Guayana Esequiba
Guayana Esequiba, ook bekend als Territorio del Esequibo of kortweg Essequibo, is de Venezolaanse naam voor een gebied ten westen van de rivier de Essequibo, dat sinds een arbitragevonnis in 1899 deel uitmaakt van Guyaans grondgebied, maar wordt opgeëist door Venezuela, dat beroep doet op het Verdrag van Genève van 17 februari 1966.
Het gebied heeft een oppervlakte van 159.542 km² en omvat 62% van het Guyanese grondgebied. In 2010 woonden er 283.000 mensen. Dit komt overeen met een bevolkingsdichtheid van 1,77 inwoners per km². Dit betekent dat Guayana Esequiba extreem dunbevolkt is (ter vergelijking: de rest van Guyana telt 8,4 inwoners/km², Venezuela 32 inwoners/km²).
Het enige gebied van Guyana Esequiba onder Venezolaanse controle is Isla de Anacoco in de Cuyuni-rivier, maar dit wordt nog steeds opgeëist door Guyana, dat dit ziet als een onwettige territoriale bezetting door Venezuela.[1] Volgens de Venezolaanse opvatting ligt het hele riviereiland buiten het betwiste gebied.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Christoffel Columbus, die in Spaanse dienst was, was de eerste Europeaan die tijdens zijn derde reis naar Amerika naar Guyana Esequiba reisde. In 1616 stichtten de Nederlanders de kolonie Essequibo in wat nu Guyana is, maar Karel III verklaarde in 1777 bij decreet het Generaalkapitanaat Venezuela met de Essequibo als de natuurlijke grens met de Nederlandse koloniën, hoewel deze, waaronder Berbice, Essequebo en Demerary, ook gedeeltelijk ten westen van de Essequibo lagen. Met het Brits-Nederlandse Verdrag van 1814 ging een deel van de Nederlandse koloniën over naar Groot-Brittannië, inclusief de gebieden ten oosten van de Essequibo. In 1831 fuseerde Groot-Brittannië Berbice, Demerara en Essequibo om Brits-Guiana te vormen, met de Essequibo als westelijke grens, hoewel veel Britse kolonisten ten westen van de Essequibo woonden.
In 1840 gaf de Britse regering de Duitse botanicus Robert Schomburgk de opdracht om de grenzen tussen Brits-Guiana en Venezuela te bepalen. Met deze taak was hij enkele jaren bezig. De grenslijn die hij definieerde (de zogenaamde Schomburgk-lijn) strekte zich uit over de monding van de Orinoco en daarmee tot in het (huidige) Venezolaanse grondgebied. Deze grens werd niet erkend door Venezuela.
De arbitrale uitspraak van 1899
[bewerken | brontekst bewerken]Na jaren van onenigheid kwamen Venezuela en het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland in 1897 overeen zich te onderwerpen aan arbitrage door een internationale commissie van juristen.[2] Deze arbitrale uitspraak die plaatsvond op 3 oktober 1899 was grotendeels in het voordeel van het Verenigd Koninkrijk.[3]
Heropleving van het conflict
[bewerken | brontekst bewerken]In 1963, toen duidelijk werd dat de Britse kolonie Guyana spoedig onafhankelijk zou worden, begonnen er in Venezuela stemmen te klinken die opriepen om de regio terug te laten keren onder Venezolaanse soevereiniteit. Deze drongen er bij de Venezolaanse regering op aan om in actie te komen voordat Brits-Guiana onafhankelijk werd.
De Venezolaanse regering annuleerde vervolgens de arbitrage in 1899 op grond van het feit dat er procedurefouten waren gemaakt. Aan de vooravond van de onafhankelijkheid van Guyana in 1966 ondertekenden op 17 februari het Verenigd Koninkrijk en Venezuela het Akkoord van Genève, dat voorzag in een bemiddelingscommissie.[4] Maar na vier jaar van onenigheid zonder resultaat werd de commissie ontbonden. In hetzelfde jaar werd het conflict heviger met de Venezolaanse bezetting van Isla de Anacoco, dat werd verdeeld nadat de grens in 1899 werd getrokken.
Daarom werd besloten alle claims voor twaalf jaar te bevriezen. In 1982, aan het einde van deze periode, besloot Venezuela haar claims te hernieuwen en de zaak voor te leggen aan de VN, en in 2006 werd de zaak voorgelegd aan het Secretaris-generaal van de Verenigde Naties. In november 2007 vond er een incident plaats in het betwiste grensgebied.[5]
Het conflict laaide in het voorjaar van 2015 opnieuw op nadat de nieuwe regering van Guyana concessies had verleend voor de exploratie van oliereserves in het zeegebied van Esequibo aan de Amerikaanse oliemultinational ExxonMobil.[6] De toenmalige Venezolaanse president Hugo Chávez verzekerde de regering van Guyana in 2004 dat zijn land zich niet zou verzetten tegen het verlenen van concessies in het Essequibo-gebied.[7] Guyana legde de zaak in 2018 voor uitspraak voor aan het Internationaal Gerechtshof.[8] Op 30 juni 2020 werd de zaak mondeling behandeld. Venezuela heeft het proces geboycot.[9]
In december 2023 heeft Venezuela een referendum gehouden waar een meerderheid van 95% voor annexatie stemde.[10] President Nicolas Maduro verkondigde kort daarna dat Guayana Esequiba voortaan een regio binnen Venezuela is. Hij benoemde generaal-majoor Alexis Rodriguez Cabello tot gouverneur en stelde een Hoge Commissie voor de Verdediging van Guyana Esequiba in.[11] Op kritiek vanuit de Venezolaanse oppositie werd gereageerd met arrestatiebevelen met de beschuldiging van verraad.[12]
Huidige juridische status
[bewerken | brontekst bewerken]De opname van Guayana Esequiba tot het Guyaans grondgebied is vastgelegd in de Guyaanse grondwet van 1980 en opnieuw geformuleerd in 1996, waarin wordt vastgelegd dat
Het grondgebied van de staat omvat de gebieden die onmiddellijk na de vaststelling van deze grondwet deel uitmaakten van het gebied dat onder Guyana valt, samen met andere gebieden die door het parlement tot het grondgebied van de staat zijn verklaard.
[13] Venezuela verklaart ‘a contrario’ in artikel 10 van haar grondwet van 1990:
Het grondgebied en andere geografische ruimtes van de Republiek komen overeen met het Generaalkapitanaat Venezuela vóór de politieke transformatie die op 19 april 1810 begon, inclusief wijzigingen die voortvloeien uit verdragen en arbitrages die niet ongeldig zijn.
Bestuurlijke indeling
[bewerken | brontekst bewerken]
Guayana Esequiba omvat het geheel van de Guyanese regio's Barima-Waini, Cuyuni-Mazaruni, Pomeroon-Supenaam, Potaro-Siparuni, Upper Takutu-Upper Essequibo en het westelijke deel van de Essequibo Islands-West Demerara.
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- Cronología del Proceso de la Reclamación – Presentatie van het Venezolaanse standpunt, met documenten (Spaans)
- Guyana's westelijke grens - weergave van de Guyanese positie, met documenten (Engels)
- Literatuur
- Jan Gillis Wetter: "The international arbitral process". Public and private. Oceana, Dobbs Ferry 1979 (5 delen).
- Bron
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Guayana Esequiba op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Referenties
- ↑ http://www.guyana.org/features/postindependence/chapter8.html
- ↑ The treaty of arbitration between Venezuela and Great Britain, signed at Washington and dated the second day of February, 1897, dort vor allem Art. 13 (englisch), abgerufen am 27. Dezember 2014.
- ↑ Text of the decision agreed upon unanimously in Paris by the Arbitral Tribunal deciding upon the boundary between Venezuela and British Guiana, dort Nr. 988 (englisch), abgerufen am 27. Dezember 2014.
- ↑ Akkoord van Genève (PDF; 76 kB). Aufgerufen am 4. Mai 2012.
- ↑ Venezuela and Guyana to Improve Alerts After Border Incursion, abgerufen am 27. Dezember 2014.
- ↑ Venezuela beklagt Rolle von Exxon bei Streit mit Guyana, amerika21, abgerufen am 29. Juli 2015.
- ↑ Tjerk Brühwiller: Guyana muss um zwei Drittel seines Gebiets kämpfen. In: Neue Zürcher Zeitung, 10. September 2015, S. 5.
- ↑ Internationaler Gerichtshof: Arbitral Award of 3 October 1899 (Guyana v. Venezuela), abgerufen am 14. September 2020.
- ↑ Guyana confía en una solución justa a la disputa con Venezuela en la CIJ. TalCual, 12. September 2020, abgerufen am 14. September 2020.
- ↑ Kiesraad: grote meerderheid Venezolanen wil annexatie grensgebied Essequibo. NOS (4 december 2023). Geraadpleegd op 4 december 2023.
- ↑ Dagblad Suriname, Guyanese Essequibo-regio volgens president Maduro nu een regio binnen Venezuela, 7 december 2023
- ↑ Starnieuws, Venezuela beschuldigt oppositie van verraad over Essequibo, 8 december 2023
- ↑
The territory of the State comprises the areas that, immediately before the commencement of this Constitution, were comprised in the area of Guyana together with such other areas as may be declared by Act of Parliament to form part of the territory of the State
- ↑
El territorio y demás espacios geográficos de la República son los que correspondían a la Capitanía General de Venezuela antes de la transformación política iniciada el 19 de abril de 1810, con las modificaciones resultantes de los tratados y laudos arbitrales no viciados de nulidad.