karnton

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  karnton    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈkɑr^ənˌtɔn / (2 of 3 lettergrepen)

Woordafbreking

• karn·ton

Woordherkomst en -opbouw

• samenstelling van  karn ww  en  ton zn 

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	karnton	karntonnen
verkleinwoord	karntonnetje	karntonnetjes

Zelfstandig naamwoord

de karnton v / m

1. vat voor het karnen van room tot boter

   • Om van room stevige boter te maken, werd de zure room eerst enigszins opgewarmd en dan in de karnton gegoten. Eventueel voegde men nog een scheut zure ondermelk toe om het geheel wat verder aan te zuren en daarmee minder vloeibaar te maken. De room werd in de karnton geschud, geroerd of geklopt, net zolang tot zich boterklonten vormden bovenop een laag melk die zo goed als vetvrij was: de karnemelk. 

2. (plantkunde) (informeel) (figuurlijk) benaming voor (bloemen van) de gele plomp, Nuphar lutea 

   • De plompen zijn aan het uitbloeien. De bloemen zijn veranderd in karntonnetjes, soms met de kelkbladen vergroend als een schaal half onder water eronder. 

• 
  1. modern stalen vat voor het karnen van room
• 
  1. houten vat voor het karnen van room
• 
  3. gele plomp

Synoniemen

• [1] boterkarnton, boterton, botervat, karn
• [2] gele plomp

Gangbaarheid

• Het woord karnton staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "karnton" herkend door:

42 %	van de Nederlanders;
31 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.