Ailsa Craig
- Denne artikkelen handlar om øya i Skottland. For øya i Antarktis, sjå Ailsa Craig i Sør-Orknøyane.
| Ailsa Craig Lokalt namn Creag Ealasaid | |
|---|---|
 Ailsa Craig sett frå nord | |
| Geografi | |
  | |
| Stad | Firth of Clyde |
| Koordinatar | 55°15′N 5°07′W / 55.25°N 5.11°W |
| Øygruppe | Øyane i Firth of Clyde
|
| Areal | 0,99 km²
|
| Høgaste punkt | 338 moh. |
| Administrasjon | |
| Land | Skottland |
| Region | South Ayrshire
|
| Demografi | |
| Folketal | 0
|
Ailsa Craig (skotsk-gælisk Creag Ealasaid) er ei øy i ytre Firth of Clyde i Skottland der det vart hogge ut granitt for å lage curlingsteinar. Øya oppstod frå ein vulkanplugg etter ein utdøydd vulkan og er ikkje busett.
Øya var ein fristad for den katolikkar under den skotske reformasjonen på 1500-talet, men er i dag eit fuglereservat med store koloniar havsule og stadig fleire lundefugl.
Geografi
[endre | endre wikiteksten]Øya ligg 15 km vest for Girvan. Ho har ein omkrins på 3 km og ei høgd på 340 meter over havet. Heile øya er ein gammal vulkanplugg frå ein utdøydd vulkan som kan ha vore aktiv for om lag 500 millionar år sidan.[1]
Øya er administrativt ein del av South Ayrshire, i det gamle soknet Dailly.
Fyret på austsida av øya vender inn mot det skotske fastlandet, og oppfor fyret ligg ruinane av fyrvaktarbustaden.
Historie
[endre | endre wikiteksten]
Ailsa Craig var ein fristad for romersk-katolske under den skotske reformasjonen. I 1597 tok katolikken Hugh Barclay frå Ladyland over Ailsa Craig, og han meinte å nytte ho som proviantering og stoppestad for ein spansk invasjon som skulle gjennopprette den katolske trua i Skottland. Han vart oppdaga av den protestantiske ministeren Andrew Knox og han prøvde då anten å rømme eller drukna seg sjølv med vilje i sjøen utanfor Ailsa Craig.[2]
I 1831 vart den tolvte jarlen av Cassillis den første markien av Ailsa, og tok tittelen frå denne øya, som han eigde.
Frå midten av 1800-talet til midten av 1900-talet vart det hogge ut sjeldan granittstein med riebeckitt (kjend som «ailsitt») frå øya. Desse vart nytta til å lage curlingsteinar. I 2004 var 60-70 % av alle curlingsteinar laga av granitt frå øya.[3] Golvet i Thistle-kapellet i St Giles-katedralen i Edinburgh er òg laga av denne steinen.
Ailsa Craig er ikkje lenger busett og fyret her har vore automatisert sidan 1990.[4] Det er ikkje lenger lov å drive steinbryting på øya, men lause granittsteinar frå øya har nyleg vorte nytta til å lage curlingsteinar av.[5]
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Ailsa Craig» frå Wikipedia på engelsk, den 6. februar 2010.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- Tekst frå Encyclopædia Britannica si 11. utgåve, eit leksikon som i dag er offentleg eigedom.
- Clancy, Thomas Owen (2008), «The Gall-Ghàidheil and Galloway», Journal of Scottish Name Studies 2: 19–50, ISSN 1747-7387
- Watson, W.J., The Celtic Place-Names of Scotland, (Edinburgh, 1926) reprinted, with an Introduction, full Watson bibliography and corrigenda by Simon Taylor (Edinburgh, 2004)
- ↑ Ailsa Craig, arkivert frå originalen 11. februar 2009, henta 6. februar 2010
- ↑ Robertson, George (1823), A Genealogical Account of the Principal Families in Ayrshire, more particularly in Cunninghame. Vol.1. Pub. Irvine: Cunninghmae press. s. 72 -73.
- ↑ National Geographic
- ↑ Northern Lighthouse Board - Automation of lighthouse, arkivert frå originalen 23. februar 2010, henta 6. februar 2010
- ↑ Kays of Scotland, arkivert frå originalen 30. mars 2010, henta 6. februar 2010
Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]- Entry on the Maybole Home Page
- Ailsa Craig Index — computer-generated virtual panoramas
- Pictures of Ailsa Craig
