हिरा

हिरा
The slightly misshapen octahedral shape of this rough diamond crystal in matrix is typical of the mineral. Its lustrous faces also indicate that this crystal is from a primary deposit.
General
प्रकार	Native Minerals
रासायनिक सुत्र	C
Strunz classification	01.CB.10a
Identification
Molar mass	१२.०१g·mol−1
रंग	Typically yellow, brown or gray to colorless. Less often blue, green, black, translucent white, pink, violet, orange, purple and red.
मणिभको गुण	Octahedral
मणिभ प्रणालि	Isometric-Hexoctahedral (Cubic)
Cleavage	111 (perfect in four directions)
Fracture	Conchoidal (shell-like)
Mohs scale hardness	10
Luster	Adamantine
Streak	Colorless
Diaphaneity	Transparent to subtransparent to translucent
Specific gravity	३.५२±०.०१
घनत्व	3.5–३.५३g/cm3
Polish luster	Adamantine
Optical properties	Isotropic
Refractive index	2.418 (at 500 nm)
Birefringence	None
Pleochroism	None
Dispersion	0.044
पग्लने तापक्रम	Pressure dependent
सन्दर्भ सामाग्रीहरू

हिरा एकप्रकारको पारदर्शी रत्न हो। यो कार्बन(कोइला)को शुद्धतम रूप हो। हिराबाट ताप तथा बिजुली सर्न सक्दैन। हिरा प्रकृतिमा पाइने पदार्थहरूमध्ये सबैभन्दा कडा पदार्थ पनि हो। हिरा जति शुद्ध हुन्छ त्यति नै कडा पनि हुन्छ। हिरा शुद्ध भयो भने त्यो सेतो पारदर्शी देखिन्छ भने शुद्ध नभएका हिरा अन्य रङका हुन्छन्। हिरा सेतो मात्र होइन, नीला, राता, पहेँला, हरिया, काला वा सुन्तला रङका पनि हुन्छन्। प्राकृतिक रूपमा हिराको निर्माण हुदा नाइट्रोजन ग्यासको संसर्गमा रह्यो भने हिरामा पहेलो पन देखिन्छ | त्यस्तै अन्य रसायनको संसर्गमा हिराले अन्य रंग लिने गर्दछ|

हिरा तापको कुचालक हो तर यसलाई ७६३ डिग्री सेल्सियस तापक्रमा तताइयो भने यो जलेर कार्बन डाइअक्साइड हुन्छ र हिराको खरानी पनि बाँकी रहँदैन।

भनिन्छ, आजभन्दा तीन हजार वर्ष पहिले भारतमा पत्तो लगाइएको थियो। धेरै वर्षसम्म पनि अन्य देशहरूमा हिरा फेला परेको पत्तो लागेको थिएन। त्यसैले यो सीमित व्यक्तिहरूसँग मात्र थियो। अचेल त थुप्रै मुलुकमा हिराखानी पत्तो लागिसकेको छ। यति मात्र होइन, अचेल कारखानाभित्रै पनि हिरा बनाउन थालिएको छ। यस्ता हिरालाई भने 'सिन्थेटिक डाइमण्ड' भन्ने गरिएको छ।