ŞÜKRÜ TÜRKÖZ

Bu çalışmada, Cumhuriyet Dönemi Türkiyesi'nde parti kapatma davalarının tarihsel-hukukî seyri eksen alınarak, Refah Partisi kapatma davasının siyasi, ekonomik ve toplumsal nedenleri üzerinde durulmaktadır. Buna ek olarak çalışma "kurucu dışarısı" ve "karar verilemezlik" kavramları üzerinden parti kapatma süreçlerinin ve davalarının anlamlandırılmasında felsefi bir çözümleme içermektedir. Çalışmanın amacı, Refah Partisi kapatma davasının nedenlerine felsefi bir bakış açısı kazandırmak ve "karar verilemezlik" kavramını eklemlendirmektir. Bunu yaparken "karar verilemezlik" yaklaşımının temeline, demokrasiyi koruma güdüsüyle hareket eden "militan demokrasi" yerine Türkiye örneğini anlamlandırmak için daha uygun olan rejimin korunması bağlamında "kurucu dışarısı" yerleştirilmiştir. Sonuç olarak Türkiye'de Batı örneklerinden farklı olarak parti kapatmaların bir istisna yerine kural halini aldığı görülmektedir. Parti kapatma davalarının benzer çizgiye sahip yeni partilerin kurulmasını engellememesi bağlamında Schmittyen bir bakış açısıyla dostluğu sürdürebilmek adına düşmanın varlığı devam ettirilmeye çalışıldığı görülmüştür. Bu durum ise siyasal olanın sahip olması gereken gerilimi ve dinamizmi sağlamaktadır. Son olarak Türkiye'de parti kapatma davaları mevcut sorunu çözmekten ziyade karar verilemezliğin öngördüğü üzere birer duraktır.

Özet Toplumsallaşma, bireyin içinde yaşadığı toplumun kültürünü kazanma sürecidir. Siyasal toplumsallaşma ise genel toplumsallaşma sürecinin bir parçası olarak bireyin üyesi olduğu topluma ait siyasal kültürü içselleştirme süreci olarak tanımlanabilir. Siyasal toplumsallaşma çok erken yaşlarda başlayan ve bireyin hayatı boyunca devam eden bir süreçtir. Bu süreçte birey üzerinde aile, okul, akran grupları, siyasal olaylar, siyasal örgütler ve medya gibi aracıların belirli oranlarda etkisi bulunmaktadır. Bu araştırma bireyin siyasal toplumsallaşma sürecine etkisi bakımından "okulun", daha özelde ise İmam Hatip Liselerinin rolünü tespit etmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda kartopu örneklem yöntemiyle tespit edilen 450 İHL mezununa anket uygulanmıştır. Anket verileri SPSS-24 istatistik programı yardımıyla analiz edilerek yorumlanmıştır. Araştırmada, siyasal toplumsallaşma sürecinde İHL'lerin mezunları üzerinde aile ve siyasal olaylar gibi aracılara göre sınırlı oranda bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte nispeten eski ve yeni dönem mezunlar arasında siyasal kimlik bakımından belirgin farklılıklar tespit edilmiştir.

Özet Toplumsal-siyasal çevre ile birey arasında yaşam boyu süren doğrudan veya dolaylı etkileşim sonucunda, bireyin siyasal sistemle ilgili görüş, davranış, tutum ve değerlerinin gelişmesine siyasal toplumsallaşma denmektedir. Kişi, bu etkileşim esnasında toplumun parçası haline gelmekte ve bu süreçte siyasal anlamda da bir kimlik oluşturmaktadır. Bu kimliğin oluşması sürecinde birey üzerinde aile, okul, arkadaş grupları, siyasal partiler/gruplar ve kitle iletişim araçları gibi çeşitli unsurlar belirli oranlarda etkili olmaktadır. Bu çalışmada sayılan unsurlardan kitle iletişim araçlarının bireyin siyasal toplumsallaşma sürecindeki rolü üzerinde durulmakta ve özellikle sosyal medyanın son yıllarda bu süreçte artan önemine odaklanılmaktadır.