Waterland. De vörmolige Kolonie is bekannt vör ehre veelsiedige Kultur, man ok dor för, datt se allerhand soziale un weertschoppliche Probleme hett.

Geografie un Natur

Laag

Vun de Groten Antillen is Jamaika de drüddgröttste Insel. Se liggt bi 145 km süüdlich vun Kuba un bi 160 km westlich vun Hispaniola mit de Staten Haiti un de Dominikaansche Republiek dor up. Vun de Westspitz is dat bi 635 km bit na dat Faste Land vun Middelamerika. Jamaika is 235 km lang un twuschen 35 un 82 km breet. Alltohopen maakt dat 10.991 km².

Vör de Süüdwestküst liggt de Pedro Bank. Dor kladdert dat Land unner Water över 8.000 km² so wiet hooch, bit de See keene hunnert Meter mehr deep is. In düsse Bank liggt de Pedro Cays, en Inselgrupp vun alltohopen 23 Hektar Grötte. To den Staat vun Jamaika höört, bilangs de Hööftinsel un de Pedro Cays noch de Inselgrupp Morant Cays, de bi 60 km vör de Westküst liggen deit.

Geologie un Landschop

Lovers´ Leap, en 500 Meter hogen Afhang in’n Süden vun den Saint Elizabeth Parish

Jamaika liggt an de Noordkant vun de Karibische Plate, de sik direktemang vör de Küst unner de Noordamerikaansche Plate schuven deit. Dat Jamaika so duun bi de Platengrenz liggt, hett jummers wedder dor to föhrt, dat dor starke Eerdbeven uptreden sünd. So en Eerdbeven hett 1692 unner annern Port Royal ganz in’n Dutt maakt.

In’n Westen un in de Midden vun dat Eiland liggt twee Drüddel vun dat Land unner en Laag vun Kalksteen. Düsse Laag is en paar hunnert Meter dick. De Bargkeden in de Midden vun dat Eiland bestaht to’n groten Deel ut düsse Kalksteenlaag. In düssen weken Steen gifft dat allerhand Höhlen, Dalen un unnereerdsche Ströme. An einige Stäen in’n Norden fallt de Bargen över 500 m piel af na de See. Dor fangt ok direktemang vör de Küst glieks de Kaimangraven an. De is bit 7.680 m deep. In’n Süden geiht dat wat suutjer hendal. Twee Bargkeden in Westmoreland un Saint Elizabeth langt bit ran na de Küst. Blangen Kalk besteiht de Unnergrund ut kole Magma, Gneis un Lei. De wichtigste Rohstoff up Jamaika is Bauxit. Siene Lagerstäen finnt sik ööstlich vun Montego Bay un westlich vun Kingston binnen up de Insel. Bovenhen warrt Gips un Marmor afboot.

In’n Osten gifft dat de Blue Mountains. Dat is en Bargkeed, de sik up um un bi 100 km vun Nordwesten na Süüdosten recken deit, mit allerhand Twiegen un Utlöpers na Norden un Süden. De Insel ehren hööchsten Barg liggt hier. Dat is de Blue Mountain Peak. De is 2.256 Meter hooch.

Klima

Klimadiagramm vun Kingston

Up Jamaika regeert en Tropen-Klima. En grote Rull speelt dor ok de Noordoost-Passatwind. De Unnerschede in de Temperatur över dat Johr hen sünd man minne. In Kingston is dat in’n Januar in’n Döörsnitt 25 °C warm un in’n Juli sünd dat 27 °C. Midden up de Insel up de Bargen sünd dat um un bi dree Graad minner. Up de Blue Mountains, de to’n Deel över 2.000 Meter hooch sünd, liggt dat ganze Jor keen Snee. Dat gifft twee düütliche Regentieden, eenmol in’n Mai un Juni un eenmol in’n September bit November. Je na de Gegend regent dat unnerscheedlich veel. In de Barge in’n Noordosten sünd dat mehr as 5.000 mm in’t Johr, man an de Süüdküst bi Kingston, wo dat mol pladdert un mol dröge is, dor sünd dat in’n Döörsnitt bloß man 800 mm in’t Johr. In’n laten Summer un in’n fröhen Harvst treckt faken Störme över dat Eiland henweg. In düsse Tied gifft dat ok de Gefohr vun Hurrikans. Tolest 1951 un 1988 hefft so’n Hurrikans de Insel to Dutt maakt.

Wichtige Städter

In’n Süüdosten vun Jamaika leevt veele Lüde. Vun links nah rechts: Spanish Town, Portmore un Kingston.

Vunwegen de Barge in Jamaika sien Binnenland liggt de meisten Städer an de Küst oder in de groten Siedlänner. De Hööftstadt Kingston is mit bi 585.300 Inwahners Jamaika siene gröttste Stadt. Tohopen mit de Plaanstadt Portmore, de duun bi liggt, is se en Zentrum, wo meist 700.000 Minschen in leevt. Dat is knapp en Viddel vun all Inwahners. Blangen all Institutschonen för de Regeerung gifft dat hier de gröttste Universität un ok den gröttsten Flegerhaben up dat Eiland. Sunnerlich vun den Anfang vun de 1990er-Johre af an hett Kingston allerhand mit Verbreken to kriegen. Deele vun de Stadt sünd in de Hannen vun Verbrekerbannen, de in de verleden Johren gegen’nanner Krieg föhrt, un ok gegen de Polizei un de Armee gegenan gaht.

En paar Kilometer westlich liggt Spanish Town, wat mit siene 145.845 Inwahners düütlich lüttjer is. De Stadt is dat Zentrum för de Gemarken dor umto, wo Zuckerrohr un Bananen anplant weert. Hier weert se wieter verarbeit’. Spanish Town is eene vun Jamaika siene öllsten Städer. Se is vun 1535 af an bit to de Tied, as de Englänner dat Eiland erovert hefft, Hööftstadt vun de Insel ween.

In’n Noordwesten, nich wiet af vun de Stäe, wo Christoph Kolumbus as eersten Europäer an Land gahn is, liggt Montego Bay. Düsse Stadt mit 82.669 Inwahners warrt geern vun Touristen besöcht un duun bi is ok de tweete internatschonale Flegerhaben vun de Insel.

Deerter un Planten

En Karibik-Manati

Jamaika kann in dree Ökozonen indeelt weern. Dröögwoold langs de Küst, Regenwoold binnen in dat Land in de högern Gemarken, un Mangroven langs en paar Afsnitte vun de Küst. Vunwegen datt de Insel so wiet af liggt, hefft sik hier Aarden vun Deerter un Planten utspunnen, de dat man bloß hier gifft. Ehr de Spaniers sik ansiedeln döen, weern grote Dele vun Jamaika todeckt mit Woold. Hüdigendags weert de meisten vun düsse Kuntreien för de Bueree bruukt. Bloß en Paar Regionen an de Noordküst, dat Cockpit County un de Pedro Bank, dorto ok de hööchsten Regionen vun de Blue Mountains, seht vundagen just noch so ut, as dat fröher weer.

In de högern Lagen wasst blangen Mahagoniplanten (as de Swietenia) sunnerlich Zedern un Mahoe. In den Regenwoold sünd 28 Aarden vun Vagels tohuse, de dat bloß hier gifft.

In de Pedro Bank gifft dat wietlöftige Feller mit Seegras un Sandbänke un dorto de lesten Korallenriffe vun dat Land, de goot up Stäe sünd. Up de lüttjeren Eilannen leevt unner annern Schabellenskopptölpels un Rosenseeswulken, un de Echte Karettschildkrööt leggt dor ehre Eier af. In de Bank un langs de Küst leevt de roren Karibik-Manatis.

Inwahners

Wie dat twuschen 1960 un 2005 mit de Tahl vun Inwahners lopen is.

In’n Juli 2006 hefft up Jamaika 2.758.000 Minschen leevt. Um un bi de Hälft vun jem is in de groten Städer tohuse, dormank ene Million in de fief gröttsten Städer. Dat Öller vun all Inwahners liggt in’n Döörsnitt bi 23 Johren, um un bi en Drüddel is jünger, as 14 Johre. Bloß man 7,3 % sünd öller, as 64. Vun 1000 Kinner, de levennig up’e Welt kaamt, gaht in’n Döörsnitt 16 doot. Mannslüde könnt hüdigendags dor up reken, dat se 71 Johre oolt weert, Froenslüde weert 75. Mit dat Wassen vun de Inwahnertahl is dat siet 1960 minner wurrn. Dormols weern dat 1,6% in’t Johr, hüdigendags sünd dat bloß noch 0,5 %. Veel junge Lüde gaht vun dat Eiland weg.

Bi 91 % vun all Inwahners stammt vun Slaven ut Afrika af. De weern in dat 17. un 18. Johrhunnert na de Insel hoolt wurrn. 1,3 % sünd ut annere Länner in de Karibik na Jamaika henkamen un 0,2 % stammt vun Europäers oder vun Chinesen af. De Indigenen Völker vun de Taíno un de Kariben hefft as Völker nich överleevt. Se sünd lüttjer wurrn vunwegen Slaveree un vunwegen de Süken, de de Spaniers mitbröcht hefft un amenne hefft se sik vermischt mit de annern Gruppen up dat Eiland.

Spraken

Blangen de Amtssprake Engelsch warrt Jamaika-Kreoolsch snackt (ok „Patois“ nömmt). Dat is en Kreoolspraak mit engelsche Wuddeln. In Europa is se bekannt wurrn sunnerlich dör Reggae un Hip-Hop. Veel Inwahners könnt beide Spraken un denn gifft dat ok noch verschedene Regional-Dialekte.

Gloven

Nich ganz en Drüddel vun de Inwahners höört to ene protestantsche Karken to. Dat hett de brittsche Herrschop so mit sik bröcht. De wichtigsten Karken sünd de Church of God (bi 21 %), de Baptisten (bi 8,8 %), de Anglikaansche Kark (bi 5,5 %), de Adventisten vun den söventen Dag (bi 9 %), de Pingstkarken (bi 7,6 %), de Methodisten (bi 2,7 %), de United Church of Christ (bi 2,7 %), de Brethren (bi 1,1 %), Jehova siene Tügen (bi 1,6 %) un de Herrnhuters (bi 1,1 %). Bloß man bi 4 % vun de Inwahners höört to de Röömsch-kathoolsche Kark, de vun de Spaniers mitbröcht wurrn weer. De jöödsche Gemeende in Spanish Town gifft dat al vun dat 16. Johrhunnert af an. Al 1704 hett se eene eegene Synagoge kregen. Noch eene grote jöödsche Gemeende gifft dat in Kingston.

Rastaman mit Dreadlocks

Rastafari

Dat Bild vun Jamaika in’t Utland is sunnerlich präägt vun de Rastafari-Lüde. Bi den Rastafari-Gloven hannelt sik dat um en Gloven, de sik an dat Christendom anlehnt. Upkamen is düsse Gloven in de 1930er Johre bi de Nakamen vun afrikaansche Slaven. De Anhängers seht in den vörmoligen Kaiser Haile Selassie vun Äthiopien den ne’en Messias. De Geboortsnaam vun Haile Selassie is Ras Tafari ween, un dor kümmt de Naam vun de Rastafari vun her. Dormols güng dat um de Hoopnung, dat Afrika nu endlich free weern scholl vun de Kolonialmächte, de dat dalstuken döen.

Rastafari besteiht ut verscheden Gruppen. De meisten stellt dat Individuum in de Midden vun ehren Gloven. Up de eene Siete leevt de Minsch free vun Gesetten un Vörschriften, up de annere Siete mutt he sik avers doch holen an de Vörschriften vun dat Ole Testament över de Reinheit. Düsse Gruppen wüllt dor nix vun weten, dat een Alkohol drinken oder Tabak smöken draff. Dat gifft avers ok Anhängers, de smöökt Cannabis, wat se Ganja nömen doot. Dat bruukt se to’n mediteren. Veel Rastafaris wiest ok, datt se to süssen Gloven tohöört dör de Dreadlocks, de se up’n Kopp dreegt. Bekannt wurrn is de Rastafari-Gloven in dat Utland sunnerlich dör den Reggae un siene Singers, as Bob Marley un Peter Tosh.

Geschicht

As Jamaika noch keen Kolonie ween is

De eersten Indianers ut Süüdamerika sünd in dat 7. Johrhunnert v. Chr. na de Insel kamen. Dat weern de Taíno, een vun de Arawak-Völker. Se hefft in Stämme tohopenleevt un Ackerbo un Fischfang bedreven. Ehre Hüser hefft se ut Reit un ut Stroh boot. Mit dat 15. Johrhunnert sünd denn lüttje Gruppen vun de Kariben na Jamaika kamen. Up annere Eilannen hefft se de Taíno verdreven, man hier hefft se mit jem tosamenleevt. As Christoph Kolumbus 1494 as eersten Minschen ut Europa an Land gahn is, hefft dor bi 100.000 Lüde leevt. Bi Pedro Bluff in Saint Elizabeth sünd Höhlen mit Maleree funnen wurrn, just as up annere Eilannen in de Karibische See.

Kolonie vun Spanien (1509–1655)

En vun de eersten Karten vun Jamaika, tekent um 1528 vun Benedetto Bordone.

Na en johrteintelangen Striet twuschen Christoph Kolumbus sien Söhn Diego un de Kroon vun Spanien över en Reeg vun Karibikinseln, is Diego amenne Viezkönig över all Eilannen wurrn, de sien Vadder funnen harr. He hett dat Recht kregen, Stüern to bören un en Deel vun dat Gold to beholen, wat dor funnen wurrn is. 1509 hett he Jamaika dör Juan Ponce de León innehmen laten un hett em den Naam „Santiago“ geven. Man düsse Naam hett sik nich inbörgert. Ok de Spaniers bruken den olen Indianernaam Chaymakas oder Xaymaca, wo se „Jamaica“ vun maken döen. Dat duer keene tein Johre, un de Kultur vun de Indigenos is ut’neen fullen. Dör de insleepten Süken un dör naakte Gewalt sünd se ümmer minner wurrn. Vun de tweete Hälft vun dat 17. Johrhunnert af an hefft se as „utstorven“ gollen. Vunwegen, datt nu Arbeitkräfte fehlen, bröchen de Spaniers al vun 1517 af an de eersten afrikaanschen Slaven up de Insel. Sunnerlich vun de Goldküst un vun de Slavenküst hefft se jem herhoolt. 1611 hefft to’n eersten Mol mehr swarte, as witte Inwahners up de Insel leevt. Hööftstadt is „Nueva Sevilla’’ wurrn. Hüdigendags heet düsse Stadt Spanish Town.

Kolonie vun de Briten (1655–1962)

Wie de Briten de Insel övernahmen hefft

An’n 10. Mai 1655 sünd engelsche Truppen unner Admiral William Penn sen. bi dat hüdige Kingston an Land gahn. De Verwaltung vun Spanish Town hett an’n neegsten Dag upgeven, en Deel vun de Spaniers is ohn Krieg na Kuba utbüxt. Vördem harrn se ehre Slaven free laten un jem Wapen geven. Se harrn dat dor up en Upstand gegen de Englänner mit afsehn. Man toeerst hett dat keen Krieg geven. De vörmoligen Slaven hefft sik in dat Binnerste vun dat Land torüch tagen un leven dor unner den Naam „Maroons“. Nu harrn de Spaniers kapituleert, man liekers hett de leste Gouverneur Cristobal Arnaldo de Ysassi Truppen för den Guerilla-Krieg an de Noordküst un in dat Binnerste vun dat Land tohopentagen. Stütt hett he tweemol vun Kuba her kregen, man de engelsche Armee hett siene Truppen 1657 un 1658 tweemol slahn un dor möss he endgüllig Bott geven. 1664 hefft de Englänner en Versammeln wählt, de Upgaven vun de Verwaltung övernehmen dö. In den Verdrag vun Madrid is Jamaika 1670 ok formal Egendom vun dat Vereenigte Königriek wurrn.

Dat geiht bargup mit de Weertschop

Vunwegen de Göder, de in Jamaika siene Plantagenweertschop herstellt wurrn sünd, weer de Insel över 150 Johre lang vun groten Weert för de engelsche Kroon. De Briten hefft dat tomeist mit ankeken, wenn Freebüters un Piraten den Haben vun de ne’e Hööftstadt Port Royal anlopen döen. Dör en Eerdbeven is de Stadt an’n 7. Juni 1692 in’n Dutt gahn. Dor güng dat Tiedöller vun de Piraten denn mit vörbi. Spanish Town is wedder Hööftstadt wurrn, ehr se 1755 dör Kingston aflööst wurrn is.

1694 is de Franzoos Du Casse mit 1.500 Suldaten in’n Norden un Osten vun Jamaika an Land gahn. Man de Siedlers hefft sik dat nich gefallen laten un so möss he sik na en korten Krieg vun tein Dage torüchtrecken up siene Schepe. Vördem hett he en Reeg vun Plantagen in Dutt maakt un bi 1.300 Slaven wegsleept. Dat leste Mol is in dat Johr 1782 nix wurrn ut den Versöök, de Insel to erovern. Dormols is de franzöösche Flott, de dor just to unnerwegens weer, al vördem in de Slacht vun Les Saintes vun de Briten slahn wurrn.

Unroh un Upstänne

Vun de 1730er Johren af an hett dat jummer fökener Striet mit de Maroons geven. De wollen utbüxte Slaven partout nich wedder rutgeven un versöchen dat ok, de Briten noch annere Slaven weg to nehmen. De „eerste Maroonkrieg“ weer up siene Hööchde, as de Maroon-Siedlung Nanny Town in de Blue Mountains in’n Dutt maakt wurrn is. De Striet duer, bit 1739 Freden slaten wurrn is. De Verdrag, de vun Granny Nanny uthannelt wurrn weer, hett de Maroons en sülvstännige Kolonie tospraken. Man se mössen sik dor to verplichten, utknepene Slaven torüch to geven un to hölpen, de Insel to verdeffendeern, wenn dat nödig weer. De „tweete Maroonkrieg“ is 1795 utbraken. Dormols sünd twee Slaven foltert wurrn un de Krieg güng los. De Upstand is mit 5.000 Suldaten un mit Bloothunnen dalpedd’ wurrn. De Maroon-Anföhrers sünd infungen wurrn un na Nova Scotia in Kanada bröcht. Vun dor ut sünd se later na Sierra Leone bröcht wurrn.

Statue vun Samuel Sharpe in Montego Bay

1807 is de Överseehannel mit Slaven verbaden wurrn. Man an de Arbeit vun Slaven änner sik nix. Hen un wenn hett dat en beten Unroh geven, un 1831 is de Wiehnachtsupstand rund um Montego Bay utbraken. Anföhrer weer Samuel Sharpe. De Upstand is gau daltreden wurrn un dor is ok allerhand Bloot bi vergaten wurrn, man doch hett he dor mit to bidragen, datt an'n 1. August 1834 mit dat Slavery Abolition Act de Slaveree in dat Vereenigte Königriek afschafft wurrn is.

Nu güng dat mit de Zuckerindustrie bargdal, denn billigen Zucker ut Kuba överswemm de Insel. De Inwahners güng dat jummers slechter un so weern se vertwiebelt un vergrellt. Dor keem dat to den Morant-Bay-Upstand mit Paul Bogle un George William Gordon as Anföhrers. In’n Updrag vun den Gouverneur hefft de brittschen Truppen den Upstand mit grote Gewalt dalpedd’. De Verwaltung is uplööst wurrn un Jamaika wurr verklaart to en „Kroonkolonie“. Mehr as 1000 Minschen sünd dor bi umkamen, dormank Bogle un Gordon. In Grootbritannien hefft de Lüde sik över de Gewalt, de dor utöövt wurrn weer, böös upreegt, un so hefft se tokümftig nippe henkeken, wat de Goeverneure dor anstellen döen.

Kroonkolonie

Unner den ne’en Gouverneur John Peter Grant hett dat allerhand Reformen geven. De Infrastruktur is utboot wurrn un en Unnerwater-Kavel is na Europa henleggt wurrn. 1914 is dat Kriegsrecht över de Insel utropen wurrn un bi 10.000 Suldaten ut Jamaika mössen, an de Allieerten ehre Siet, bi’n Eersten Weltkrieg mitmaken.

In’n Tweeten Weltkrieg hefft dat Vereenigte Königriek un de USA Jamaika bruukt as en Butenstäe för de Marine. Ok Truppen vun de Insel hefft wedder mitstreden in’n Krieg. Na den Krieg is versöcht wurrn, de Kolonien in Westindien unner ene gemeensame Verwaltung to unnerstellen. 1947 is in Montego Bay to’n eersten Mol dor över verhannelt wurrn, de Westindische Föderatschoon to grünnen. En Johr later is in Mona bi Kingston de University of the West Indies upmaakt wurrn. Dat is ene gemeensame Hoochschool för 16 Länner ut de Karibik ween. 1958 hefft sik Jamaika un negen annere brittsche Länner in de Karibik an de Westindische Föderatschoon anslaten, man al 1961 sünd se dor wedder utstegen, as dor över afstimmt wurrn weer.

Unafhängigen Staat

Eerste Johre (1962–1989)

Unafhängig vun dat Vereenigte Königriek is Jamaika wurrn an’n 6. August 1962. An’n 18. September vun düt Johr is de ne’e Staat denn bitreden to de Vereenten Natschonen. Vun dor af an is Jamaika en free Liddmaat vun den Commonwealth. De eerste Premierminister weer Alexander Bustamante vun de Jamaica Labour Party (JLP). De JLP is bit 1972 an de Macht bleven. To de eerste Sitten vun dat Parlament is Princess Margret vun England kamen. 1966 hett nich bloß Königin Elisabeth II. dat Eiland besöcht, man ok de Kaiser vun Äthiopien, Haile Selassie, de so’n grote Rull speelt för de Rastafari. Dor hett dat groot Juchei geven. In datsülvige Johr hefft de British Empire and Commonwealth Games in Jamaika statt funnen. Man al in’n Oktober möss de Nootstand utropen weern vunwegen Bannenkriege in Kingston. Polizei un Militaär hefft een Maand bruukt, um de Laag unner Kuntrull to kriegen.

Demokratischen Sozialismus (1972–1980)

De People’s National Party (PNP) unner Michael Manley hett bi de Wahlen mit 37 to 19 Sitten wunnen. Manley hett den „Demokraatschen Sozialismus“ to de Staatsform vun Jamaika verklaart un hett sik duun an de sozialistischen Länner anbuukt. Unner siene Regeerung hett de Staat vun Jamaika en ganze Reeg vun Unnernehmen köfft oder övernahmen, sunnerlich in’n Bargbo. Manley weer ok en goden Fründ vun Fidel Castro. Man de demokraatschen Strukturen in’t Land sünd doch bestahn bleven un grote Deele vun den Markt sünd in de Hand vun Privatlüde bleven, so datt een nich direktemang vun en kommunistische Tied snacken kann.

Retour to en pro-westliche Politik

Bi de Wahlen 1980 hett de JLP düütlich wunnen: Mit 51 to 9 Sitte hett se de PNP vun de Macht verdreven. Bi de Kommunalwahlen en Johr later seeg dat nich anners ut. De ne’e Premierminister Edward Seaga is to ene pro-westliche Politik torüchkehrt. Man dat is doch bi allerhand Saken bleven, de Manley in dat Binnenland umsett harr un so bleven de Bedrieven, de de Staat unner em övernahmen harr, in den Staat siene Hand un ok allerhand, wat he in soziale Upsicht inföhrt harr, bleev bestahn. Man vun Kuba wenn dat Land sik af.

Den Hurrikan Gilbert sien Weg 1988

An’n 12. September 1988 hett de Hurrikan Gilbert Jamaika drapen. Dat Oge vun den Storm is över de vulle Längde vun Jamaika hentagen un hett unbannig veel Land to Wööst maakt. De Schaden hett bi 4 Milliarden US-Dollar legen un 40 % vun dat Ackerland is in Dutt ween. Sunnerlich seeg dat böse ut in Kingston, Saint Andrew Parish un Hanover Parish. Dor geev dat en paar Dage lang keen Water un keen Stroom.

An’n 30. März 2006 is Portia Simpson-Miller vun de PNP an de Stäe vun Percival J. Patterson träden. He weer lange Johre Premierminister ween un harr nu Bott geven vunwegen den Tostand vun siene Gesundheit. Dor is se de eerste Fro an de Top vun de Regeerung vun Jamaika mit wurrn. Bi de Wahlen to dat Parlament an’n 3. September 2007 hett se ehre Mehrheit man even verlaren. Ehr Nafolger is denn an’n 11. September Bruce Golding wurrn, de bit dorhen de Baas vun de Oppositschoon ween weer.

Emigratschoon

Just so, as in de meisten Länner vun de Karibik gaht vun dat Enne vun dat 19. Johrhunnert af an veel Minschen vun de Insel weg un söökt annerwegens Arbeit un en beter Leven. Sunnerlich in New York, Toronto un London gifft dat grote Gruppen vun vörmolige Jamaikaners. Vun de 2,5 Millionen Inwahners vun Toronto stammt 7 % vun de Insel. In de dree Städer tohopen leevt mehr Lüde ut Jamaika, as up dat Eiland sülms.

Utwannert ut Jamaika na Johrteint
	1951–1960	1961–1970	1971–1980	1981–1990	1991–2000
So veel Inwahners hett dat Land in düsse Johre verloren	-195.200	-296.500	-216.959	-181.601	-216.392
Utwannert in de USA	8.869	74.906	137.577	208.148	?

Siet de 1980er Johre gifft dat ok Lüde ut Noordamerika un Europa, man ok ut den Rest vun de Karibik, de na Jamaika utwannert.

Politik

Upbo vun den Staat

Jamaika is en stebige parlamentaarsche Monarkie. De Verfaten is 1962 utarbeit’ wurrn un steiht up de Grundlaag vun dat System in dat Vereenigte Königriek. Wählen dröövt de Börgerslüde mit dat Öller vun 18 Johren. Meist all Organisatschonen vun de Regeerung hefft ehren Sitt in Kingston.

Exekutive

Königin Elisabeth II.

Hööft vun den Staat is Elisabeth II. Se driggt den Titel vun en „Königin vun Jamaika“. Vertreden warrt se up dat Eiland vun en Generalgouverneur. Düsse warrt beropen vun den brittschen Premierminister un sien Kabinett. De Königin un ehr Generalgouverneur hefft to’n groten Deel zeremonielle Upgaven, dormank dat Beropen vun den Premierminister vun Jamaika un siene Ministers. Baas vun de Regeerung is de Premierminister. He hett allerhand to Seggen, as dat in Länner mit dat brittsche System begäng is, un kann allerhand Saken umsetten, ohn sik mit dat Parlament af to snacken.

Legislative

Dat Repräsentantenhuus

Dat Parlament vun Jamaika besteiht ut twee Kamern, dat sünd dat Repräsentantenhuus un de Senat. De 60 Liddmaten vun dat Repräsentantenhuus (Members of Parliament oder MPs) weert all fiev Johre wählt. Bloß de People’s National Party (PNP) un de Jamaica Labour Party (JLP) sitt in’t Parlament.

To den Senat höört 21 Liddmaten to. 13 Senators weert beropen vun den Generalgouverneur un acht weert beropen vun den Baas vun de Oppositschoon. Dor mutt de generalgouverneur avers mit inverstahn ween. Sünst hett he in de Politik nich veel mit to snacken.

Wat bi de Wahl 2007 rutkamen is
Partei	Stimmen	%	wat sik ännert hett	Sitten	wat sik ännert hett
People’s National Party	402.275	49,8	-2,4	27	-7
Jamaica Labour Party	405.215	50,1	+2,9	33	+7
National Democratic Movement	540	0,07	-0,32	0	+/- 0
Annere	210	0,03
afgeven Stimmen	808.240			60
Wählerandeel	ca. 60%

Belegen

Länner in de Karibik

Antigua un Barbuda | Bahamas | Barbados | Dominica | Dominikaansche Republiek | Grenada | Haiti | Jamaika | Kuba | St. Kitts un Nevis | St. Lucia | St. Vincent un de Grenadinen | Trinidad un Tobago

Afhängige Rebeden: Amerikaansche Jumferninseln | Anguilla | Aruba | Britsche Jumferninseln | Curaçao | Guadeloupe | Kaimaninseln | Martinique | Montserrat | Navassa | Puerto Rico | St. Maarten | Turks- un Caicosinseln

 

Commonwealth of Nations

Antigua un Barbuda | Australien | Bahamas | Bangladesch | Barbados | Belize | Botsuana | Brunei | Dominica | Fidschi | Gambia | Ghana | Grenada | Guyana | Indien | Jamaika | Kamerun | Kanada | Kenia | Kiribati | Lesotho | Malawi | Malaysia | Malediven | Malta | Mauritius | Mosambik | Namibia | Nauru | Neeseeland | Nigeria | Pakistan | Papua-Neeguinea | Ruanda | Salomonen | Sambia | Samoa | Seychellen | Sierra Leone | Singapur | Sri Lanka | St. Kitts un Nevis | St. Lucia | St. Vincent un de Grenadinen | Süüdafrika | Swasiland | Tansania | Tonga | Trinidad un Tobago | Tuvalu | Uganda | Vanuatu | Vereenigt Königriek vun Grootbritannien un Noordirland | Zypern