Thomas (Apostel)

Gerrit van Honthorst: Thomas glöövt nich, 17. Jh.

Caravaggio: Thomas sunner Gloven

De Apostel Thomas (* Oort un Tied unbekannt; † na de Legenn in Mailapur, en Bezirk vun de Stadt Madras in Indien um 72 rüm) is een vun de twolf Apostels oder Jüngers, de dree Johre lang as Frünnen un Schölers mit Jesus vun Nazaret unnerwegens ween sünd (vgl. Joh.15,15). De Naam Thomas kummt ut de Aramääsche Spraken. Dor bedutt ta'am „poorwies“ oder „Tweeschen“ Vundeswegen warrt Thomas in de Bibel ok „Didymos“ (Koine: δίδυμος) nömmt. In de Syyrsche Traditschoon heet he „Judas Thomas“, vunwegen, dat Thomas dor as Binaam ankeken warrt.

Thomas in de Bibel

In all veer Listen vun de Apostels, de in dat Nee Testament stoht, is Thomas sien Naam in to finnen. In de eersten dree Evangelien steiht he neven Matthäus den Töllner (Mt. 10,3; Mk. 3,18; Lk. 6, 15). In de Apostelgeschicht is he an Philippus siene Sieten to finnen (Apg. 1, 13). Sunnerlich in dat veerte Evangelium is ok wat over siene Persöönlichkeit rut to finnen.

Thomas sunner Gloven

In dat 20. Kapitel vun Johannes sien Evangelium heet dat (na Johannes Jessen siene Oversetten):

¹⁹As dat nu an düssen eersten Wekendag avends düster wurr un de Jüngers ut Angst vor de Juden de Dören achter sik toslaten harrn, dor keem Jesus un stell sik midden mank jem hen un sä to jem: „Freden wees bi Jo!“

²⁰Un as he dat seggt harr, dor wies he de Hannen un de Siet. Dor freuen de Jüngers sik, as se den Herrn segen.

²¹Un noch eenmol sä he to jem:“Freden wees bi Jo! Graad so, as mi de Vader utschickt hett, so maak ik dat nu mit Jo.“

²²Un as he dat seggt harr, dor puust he jem an un sä to jem: „Nu nehmt hen den Hilligen Geist!

²³Wen Ji de Sünnen vergeven doot, den sünd se vergeven. Wen Ji de Sünnen nich afnehmt, an de blievt se hangen.“

²⁴Nu weer aver Thomas, wat een vun de Twölf is un den se “Tweschenbroder” nömmt, nich dorbi, as Jesus keem.

²⁵As de annern Jüngers em denn nu nahsten vertellen döen: „Wi hebbt den Herrn sehn!“, dor sä he to jem: „“Eerst will ik an sien Hannen de Stell sehn, wo de Nagels dörgahn sünd, un ik will mit mien Finger ok dat Lock beföhlen, un ok mien Finger in sien Siet rinleggen, sünst glööv ik dat nümmer!“

²⁶Un na acht Dage weern siene Jüngers wedder tohoop in datsülvige Huus. Un dütmol weer Thomas ok mit dormank. Un de Dören weern wedder toslaten. Dor keem Jesus wedder un stell sik midden mank jem un sä: „Freden wees bi Jo!“

²⁷Un denn sä he to Thomas: „Legg mol dien Finger hierher un seh di mol miene Hannen an, un denn nümm diene Hand un legg ehr in miene Siet, un hool doch nich fast an den Ungloven, hebb Tovertroen!“

²⁸Dor sä Thomas: „Mien Herr un mien Gott!“

²⁹Jesus sä to em: „Wieldat du mi sehn hest, dorüm glöövst du nu. Selig sünd de, de nich sehn hefft un doch glöven doot!“

Vun düsse Geschichten kummt de Beteken „unglöövschen Thomas“ vun her. He hett ja na Jesus sien Upstahn eerst mol twiefelt, bit he Jesus siene Wunnen sülms sehn hett. Of he de Wunnen ok würklich anröögt hett, as dat up veele Biller to sehn is, dor warrt in de Bibel nix over seggt.

De Weg, die Wohrheit un dat Leven

Ok in de Vertellen vun dat leste Avendmahl speelt Thomas siene Rull (Joh. 14,4). Toeerst maakt Jesus kunnig, dat dat nich mehr lange duern schall bit to sienen Dood. Un denn seggt he, he gung ja man vorweg un woll for de Jüngers en Platz free hollen, dormit se ok ween könnt, wo he is. Un he verklaart: „Wo ik hen goh, den Weg dorhen kennt Ji.“ Dor antert Thomas un seggt: „Herr, wi weet nich, wo du hen geihst. Wie schöllt wi denn den Weg kennen?“ (Joh. 14,5). Dor wiest he mit, dat he nich veel verstahn hett, man Jesus gifft em denn siene bekannte Antwoort: „Ik bün de Weg un de Wohrheit un dat Leven“.

Mit em gohn un mit em starven

Noch en drüddet Mol tritt Thomas in de Evangelien up. As Jesus beslaten hett, he woll na Betanien to un dor Lazarus vun de Doden upwecken, dor schall he dor neeg bi an Jerusalem ran kamen. Dat scholl den doch gefährlich weern (Mk. 10,32). Dor seggt Thomas to de annern Jüngers: „Denn laat us mit em gohn un mit em starven“ (Joh. 11,16)

Legennen un wat anners noch vertellt warrt over sien Doon as Apostel

De Basilika St. Thomas in Chennai-Mylapore, über den Apostel sien vörmolig Graff

Reliquien-Kasten vun den Hl. Thomas, in de Unnerkarken vun den Dom vun Ortona

St. Thomas vor Landkaart vun Indien, Smuck to’n Thomasfest in en Dorpskarken in Süüdindien

De eerste Henwies dor up, dat Thomas in de Mission in Indien togange ween hebben schall, steiht in de Didache oder „Apostellehr“. Dat is en fröhchristliche Schrift, de um dat Johr 100 rum tostann kamen is. Dor heet dat, he harr in Indien un de Gemarken dor umto de Karken grünnt.

Bi hunnert Johre later sünd denn de so nömmten Thomasakten schreven wurrn. De vertellt an un for sik dat Sülvige, man oorntlich utstaffeert un utsmückt. Dat lett, as wenn düsse Schrift unner den Infloot vun de Gnosis tostanne kamen weer.

Origenes vertellt, Thomas harr bi de Minschen in’n hüdigen Irak un Iran to’n eersten Mol dat Evangelium kunnig maakt. He schall bit na Süüdindien henkamen ween un in de 70er Johre vun dat 1. Johrhunnert bi Mailapur an’e Sieten maakt wurrn sien, as he dor bi to missioneren weer.

In de latern Tieden hett dat denn noch mehr schriftliche Tüüchnisse dor over geven, dat Thomas in Indien togange weer. Dat gifft Belege in de Schriften vun Hieronymus (347-420), vun Gaudentius vun Brescia un vun Paulinus vun Nola, de ok to siene Tied leevt hefft.

Gregor von Tours (538-594) schrifft nich blot, dat Thomas in Indien leevt hett un dor ok sturven weer, man he vertellt ok, de Apostel weer dor lange Tied begraven ween, man denn harrn se siene Overreste as Reliquien na Edessa rover brocht. An siene vörmolige Graffstäe, dor weer he avers fudderhen verehrt wurrn. Ähnlich seggt dat ok Isidor vun Sevilla (560-636). He vertellt dor ok over, up wat for’n Aart un Wiese Thomas in Indien as Merteler umkamen weer.

Düsse Legennen höört all to de „westliche“ Traditschoonslien. Dor gifft dat blot man bi Karkenlüde wat over to lesen. Wat de Sieten vun de histoorsche Wetenschop angeiht, is dor nix vun seker.

Man unafhängig vun düsse Karken-Geschichten gifft dat in Süüdindien en duerhaftige, ole Traditschoon, de dor ok vun snacken deit, Thomas weer as Missionar dor weern un harr an de Malabarküst de eersten seven Gemeenden grünnt. Ok vun sien Dood as Merteler an de Koromandelküst up Guntsiet snackt düsse inheemsche Traditschoon. Amenne finnt sik dor ok de Reed, Thomas siene Reliquien weern na Edessa henbrocht wurrn, man en poor Overreste weern doch in dat Graff bleven un dor later ok bi’n Utbuddeln funnen wurrn. An de Stäe vun dat vormolige Graff is in Mylapore in Süüdindien de St. Thomas Basilica boot wurrn. Ok Ibas von Edessa hett in siene Stadt en Karken boen laten. De Schädel vun den Apostel is in de Sioni-Kathedral in Tiflis in Georgien unnerkamen. Dor warrt he vun de Georgsche Orthodoxe Apostelkarken as Reliquie verehrt. Man de grottere Deel vun de Thomasreliquien is vun de Krüüzfohrers 1258 vun Edessa na Ortona in Italien brocht wurrn. Dor weert se hüdigendags in de Unnerkarken vun den Dom up bewohrt. Dat vörmolige Graff in Indien warrt jummers noch vun veel Pilgerslüde besocht. Buterdem gifft dat in Süüdindien tahlrieke Pilgerstäen, de mit den Hilligen Thomas to doon hefft. Sunnerlich bekannt sünd:

• De Karken up den St. Thomas Mount bi Chennai. Dor schall he to Dode kamen sien.
• De Karken up den „Little Mount“ bi Chennai mit en Höhlen, wo sik Thomas versteken hebben schall, ehr se em grepen hefftl.
• Barg un Karken vun Malayattoor in Kerala. Dor schall he sik länger toeüchtagen hebben to’n Beden un to’e Meditatschoon.
• De Karken vun Kodungallur. Hier, so seggt de Legenn, is Thomas in dat Johr 52 an Land gahn. Se is een vun den Apostel siene seven eersten Gemeenden. Dor warrt en Handreliquie verehrt, de Paavst Pius XII. to den 1.900 Johrdag vun Thomas siene Ankumst in Indien schunken hett. De Reliquie stamm ut Ortona.
• De Karken vun Palayur, een vun Thomas siene eersten seven Gemeenden an de Malabarküst. Dor hannelt sik dat um en vormoligen Hindutempel bi, de in en Karken ummuddelt wurrn weerns chall, nadem de meisten doren Brahmanen sik to’n christlichen Gloven bekehrt harrn.

In en poor Sporen vun de Traditschoon, de mit de Gnosis un mit den Manichäismus tosamen hangen doot, warrt Thomas as Tweeschenbroder vun Jesus ankeken. Thomas is de eenzigst Apostel, wo so veel un over so wiete Streken hen buten den Bibelkanon to lesen steiht un wo so veel Schrievers mit egen Profil an rum schreven hefft. Man dat Thomasevangelium un de Thomasakten höört up jeden Fall to de unechten Schriften (Pseudepigraphie).

Schutzhilligen un Denkeldage

In Europa warrt Thomas u. a. as Schutzhilligen vun de Boarbeiders un Timmerlüde un vun de ankeken. To’n Patron vun de Theologen is he ok wurrn, wohrschienlich, weil he sik mit den Twiefel rund um den Gloven ut’neen setten möss. An den Thomasdag an’n 21. Dezember sünd vun dat Volk allerhand Brüüke utöövt wurrn, man siet dat Johr 1970 sünd de Evangeelschen un Kathoolschen Klenner dor ut’neen gohn: De kathoolschen fiert den Thomasdag na de Liturgiereform vun 1970 nich mehr in’n Winter, man an’n 3. Juli. Bi de Lutherschen is dat bi den olen Denkeldag an’n 21. Dezember bleven. Dat Evangelium for düssen Dag is Johannes 20, 19-31, de Festfarven for de Liturgie is root. Ok de Anglikaners fiert Thomas sien Festdag up’n 21. Dezember. Man for de Orthodoxen Karken is de Thomasdag an’n 6. Oktober.

Weblenken

Thomas (Apostel). Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Heilige Apostel Thomas
• De Heilige Thomas in’t Heiligenlexikon
• Webportal to’n Apostel Thomas un siene verscheden Pilgerstäen in Indien

Apostels

Petrus | Andreas | Jakobus de Öllere | Johannes | Philippus | Bartholomäus | Thomas | Matthäus | Jakobus de Jüngere | Judas Thaddäus | Simon de Zelot | Judas Ischariot | Matthias