Charlie Haden

Charlie Haden, 2007

Charles Edward „Charlie“ Haden (* 6. August 1937 in Shenandoah, Iowa; † 11. Juli 2014 in Los Angeles, Kalifornien) weer en US-amerikaansch Jazz-Kontrabassist, Komponist un Bandleader. He gull as en vun de stilprägen Vertreeder vun den Free Jazz. Up dat grundleggen Album Free Jazz: A Collective Improvisation weer he 1960 as Liddmaat in dat Düppel-Quartett vun Ornette Coleman bedeeligt. Wenig Johren later hörr Haden to dat eerst Trio vun den Pianisten Keith Jarrett un fung an, eegen Gruppen to formeeren, vun de sück eenige as bannig langlevend wiesen. En charakteristisch, betont schlicht Speelwies un en markant Sound hemm hüm to en stilprägen Vertreeder vun sien Instrument in‘ tietgenössischen Jazz maakt. Haden gull as besünners „politisch“ Künstler un hett in de Apenlichkeit regelmatig to sellschoplich Problemen Stellung nommen.

Biographie

Herkunft, Jöögd un fröh Karriere

Haden sien Herkunft ut den Mittleren Westen – he hett Kindheit un Jöögd in den lütten Oort Forsyth (Missouri) verbrocht – hett hüm fröh un nahhollen präägt. De Familie vun de Öllern hett in en lokalen Radiosenner en regelmatig Programm veranstalt, de Haden Family Radio Show, in de de jung Charlie all in dat Öller 22 Maand as Singer uptreeden is. Midden vun dat 20. Johrhunnert weer – jüst in de „provinziellen“ Gegenden vun de USA – en sückse fröh Instieg in de Musikerloopbahn nich ungewöhnlich. Bispeelswies fung Haden sien – ut en Indianerreservat in Oklahoma stammen – Bassistenkolleeg Oscar Pettiford sien Karriere in vergliekbor Wies an. De Haden-Familienband hett vör allen Country-&-Western-Songs intepreteert; up dat musikalische Material vun dissen Stil hett Haden tietlevens torüchgreepen. In dat Öller vun 14 Johren truck sück Haden en lichte Form vun Poliomyelitis totrucken, de allerdings sien Kehlkopp un sien Stimmbänder düersa, schädigen dee. De lockere Struktur vun de Familienband hett hüm dat aber erloovt, mit verscheeden Musikinstrumenten as mögelk Alternative to’n Gesang to experimenteeren, aber eerst mit 19 Johren hett he sück up den Kontrabass as Hööftinstrument fastleggt.

Um en formale Utbillen up sien Instrument hentokriegen, is Haden 1957 nah Los Angeles trucken. Weil he sück in disse Tiet all intensiver mit tietgenössisch improviseert Musik befaaten dee, weer dat Ümtrecken in de südkalifoornsche Metropole mit hör to de Tiet lebendigen Jazz-Szene en dicht bi liggen Wahl. Neben en Instrumentalstudium an dat Westlake College kreeg Haden in disse Tiet ok privaten Ünnerricht bi [Red Mitchell]], de to disse Tiet as en vun de ansehnsten Bass-Solisten an de amerikaansch Westküst gull.

Sowohl in Westlake as ok bi Mitchell hett tietwies ok Scott LaFaro studeert, mit de Haden eenig Maand lang en Wahnen deelen dee. Haden un LaFaro gellen, wenn ok up bannig ünnerscheedlich Wies, as bedüüden Pattmaker vun de as musikalisch revolutschonär empfunnen „Emanzipation des Jazzbasses“ in de 1960er Johren.

Dörbröök mit dat Ornette-Coleman-Quartett

Ofschons as Bassist noch an‘ Anfang stahnd, kunn sück Haden up de Szene vun Los Angeles relativ problemlos fastsetten, wiel he dör sien lang professionelle Erfohrung all över en utpräägten Sinn för Melodik un en groot rhythmische Sekerheit harr. Binnerhalv vun wenig Maand kreeg he Engagements bi anseggt Grötten vun den Jazz an de Westküst, dorünner bispeelswies Dexter Gordon, Hampton Hawes oder Art Pepper. As besünners wichtig för sien Tokunft sullen sück aber de jeden Sönndag stattfinnen Jamsessions in den Hillcrest Club  wiesen, wiels deren Haden eerstmals de Liddmaaten vun dat tokünftig Ornette-Coleman-Quartett kennenlehren sull, nämlich den Trompeter Don Cherry un den Slagtüüchspeler Billy Higgins. Wiels disse beid, ebenso as Haden sülvst, as upstreven Newcomer ansehn wurrn, sünd den ut Fort Worth toreisten Saxophonisten Ornette Coleman wegen sien unkonventionellen, technisch wenig övertüügen Speel ut de kalifoornsch Szene groot Twiefel entgegenbrocht wurrn. Dennoch hemm de veer Musiker regelmatig mitnanner proovt; buterdem leet sück Lester Koenig, de Baas vun Contemporary Records, vun Red Mitchell överreden, Plattenupnahmen mit Coleman to maaken, allerdings ahn oder blots mit Deelen vun dat proovt Quartett. Aber dat weer jüst de Afwesenheit vun en gooden Bassisten, up de Coleman den mangelnden künstlerischen Spood vun disse eerst Produktschonen torüchführen dee. Dat änner sück eerst, as dat Coleman-Quartett 1959 ok an de Ostküst uptreeden dee un de Bandleader dörsetten kunn, dat ok de noch meest nich bekannt Charlie Haden för de Studioupnahmen bi Atlantic Records berücksichtigt wurr. De Folgen för dat klingen Ergevnis wiesen sück as drastisch:

Coleman sülvst weer sück de Bedüüden vun Haden för en passen Umsetten vun sien Klangvörstellung düütlich bewusst; afsehn vun den grooten Freeruum, den he sien Bassisten all geev, hett he hüm up de Plaat Change of the Century en Feature-Nummer mit den Titel The Face of the Bass widmet un hett de in den begleiten liner notes mit de Wöör kommenteert:

De slagaardig insetten Spood vun dat Quartett forder allerdings en düchtigen psychischen Tribut. Mit Utnahm vun Coleman sülvst harrn all Bandliddmaaten mit Drogenproblemen to kämpen. Dordör kunn de Grupp hör Konzertverplichten immer seltener toverlässig nahkommen, bit se in den Loop vun de Johren 1961/62 endgültig utnannerfull. Charlie Haden begeev sück – ünner annern up Druck vun sien Leader – mehrfack in Therapieinrichtungen, muss sück aber eenige Johren wietgahnd vun de Szene torüchtrecken. Mit Ornette Coleman sull he eerst 1968 weer Musik maaken.

Anfang vun dat politische un soziale Engagement in de laat 1960er Johren

Nah sluutend spoodrieken Enttoog leet sück Haden 1966 in New York daal. In de Metropole vun den Jazz harrn sück de ästhetischen Vörgaven intüschen drastisch wannelt: Free Jazz weer de Musik vun den Dag, to de sück neben de Mehrtall vun jung Musiker (as Archie Shepp un Albert Ayler) ok völ all etableert Musiker bekennen deen. As Integratschonsfigur tüschen den ölleren Mainstream un den Avantgardisten wark dorbi insbesünnere de Tenorsaxophonist John Coltrane, de sien Bassist Jimmy Garrison mittlerwiel en Stil entwickelt harr, de to den vun Haden bemarkenswert Parallelen upwiest. Wiel Coltrane aber all in‘ Sömmer 1967 starven dee, funn Haden blots noch wenig Gelegenheit, mit hüm to speelen. „Trane“ sien Wittfru, de Pianistin un Harppenistin Alice Coltrane, hett Haden aber nah den Dood vun hör Mann dormit beupdragt, up eenigen vun de sien lateren Upnahmen nee Bass-Stimmen in‘ Overdub-Verfohren intospelen. Titel as Peace on Earth tüügen dorbi vun den spirituell-söken Charakter vun de letzt Schaffensphase in Coltrane sien Levenswark, von de sück Haden – as so völ Musiker vun disse Generatschoon – beinflooten leet.

In de Maanten nah den Dood vun Coltrane Tod funn de lütt Subkultur vun de New Yorker Jazz-Avantgarde to en wiet extroverteerteren, rebellischen Gestus. Politisch Stellungnahmen un Forderungen nah sozialen Wannel funnen nu verstärkt Ingang in de musikalische Arbeit vun de jung Künstler; man solidariseer sück allenthalben mit den ehrder radikalen Gruppeerungen vun de Börgerrechtsbewegung un kritiseer de Butenpolitik vun de US-Regeeren, insbesünnere in Vietnam un in Latienamerika. Dat vun Haden tosommen Pianistin Carla Bley 1969 in‘t Leven ropen Liberation Music Orchestra besteiht bit hüüd un ütert sietdem in wesseln Besetten un verscheeden stilistisch Utrichten musikalischen Protest an Missständen in den USA. Sien up dat Eerstlingsalbum vun dat Orchester enthollen Kompositschoon Song for Che speel Haden ok 1971 wiels en Gastspeel in Portugal. In sien Ansaag hett de Bassist dat Stück den Gegnern vun dat diktaterisch Regime vun Marcelo Caetano widmet, woruphen he ümgahnd fastnommen un vun de Geheimpolizei DGS verhört wurr.

Aber nich blots de „groot“ politisch Themen vun de Tiet hemm hüm bewegt; ok as musikalisch Förspreker vun den Deertenschuul hett sück Haden hervördaan: 1979 nehm he mit Old and New Dreams en Kompositschoon vun sien Dochter Petra, Song for the Whales up. Ut persönlich Bedraapenheit hett he ok en Projekt to de Erforschung un Therapie vun Tinnitus up den Weg brocht.

De 1970er un 1980er Johren

Charlie Haden (1981)

In dissen Tietruum nehm Haden regelmatig vör allen för dat Münchener Plattenlabel ECM vun den ebenfalls Kontrabass spelen Produzenten Manfred Eicher up. Siet disse Tiet fung he ok an, verstärkt mit europääsch Musikern tosommentoarbeiten, allen vöran den norweegschen Saxophonisten Jan Garbarek. 1979 hett Haden New York verlaaten un truck weer nah Los Angeles. Dor hett he sien latere (tweet) Fru Ruth Cameron kennen lehrt. Hör hett he etliche Kompositschonen widmet, vun de he vör allen First Song regelmatig nee interpreteert. Ok de Stadt Los Angeles sülvst hett he mehrfack as wichtige musikalische Inspiratschoon betekent, wobi he sück vör allen up de „Angel City“ betreckt, de he in sien Jöögd kennen lehrt hett un as se in völ Romans vun Raymond Chandler – gliekfalls nich selten verklärend – schillert wurrd. De 1980er Johren hemm sluutend dat musikalische Anerkennen vun Haden wiet över den Beriek vun den Avantgarde-Jazz herut brocht, so etwa in Produktschonen mit Musikern as Michael Brecker, John Scofield, Chet Baker oder Dino Saluzzi.

Dat Montreal International Jazz Festival hett den Bassisten 1989 in besünner Wies ehrt: An jeden Abend vun dat Festival is he mit en anner Besetten uptreeden, ünner sien musikalischen Partnern befunnen sück in den Verloop vun disse Week völ old Weggefährten. De Konzerte wurrn all mitsneeden un sünd hüüd as The Montreal Tapes (Verve) bzw. In Montreal (ECM) to koopen.

Siet 1990

Charlie Haden Quartet West bi dat Blue Note Jazz Festival, Gent, 2007

Haden sien künstlerisch Arbeit weer laatstens siet de 1990er Johren vun de Schwierigkeiten präägt, de ge dör sien Tinnitus harr. Haden refereert över disse Problematik ok in‘ Rahmen vun sien Lehrtätigkeit un in verschiedenen Internetforen. He hett mit speziell anfertigt Ohrstöpseln rümprobeert, de bestimmte sensible Frequenzen in Hörberiek ünnerdrücken, as ok mit schalldämpen Stellwannen ut Plexiglas, achter de he sück bi Konzerten mit groot un luutstarken Gruppen to schuulen versöch.

De Tendenz to minneseert, introverteert musikalisch Utseggen weer bi Haden all fröher to sehn un en allgemeen Kennteeken vun sien riep Stil, de laatstens um 1990 vull utpräägt weer. 2008 keem en Dokumentarfilm vun Reto Caduff över sien Leven un sien Musik ünner den Titel „Charlie Haden Rambling Boy“ to’n Anlaat vun sien 70. Gebortsdag herut. Haden hett siet Enn‘ 2010 an en Post-Polio-Syndrom leeden, dör dat he düchtig swaak wurr un tietwies bald nich mehr schluuken kunn. Charlie Haden is in dat Öller vun 76 Johren in‘ Juli 2014 in Los Angeles storven.

Wichtig Bandprojekte

Dat eerste Keith Jarrett Trio

In dat eerst Trio vun den Pianisten Keith Jarrett sünd siet 1968 dree Musiker tosommendrapen, de jewiels all in för den Jazz vun de 1960er Johren düchtig bedüüdsam Bands speelt harrn. Haden weer dör sien Speel mit Coleman bekannt, Paul Motian weer de Drummer vun dat Bill Evans Trios ween un de Bandleader Jarrett sülvst harr twee Johr tovör in de Band vun den Saxophonisten Charles Lloyd mit de sien fröhe Form vun Ethno-Jazz för Furore sörgt. Dat Trio teeken sück dör en utspraaken ästhetischen Eklektizismus ut, de all bedeeligt Musiker ok för hör Zukunft präägen sull. To dat för de Tiet för en Jazzband wenig begäng Repertoire vun de Grupp hörrn bispeelswies Interpretatschonen vun Bob-Dylan-Songs (My Back Pages, Lay Lady Lay). Dat Trio bestunn bit Midden vun de 1970er Johren, as sück Jarrett mehr mit sien Arbeit as Solist un sien „europääsch“ Quartett (mit Jan Garbarek, Jon Christensen un Palle Danielsson) befaaten dee. To de Stammbesetten wurrn faken noch anner Musiker totrucken, dorünner besünners faken (up Empfehlung vun Haden) de Saxophonist Dewey Redman, mit de 1976 as letzt gemeensam Studio-Album de breet anleggt Survivors’ Suite entstunn.

Liberation Music Orchestra

Liberation Music Orchestra weer de programmatisch Name, den sück dat Kollektiv vun tonächst 13 Free-Musikern bi sien Grünnen 1969 geev: En Grootdeel vun dat vun Haden tosommenstellt un vun Carla Bley arrangeert Repertoire weern „Befreensleeder“ vun verscheedenst Länner un Dissen musikalischen Ansatz verfolgt de Grupp bi wesseln Besetten un ahn allto fast stilistisch Fastleggen bi in de Gegenwart. Haden stell sück mit dat Liberation Music Orchestra eerstmals intensiv de Herutforderung vun dat Speel in en groot Ensemble. Nee weer ok, dat he hier eerstmals mit Ispeelen un Överblennen vun Toonbandupnahmen vun frömd Musiker arbeiten dee (bispeelswies in Song for Che un Circus '68/'69). Up de Arbeit mit disse Collage-Technik keem he later immer weer torüch, bi eenig Studioproduktschonen vun dat Quartet West (Haunted Heart, 1991) billen de Överblennen sluutend en dragen Stilelement vun dat „cineastisch“ Klangbild.

Old and New Dreams

Old and New Dreams entstunn Midden vun de 1970er Johren as Quartett vun Musikern, de sück all in besünner Wies dat Fröhwark vun Ornette Coleman verplicht föhlen dee: Haden, Don Cherry un de Drummer Ed Blackwell harrn jewiels all vör 1960 in dat Coleman-Quartett speelt. Dewey Redman, de as Coleman ut dat texaansch Fort Worth stamm, weer siet 1968 tweet Saxophonist neben Coleman in en vun de sien lateren Bands ween.

Pat Metheny

In‘ Gegensatz to Charlie Haden wurr de Gitarrist Pat Metheny toeerst dör en Musik bekannt, de vun Kritikern un Publikum as utspraaken konziliant un togänglich – un doröver herut up technisch Ebene hööchst virtuos – empfunnen wurr. De deepergahn Gemeensamkeiten vun de beid schienbar so konträren Musikertypen wurrn eerst in de Loop vun de Zeit klorer. De Gitarrist harr all up sien eerst LP ünner eegen Naam (Bright Size Life, 1975) de Musik vun Ornette Coleman sien Tribut tollt. In den Loop vun de folgen Johren speel Metheny regelmatig Interpretatschonen vun de Musik vun Coleman in (1985 sluutend ok ünner Bedeeligen vun den Oltmeester sülvst) un hett dat immer versöcht bi disse Gelegenheiten ok Haden deelnehmen to laaten. Beid Musiker verwiesen ok up de gemeensame Heimat Missouri as Grund för dat tüschen hör herrschen, deepgahn ästhetische Inverständnis. De Duo-CD Beyond the Missouri Sky van 1997, de den Geist vun de Musik vun dat ländlichen Amerika reflekteert, gellt as musikalisch besünners gelungen Produkt vun disse Tosommenarbeit, den doröver herut noch en ungewöhnlich groot kommerziell Spood un meest eenhellig Tostimmung vun sieden vun de Kritiker to deel wurr.

Quartet West

Up Anreegen vun Haden sien Fru Produzentin Ruth Cameron entstunn Midden vun de 1980er Johren dat Quartet West, 1986 dat glieksnaamig Album; as de Naam all andüüden deiht, weer de oorsprüngliche Motivatschoon, en Band ut hoochkarätig Musikern to hemm, de as Haden sülvst in Kalifornien, also an de Westküst, ansässig weern. To de Grünnensliddmaaten tellen de neeseelännsch Pianist Alan Broadbent (de ok för de Arrangements verantwoortlich teekent) un de Tenorsaxophonist Ernie Watts, de de Band bit hüüd anhörrn. De oorsprünglich an dat Slagtüüch sitten Billy Higgins wurr all 1988 vun Larance Marable aflööst. Dat Quartet West is in sien Musizeerideal en utwaagen, „klassizistischen“ Klang verplicht, de disse Band för dat breet Publikum besünners attraktiv maakt hett. De Produktschonen vun dit Quartett beeden (ünner annern dör Klangcollagen) tallriek Rückbetüüg up Filme, Literatur un de Jazzszene vun de vergangen Johrhunnertmidden, deren deels butermusikalische Implikatschonen en Tendenz to de Programmmusik hemm.

Lütt Besetten

Neben Ron Carter un Red Mitchell hörr Haden to de Bassisten, de gern de Herutforoderung un kamermusikalische Intimität vun dat Duo-Speel söcht hemm. Dat Album Closeness van 1976 bütt Duo-Upnahmen mit eenig vun de wichtigst Partner vun Haden to disse Tiet (Jarrett, Motian, Coleman un Alice Coltrane). As besünners gelungen gellen dorneben de Inspeelen mit Denny Zeitlin un Kenny Barron.

Neben ehrder konventschonellen Triobesetten as de Band mit de Pianistin Geri Allen un Paul Motian, Saxophonisten as Joe Henderson un Lee Konitz oder weer Pat Metheny an de Gitarr hett Haden ok mit ut de Rahm fallen Kombinatschonen arbeit. Vör allen in Europa kreeg he groot Bewunnern för de Kooperatschoon mit Jan Garbarek un den brasilianschen Multiinstrumentalisten Egberto Gismonti. Siet den 19 90er Johren entwickelt Haden in Tosommenarbeit mit Musikern as Gonzalo Rubalcaba un David Sánchez en eegenständige, ebenfalls stark kamermusikalisch präägt Speelaart vun den Latin Jazz.

Stilistik

Allgemeen Charakteristika

Charlie Haden bi dat Pescara Jazz Festival in dat Johr 1990

De Speelwies vun Charlie Haden weer kennteekent vun besünners Understatement: So good as nie stellt he sien – wenn ok nich hoochvirtuose, so doch solide – Instrumentaltechnik in den Vördergrund. In‘ Gegendeel, he legg dat ehrder dorup an, för jede geven musikalische Situatschoon en denkbar simple Lösung to finnen. Dormit stell he sück in düütlichen Gegensatz to de in de Jazzszene begäng Gepflogenheiten, wo de handwarklich Beherrschen vun dat Instrument faken as överproportschonal wichtig Maatstaff anleggt wurrd. Ähnlich as de Pianist Thelonious Monk verschaff sück Haden aber jüst dör sien „technische Verweigerung“ grooten Respekt: „Charlie gehört zu denen, denen manchmal ein einziger Ton genügt, um Musik erklingen zu lassen“ (Ed Schuller).

In de Speelaart vun den Free Jazz, as se in dat Umfeld vun Ornette Coleman entwickelt wurr, entstunn de avantgardistische Klangindruck faken dör disse drastische Vereenfacken vun musikalisch Mittel. Haden sien Melodik teel dorher weniger dorup af, in en musikalischen Kontext möglichst völ harmonische Implikatschonen antodüüden, as dat in‘ Bebop gängig Praxis weer, sonnern völmehr dorup, en eenmal etableert „tonal Zentrum“ möglichst lang bitobehollen. In rhythmisch Hensicht sünd sien Liens in all Regel ebenso minneseert, erwecken aber dör geschickt Platzeeren vun Notenwerten de akustische Illusion vun en permanent, bewegt Geschehen. So hett he in sien Begleiten faken up de konstant dörspeelt veer Veertelnoten vun den klassischen Walking Bass verzicht, markeer aber mit dat nu „upbraken“ Material den rhythmischen Grundpuls umso starker.

Technisch Details

De beid Kontrabässe, auf de Haden över völ Johren henweg speel, sünd Modelle vun franzöösch Vigelienbauer (en Jean-Baptiste Vuillaume ut den 1840er Johren as ok en den Stil vun den ölleren Meester nahempfunnen, tietgenössisch Arbeit vun Jean Auray). Up beid Instrumenten hett he D- un G-Saiten ut Natuurdarm bruukt. De up disse Wies entstahn „warm“, „holten“ Klang vun dat Instrument stellt besünner Anforderungen an de elektroakustische Verstärkung, as se in völ Berieken vun de modern Musik begäng is. En mit Darmsaiten bespannt Bass bruukt de Verstärkung umso nödiger, wiel dat Instrument mit dissen „Setup“ süch in aller Regel weniger good dörsett as bi den Gebruuk vun de moderner, aggressiver klingen Stahlsaiten. Siet den 1980er Johren hemm eenige Herstellerfirmen för Tonabnehmer un Verstärker dissen besünner Maatgaven Reeken dragen un – to’n Deel in direkt Tosommenarbeit Haden – de vörher nich in passen Qualität vörhannen Geräte entwickelt.

Haden sien Speeltechnik tekent sück dör groot Ökonomie ut; he hett ok in‘ Solo de deep, klangvull Lagen vun sien Instruments blots af u nto verlaaten. De Pizzicato-Technik vun sien rechte Hand weer in‘ Grooten nun Ganzen de ünner Jazzbassisten begäng Speelwies. Dorgegen moot de Technik vun sien linke Hand (mit de he de Töne up dat Griepbrett grippt) doch düchtig „archaisch“ an. Wiel Folk- un Country-Bassisten bit hüüd in disse Wies spelen, is antonehmen, dat Haden siet sien eerst Anfänge up dat Instrument dissen Fingersatz pleeg. Wenn disse Technik in‘ Verhältnis to’n „klassischen“ Fingersatz optisch ok wat ungelenk utsehen mach, so Haden mit hör doch en grooten Riekdom an subtilen Klangnuancen un Verzierungen reckt. Typisch för den Stil vun Haden is sien utpräägt Vörleev för Düppelgreepen, de he – wedderum meest in de deep Lagen – besünner gern denn insetten dee, wenn he ganz unbegleit speel oder da Akkordinstrument, sofern överhoopt vörhannen, utsetten dee (kiek dorto ünnern dat Exzerpt ut dat Ramblin’-Solo).

Solistik

Anhand vun dat Solo över Segment (enthollen up de Quartet-West-CD Haunted Heart, 1991) könnt eenig wesentliche Markmalen vun Haden sien Bass-Solistik good upwiest wurrn. Allerdings is in sien Fall de Begreep vun de Improvisatschoon blots mit Vörbehollen to gebruuken. Segment is en bebop head ut de Fedder vun Charlie Parker, den de an‘ 5. Mai 1949 för Verve – also dat glieker Label, dat över veer Johrteihnten later ok de Version vun Haden rutbringen sull – upnehmen dee. Dat Stück is över en vun de Beboppern gern bruukt un vun de as Minor Rhythm Changes beteekent Akkordfolg in Moll komponeert.

 Hadens Bass-Solo über Segment ^D. De noteerten Akkorde wurrn wiels dat Solo nich speelt, sonnern sünd blots – den vörherigen Afloop vun dat Stück entspreekend – implizeert.

Haden hett dat Stück nu in de för hüm typisch Wies vereenfackt. Tonächst eenmal wurr de Version vun dat Quartet West vun dat original Bb-Moll (dat up dat Kontrabass en wat „undankbar“ Toonaart is) in dat wesentlich günstiger liggenG-Moll transponeert, ok hett de Haden-Band en wat ruhiger Tempo as dat Parker Quartett anslahn. In‘ Gegensatz to de Upfaaten vun Parker, de sückse Stücke dör tallriek (implizeert oder utspeelt) Ersatz- un Dörgangsakkorde utwieten dee, behannel Haden dat Stück tonächst so, as of dat överhoopt blots ut en G-Moll-Tonikaakkord bestahn dee. Wiel Pianist Alan Broadbent för de 32 Takte vun dat Bass-Solo utsett, wurr de Indruck vun en modalen Passage (in Dorisch oder Äolisch) indirekt verstärkt. Haden schafft musikalische Intensität vör allen Mitteln vun den Rhythmus: Wat as en Fortsetten vun den herkömmlichen Walking Bass (den Haden in dat vörangahn Klaveersolo blots andüüd harr) anfangt, ännert he toeerst dör en Figur in Veerteltriolen un denn dör tonehmend offbeatorienteert rhythmische Ideen.

Musikalisch Wirkung

Binnerhalv vun de Jazz-Szene

De övergroot Mehrtall vun de Bassisten weer to Anfang vun de 1960er Johren vun de to de Tiet nee Mögelkeiten för Besaitung un Verstärkung recht andahn, wiel se vör allen an en fleetig, virtuoos Speelwies interesseert weern, de dat an Beweglichkeit den Gitarristen un Blasern gliekdoon wull. Se nehmen dorbi den „metallischen“, wat mageren Klang, de den Kontrabass in sien hooch Lagen ahnhen eignet un dör dünnere Besaitung un elektrische Verstärkung noch düütlicher hervortreeden dee, as Kennteeken vun en tietgenössisch Bassspeel dörut wohlwullend in Koop.

Haden, ofschons an de musikalischen Emanzipatschoon vun den Jazzbass an vörderst Front bedeeligt, nehm in‘ Rahmen vun disse Bewegen en Positschoon in, de in‘ Vergliek to dat Speel vun Scott LaFaro, Eddie Gomez, Ron Carter oder Niels-Henning Ørsted Pedersen technisch unspektakulär un rhythmisch-melodisch konservativ wirken dee. Eerst Enn‘ vun de 1970er Johren fung en nee Generatschoon vun Bassisten, denen technische Geläufigkeit as Sülvstzweck kien Reiz mehr beeden dee, an, up Charlie Haden as Vörbild torüchtogriepen, dorünner to’n Bispeel Ed Schuller oder Larry Grenadier. Haden sien Fähigkeit to de „lakonischen“ Dorstellen vun eegentlich komplex musikalisch Situatschonen in wenigen, teelt platzeert Tönen wurrd dorbi vun jüngeren Musikern besünners bewunnert. Ok up den reizvullen Klang vun de Darmsaiten griepen Kontrabassisten in de letzt Johrteihnten weer torüch, ok wenn dat gewisse technische Eskapaden vun de ölleren Virtuosen so good as nich mögelk maakt.

In‘ Rock un Pop

Bit in de 1970er Johren leet Haden sück faken mit kritisch bit despekteerlich Bemarken över de Entwicklungen in Rock- un Popmusik vernehmen, Kritiker hemm hüm ümgekehrt (in‘ Henblick up sien sozialkritische Pose) as „das wandelnde Gewissen des Free Jazz“ betekent. Dorgegen wiesen eenig amerikaansch un britisch Rockmusiker (dorünner Iggy Pop un John Martyn) deels düchtig Interesse an de Musik vun Haden. Weer Haden sien Reaktschoon up sückse „Avancen“ anfangs to’n Deel noch düchtig aflehnend – he sall bispeelswies vörharrt hemm, gegen en vun Robert Wyatt 1975 inspeelt Version vun sien Song for Che gerichtlich vörtogahn –, so hett he sück eenige Tiet later de Popularmusik mit minner Vörbehollen nähert. Dorbi mag en Rull speelt hemm, dat sien veer Kinner sülvst musikalisch Karrieren zpnommen harrn, allerdings weniger in‘ Jazzsektor, sonnern in Stilen as Punk, Folk un ähnlichen.

Explizit up de Musik vun Haden sien Musik as Inspiratschoon hett sück de engelsch Singer Ian Dury beropen: Dat bekannte Riff ut Sex and Drugs and Rock and Roll har he 1977 ut en Solo vun Charlie Haden entwickelt. De in Fraag kommen Passage find sück up de Ornette-Coleman-LP Change of the Century. Sien Bass-Solo över dat Stück Ramblin’ slutt Haden mit en prägnanten achttaktigen Figur (up de Upnahm in etwa de twintig Sekunnen van 4:39 bit 4:59) af, de dör praktisch exakte Wedderhalen umso ingängiger wirkt:

 De letzten 16 Takte vun Haden sien Solo över Ramblin’ ^D

Dat lick düükt in disse Form oder Afwanneln dorvan immer weer in Haden sien Musik up, bemarkenswerterwies vörnehmlich in Stücken, in de sück de Musiker up sien Country-Wuddels betreckt, so etwa in de sien Öllern widmet un nah den Taney County in Missouri betitelt Stück up de Eerstlings-LP vun dat Quartet West (1987) un mehrfack up Beyond the Missouri Sky (1997). Disse Figur in G-Dur liggt up den Kontrabass bannig dankbar. Dury transponeert de Melodie, so dat se en Rock-typischen Pentatonik in E (mit Dörgangstööns) entspreckt, also up de Gitarr praktisch „ünner de Finger liggt“. Dör en ehrder nah Moll oder Blues klingen Wiederführen un de völlig anner Upfaaten wurrd de Charakter vun de oorsprünglich Figur all düütlich ännert, buterdem wurrn in den wiederen Verloop vun den Song nee musikalische Ideen inführt, de mit de Upnahm vun dat Coleman-Quartett nichts mehr gemeensam hemm.

 Riff ut Ian Dury sien Sex and Drugs and Rock'n'Roll ^D

Af de 1980er Johren söch Haden ok sülvst in grötteren Umfang de Tosommenarbeit mit den den Jazz nahestahn Singer-Songwritern as Rickie Lee Jones oder Bruce Hornsby un hett bi Konzerten un Studioupnahmen vun disse Musiker mitwarkt.

Utteknungen

• Haden kreeg för sien Arbeiten dreemal en Grammy, nämlich 1998 tosommen mit Pat Metheny för de CD Beyond the Missouri Sky as best Jazz-Produktschoon vun dat Johr un – wat unverwacht – tweemal in de Sparte Latin Jazz (in den Johren 2001 un 2004). Völ wiedere vun sien Inspeelen wurrn in de vergangen Johrteihnten för den Pries nomineert.
• Dat Quartet West wunn ünner annern den „Readers' Poll“ vun de Tietschrift Down Beat as „Beste Band vun dat Johr 1994“. Bi de Kritiker-Umfraag vun dat sülvige Magazin wurr de CD Always Say Goodbye to dat „Album vun dat Johr 1993“ utwählt.
• In de bi de führen Jazz-Tietschriften begäng, regelmatig Afstimmen ünner Kritikern un Fans belegg Haden in de Kategorie „Kontrabassist“ in völ Johren vörderste Plätze.
• 1982 wurr Haden mit de in Richtung vun en Jazz-Studiengang an dat California Institute of the Arts in Los Angeles betroot, wor he all af 1975 en Lehrupdrag harr.
• Haden kreeg veer Kompositschonsupdrääg vun dat National Endowment for the Arts, en Guggenheim-Stipendium un wurr vun de Los Angeles Jazz Society för sien Verdeenste um de Musikutbillen ehrt.
• Internatschonal uttekent wurr de Musiker ünner annern mit den franzööschen Grand Prix du Disque as ok den Miles Davis Award vun dat Jazzfestival vun Montreal. Dat renommeert japaansch Swing Journal hett de Verdeenste vun Haden ebenfalls mit mehreren Utteknungen würdigt.
• 2011 kreeg he dat Jazz Masters Fellowship vun de staatlich NEA-Stiftung.
• 2012 kreeg he den Grammy för sien Levenswark.

Diskografie (Utwahl)

• Change of the Century und The Shape of Jazz to Come (mit Ornette Coleman, 1959)
• This Is Our Music (mit Ornette Coleman, 1960)
• Free Jazz: A Collective Improvisation (mit Ornette Coleman, 1961)
• Somewhere Before (mit Keith Jarrett, 1968)
• Liberation Music Orchestra (1969)
• Birth (mit Keith Jarrett, 1971)
• Escalator over the Hill (mit Carla Bley, 1971)
• Hamburg ’72, ECM 2014
• Closeness Duets (mit Keith Jarrett, Ornette Coleman, Alice Coltrane, Paul Motian, 1976)
• The Golden Number (Duets mit Don Cherry, Ornette Coleman, Hampton Hawes, Archie Shepp, 1977)
• The Survivors' Suite (mit Keith Jarrett, Dewey Redman un Paul Motian, 1977)
• Magico und Folk Songs (mit Jan Garbarek un Egberto Gismonti, 1979)
• 80/81 (mit Pat Metheny, Michael Brecker un Dewey Redman, 1979)
• Playing (mit Dewey Redman, Don Cherry un Ed Blackwell, 1981)
• Time Remembers One Time Once (mit Denny Zeitlin, 1981)
• Private Collection 1 und 2, 1981
• The Ballad of the Fallen (Liberation Music Orchestra, 1982)
• Rejoicing (mit Pat Metheny und Billy Higgins, 1984)
• Ornette Coleman/Pat Metheny Song X (1985)
• Quartet West (Quartet West, 1987)
• In Angel City (Quartet West, 1988)
• In the Year of the Dragon (mit Geri Allen un Paul Motian, 1989)
• Dream Keeper (Liberation Music Orchestra, 1990)
• Haunted Heart (Quartet West, 1991)
• Always Say Goodbye (Quartet West, 1993) (Gold, Deutschland, Jazz-Award)
• Night and the City (mit Kenny Barron, 1996)
• Now Is the Hour (Quartet West, 1995)
• Beyond the Missouri Sky (mit Pat Metheny, 1997) (Gold)
• The Montreal Tapes (1998)
• The Art of Song (mit Shirley Horn und Bill Henderson, 1999)
• Nocturne (mit Gonzalo Rubalcaba und Ignacio Berroa, 2001) (Gold)
• American Dreams (mit Michael Brecker, 2002)
• Land of the Sun (mit Gonzalo Rubalcaba, 2004)
• Not in Our Name (Liberation Music Orchestra, 2005)
• Rambling Boy (2008)
• Sophisticated Ladies (mit Cassandra Wilson, Diana Krall, Melody Gardot, Norah Jones, Renée Fleming un Ruth Cameron, 2010)
• Jasmine (mit Keith Jarrett, 2010)
• Come Sunday (mit Hank Jones, 2011)
• Last Dance (mit Keith Jarrett, 2014) (Platin)
• Time/Life (Impulse, ed. 2016)

Literatur

• Joachim-Ernst Berendt: Das Jazzbuch. Fischer TB, 1999, ISBN 3-5961-0515-3.
• Christian Broecking, Der Marsalis-Faktor, Oreos, Gauting 1995, ISBN 3-923657-48-X.
• Marc Chénard: Jazzfestival Montreal in: Jazz Podium Nr. 10 / XXXVIII (Oktober 1989), Stuttgart, ISSN 0021-5686, S. 34.
• Gerhard Filtgen, Michael Außerbauer: John Coltrane. Oreos, Gauting 1989, ISBN 3-923657-02-1.
• Jazzinstitut Darmstadt (Hrsg.): That's Jazz. Der Sound des 20. Jahrhunderts. Utstellungskatalog, Darmstadt 1988. Dorin insbesünnere de Upsätze: Ekkehard Jost: Free Jazz (S. 241ff.) un Steve Lake: Fusion – A Way of Life (S. 255ff.).
• Ekkehard Jost: Free Jazz. B. Schott's Söhne, Mainz 1975, ISBN 3-7957-2221-7.
• Ekkehard Jost: Sozialgeschichte des Jazz. Zweitausendeins, Frankfort an‘n Main 2003, ISBN 3-86150-472-3.
• Martin Kunzler: Jazz-Lexikon. Directmedia, Berlin 2005, ISBN 3-89853-018-3.
• A. B. Spellman: Four Lives in the Bebop Business. Limelight, New York 1985, ISBN 0-87910-042-7. Dorin de Afsnitt över Ornette Coleman.
• Peter Niklas Wilson: Ornette Coleman. Oreos, Gauting 1998, ISBN 3-923657-24-2.
• Christian Broecking: Ornette Coleman - Klang der Freiheit. Creative People Books, 2010, ISBN 978-3-938763-13-1.* Gerhard Filtgen, Michael Außerbauer: John Coltrane. Oreos, Gauting 1989, ISBN 3-923657-02-1.

Weblenken

Charlie Haden. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&query=134394712 DNB-Katalog
• http://www.imdb.com/name/nm0352767/ IMDB-Indrag
• Offizielle Websteed vun den Musiker
• Siet to den Dokumentarfilm över Charlie Haden
• Charlie Haden & Liberation Music Orchestra: Not in our name / CD-Kritik
• Biografie, Diskografie un News bi JazzEcho
• Konzertmitsnitt vun dat Quartet West vun dat Jazz Baltica-Festival 2000 in Salzau
• Umfangreiches Interview des Bass Player Magazine (engelsch)