Archaeology

... Klaros'ta Apollon Sunağı'nın 26 Wright – Lobeck 1941, 660; Çam 1990, 4; Bu çeşit sa-at belirlemesine “Antik” veya “Biblik” saat ayarı adı da verilir. ... 34 Güneş saati parçasını yayınlamam için bana gerekli iz-ni veren hocam Coşkun Özgünel'e çok teşekkür ede-rim. ...

Yunan ve Roma yataklarinin stilistik gelisimi ve farklari uzerine antik metinler ve modern olmak uzere gibi cok sayida calisma mevcuttur. Bu yataklarin kol dayama yerleri olan bas ve bazen de ayak kisimlarinda plastik ve kabartma figurlerle suslu fulcrum adi verilen bezemeli genelde metal parca bulunmaktadir. Modern calismalarda gunumuze cok az kismi korunmus ve muzelerde korunan fulcrumlar ve parcalari degerlendirilmis ancak genelde tarihlendirilme sorunu dile getirilmistir. Bu fulcrumlar ilk orneklerinden itibaren yataktaki yerleri, duruslari, malzemeleri, figurleri ve diger bezemeleri ile birlikte degerlendirilmis ve bu baglamda calismaya konu olan Ankara Yuksel Erimtan Kultur ve Sanat Vakfi, Erimtan Arkeoloji ve Sanat Muzesi katalogunda yer alan iki terrakotta figur ele alinmistir. Ozgun ve cok sevilen ornekleri bronz, fildisi, kemik gibi farkli malzemeler olan fulcrumlarin pek karsilasilmayan terrakotta ornekleri ise yok denecek kadar azdir. Bu nedenle her iki terrakotta figur daha once calisilmis farkli malzemeden yapilmis ozgun ornekler isiginda ikonografi ve islev acisindan tanimlanmis ve ozgun bir yatak dekorasyonu olduklari vurgulanmistir. Yine calisilmis yataklar ve fulcrumlarla karsilastirilarak bu iki terrakotta figurun gercek islevi cizimlerle ortaya konarak yatagin ozgun formu insa edilmis ve tarihlendirilmistir.

INTRODUCTION We aimed to predict intracranial pressure(ICP)after cerebral ischemic stroke by measuring diameter of the optic nerve sheath(ONSD)with bedside ultrasonography(US). In order to see the ICP changes,it was planned to record delta ICP changes at the 3rd and 5th day follow-up of the patients METHOTS: Patients aged 18 years or older who were admitted to the emergency department(ED)with stroke symptoms for one year were included.Demographic data,time elapsed since the onset of symptoms,neurogical status assesment scales,ONSD values measured by US in three time periods(the day the patient was admitted to the ED,the 3rd and 5th days of hospitalization),MDCT findings when the patient was admitted,ONSD values in MDCT,whether they received tissue plasminogen activator(tPA)and whether they underwent decompression surgery were recorded. RESULTS The average age of the 82 patients was 67.5(range 33-89)years.Forty-two patients(51.2%)were male.On both the right and left sides,ONSD on the 3rd day was larger(>5 mm)than on first day(p < 0.05). ONSD on the 5th day was larger than on the first day(p > 0.05). All ONSD results measured using both US and MDCT showed a positive correlation between the same eye and contralateral eye measurements(p < 0.05). DISCUSSION CT is the most critical radiological method for stroke patients.Transport to radyology unit in unstable patients carries risk and is not recommended.Optic nerve US can be used in the early diagnosis of ICP increase and provides early treatment.The ease of use and safety in unstable patients have increased its popularity. CONCLUSION We believe that measuring ONSD using US is an appropriate choice on ICP management in stroke patients.

ÖZET
Bu çalışmada Haluk Perk Özel Müzesi, Adana, Ahlat, Ankara Anadolu Medeniyetleri, Elazığ, Erzurum, İstanbul, Kars, Malatya ve Van Arkeoloji Müzeleri’ne satın alma yoluyla gelen törensel içki kabı olan ritonların incelemesi yapılmıştır. Pişmiş topraktan özel formlarda ve özel üretimler olan, Tanrılara sunulan kutsal içecekleri barındıran ritonlar biçim ve teknik olarak madeni kapların taklididir. Bunlar iri fincan, bardak, tankart (çift kulplu bardak), yonca ağızlı testi, askos, riton, anfora-riton, kadeh, çaydanlık, metal kâse ve omphaloslu taslardan oluşurlar. İran ve Transkafkasya orijinliler ile büyük bir paralellik içerisinde olan müzelerdeki tüm haldeki ritonların çoğu mezar buluntuları olmalıdır. Geç Demir Çağı; Post Urartu ve Akhamenid olarak iki evreye ayrılarak incelenmiştir.  Ana tipolojik özellikleri çerçevesinde “Hayvan Biçimli”, “Protomlu”, “Anfora-riton” “Çaydanlık Biçimli/Akıtacaklı” ve “Gruplandırılamayan” olarak 5 ana tip belirlenmiş, bunlar arasında bazı ana tiplerin ayrıdedilebilir biçimsel özellikleri göz önüne alınarak kendi içinde kimi alt gruplara ayrılmıştır. MÖ 5.-4. Yüzyıllara tarihlediğimiz ritonlar, yapım tekniği, form tipolojisi ve bezeme motiflerine göre “Klasik Olmayan/Batı Üçgen Bezeli Seramik” grubuna girmektedir.
ABSTRACT
This study examines rhytons (ceremonial drinking vessels) that arrived at museums such as Haluk Perk Private Museum, Adana Museum, Ahlat Museum, Ankara Museum of Anatolian Civilizations, Elazığ Museum, Erzurum Museum, Istanbul Museum, Kars Museum, Malatya Museum, and Van Archaeological Museum by buying. The rhytons which contain holy drinks offered to Gods, have special forms, and are special productions made of terra-cotta imitate metallic containers in terms of form and technique. They include large cups, glasses, tankards (double-handled cups), trefoil jugs, askos, rhyton, amphora-rhyton, goblet, teapots, metallic bowls, and omphalos bowls. Most of the complete rhytons in the above-mentioned museums that show great parallelism with Iranian- and Transcaucasian-origin ones must be grave finds. They are examined in the phases of Late Iron Age, Post Urartian and Achaemenid. Based on main typological features, 5 main types have been determined: “Animal-Shaped”, “Protom”, “Amphora-rhyton”, “Teapot-Shaped/Drainer”, and “Non-Categorized”. Some sub-groups have been created within some main types based on their distinguishable formal characteristics. The rhytons dated to 5th to 4th century B.C are included in “Non-Classic/Western Triangle Ornamented Ceramics” by production technique, form typology and ornamental motifs.

ÖZET
Kitabımızın konusunu, Urartu çanak çömleğinin sonu ile Geç Demir Çağı çanak çömleğini inceleyerek, yayılım aşaması ve sonuna değin olan gelişim süreci ve bu süreçteki etken olan faktör ve dinamikler konusunda bilgi edinerek, DAB’ne komşu bölgelerle etkileşimini belirlemeye çalıştık. Bu amaçla; DAB’nde yapılan kazı ve yüzey araştırmalarını içeren yayınlar ve Prof. Dr. Mehmet Karaosmanoğlu’nun Saztepe/Cimintepe II yüzey araştırmasında toplananlar ve satın alma yoluyla bölge müzelerine gelen çanak çömlekler üzerinde incelemeler yapılmıştır.
Kuzey Pakistan, Azerbaycan, Nahçıvan, İran ile Doğu Anadolu’da boya bezemeli Akamenid seramikleri ele geçirilmiştir. Seramiklerin Pers satraplık merkezlerinde yoğunlaştığını görmekteyiz.
Çalışma alanımızı oluşturan DAB’nin coğrafi özellikleri ve sınırlarına değinilmiş ve ayrıca bölgede daha önce yapılan araştırmaların tarihçesi verilmiştir. 61 merkezde GDÇ seramiği ele geçirilmiş ve kataloğu oluşturulmuştur. Seramikler mal gruplarına ayrılarak, tipolojileri yapılmış ve diğer merkezlerdeki benzerleri bulunmuştur. Değerlendirmelerimiz sonucunda, Doğu Anadolu GDÇ seramiği, biçim olarak çok da hareketli sayılamayacak, monoton bir çömlekçiliğe sahip olmasına rağmen görünüm olarak tek, iki ve üç renkli boyama bezemelerle bu tek düzelik kırılmaya çalışılmıştır. Süsleme konusunda çömlekçi ustaları geometrik, bitkisel ve insan figürleri gibi çok farklı konuları işlemiş, bazıları son derece özenli ve düzgün işçilik gösterirken, bazıları ise özensiz ve gelişigüzel yapmışlardır. Malzememiz, yapım tekniği, form tipolojisi ve bezeme motiflerine göre “Klasik Olmayan/Batı Üçgen Bezeli Seramik” grubuna girmektedir.

ABSTRACT
We have tried to form the theme of our book by examining ceramics of Late Iron Age and ceramics of late period of Urartu, obtaning knowledge about periods of development and active factors and dinamics through this period, determining its interactions with other contemporary culture exist in Asia Minor. With this aim, studies are done on editions contain excavations and surface researches in East Anatolia and ceramic samples collected thorough the II. Saztepe/Cimintepe surface research by professor Mehmet Karaosmanoğlu and other samples in region museums collected by buying.
Paint ornamental Achaemenid ceramics are found in East Anatolia, Iran, Nakhichevan, Azerbaijan and North Pakistan. We are that potteries are mostly found in the centers of Persian satrapies.
Borders and geographical features of our subject, East Antolia are mentioned and histories of studies about the region are given. Ceramics of Late Iron Age are collected in 61 centers antd their cataloques of them are prepared. Typologies of ceramics are done by seperating goods categories and similar ones in other centers are determined. Consequently, East Anatolian ceramic in Late Iron Age tries to break away its dryness with one, double or tri-coloured paint ornaments although it has a uniform style can be evaluated as not sophisticated. Ceramic craftsmen have practised many different subjects such as plantial, geometric and human figures and while some of them are very qualified but some others have worked very inelaborate on their works. Our material is in the group of “Non-classic/Western Triangle Ware” considering ornaments motives, form typhology and building technique .

Öz
Bilezikler altın, gümüş, bronz ve demirden yapılmıştır. Takıların yapımında döküm tekniği, detayların işlenmesinde ise
kazıma tekniği kullanılmıştır. Urartu bilezikleri, “Açık Uçlular” ve “Halka Bilezikler” diye gruplandırılmıştır. Bu gruplar, ayrıntı
farklılıklarından doğan alt tiplere ayrılmıştır. Yuvarlak kesitli bileziklerin uç kısımları genellikle kübik, aslan, yılan-ejder ve boğabuzağı
başlarıyla süslenmiştir. Bununla birlikte uçları küt şeklinde sonlananlar, bant şeklinde (Yassı) olanlar, uçları süslemesizler ve
spiraller de vardır. Halka Bilezikler; boğumlular ve uçları birleşebilenlerden oluşur. Bazı bilezikler sadece kişisel süs eşyası olarak
kullanılmamış aynı zamanda koruyucu/tılsım özelliği de olmalıdır. Urartu Krallığı’nın ilk kurulduğu M.Ö. 9. ve 8. yüzyılda hayvan
başlı bilezikler ayrıntılı bir şekilde işlenmişken, M.Ö. 7. yüzyılın ortalarından itibaren stilize edilmeye başlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Adıyaman Müzesi, Ahlat Müzesi, Erzurum Müzesi, Van Müzesi, Urartu, Takı, Bilezik.
Abstract
Bracelets were made of gold, silver, bronze and iron. Casting technique in jewelry making and scraping technique in
embroidering the details were used. Urartian bracelets were grouped as "open ended" and “ring" bracelets. These groups were divided
into subtypes according to the differences in detail. The ends of circular -section bracelets were decorated with cubic, lion, snakedragon,
bull-calf heads. However, there are also tape-shaped (flat) bracelets with blunt ending and those without decorated. Ring
Bracelets composed of nodular bracelets and those whose endings are incorporable. Some bracelets were not only worn as personal
ornaments but also as protective / talisman wares. Although, animal head bracelets were decorated in detail in 8th and 9th century BC,
the first establishing of Urartu Kingdom, in the middle of 7th century bracelets began to be stylized.
Keywords: Adıyaman Museum, Ahlat Museum, Erzurum Museum, Van Museum, Urartu, Jewelry, Bracelet.

Öz
Bu çalışmanın amacı, Urartu Devleti’nin yıkılma sürecinden başlayarak ardından gelen Akhamenid dönemini
kapsayan Geç Demir Çağı çanak çömleğini inceleyip, yayılım ve gelişim süreci hakkında bilgi edinmek, İran ve
Anadolu’da yer alan diğer çağdaş kültürlerle etkileşimini tespit etmeye çalışmak ve yerel ve bölgesel etkileşimi
üzerine yeni sonuçlar elde etmeye yöneliktir.
Yayınlanmış malzemeler ve Geç Demir Çağı seramiklerinin bulunduğu bölge müzelerinde çalışılarak mal
grupları ve tipolojik özellikleri ele alınıp bu dönem seramik repertuarının bilinen tüm formları izlenmeye çalışılmıştır.
Bu repertuarda seramiklerin çoğu öncüsüz olarak birden bire ortaya çıkmıştır. Hızlı dönen bir çarkta, az bir bölümü
de elde yapılan seramik Urartu çanak çömleğinden teknik, biçim ve boya bezemeleri yönünden büyük farklılıklar
taşır. Akhamenidler’in yayılım alanında görülen bu kaplar, krem astar ve boya bezemeleriyle karakterize olurlar. En
çok bulunan, kapların önemli bir bölümünü alt tipleriyle birlikte ele alınan kâse ve çanaklar oluşturur. Tankart,
çaydanlık, tabak, şişe, tas, askos ve maşrapalar ender görülen formlardandır. Söz konusu çanak çömleklerin formları
ve bezemeleri incelenerek kullanım amaçları ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Doğu Anadolu, Geç Demir Çağı, Post-Urartu, Akhamenid, Boya Bezemeli ÇanakÇömlek,
Triangle Ware, Festoon Ware.
Abstract
The purpose of this study is to examine Late Iron Age pottery which begins from the collapse of Urartu State
and includes the following Achaemenid period to obtain information about its process of spreading and developing,
to confirm the interaction with other modern cultures in Persia and Anatolia and to reach new results on local and
regional interaction.
We have worked on published materials and Late Iron Age ceramics which are found in regional museums
and monitored all known forms of ceramic repertoire of this era by evaluating the product groups and typological
characteristics of the goods. Most of the ceramics in this repertoire have emerged without any pioneer. The ceramics
produced on a fast rotating wheel differs greatly from Urartian pottery in terms of technique, form and paint
decorations. The potteries which are seen in Achaemenids territory are characterized by cream lining and paint
ornaments. The most common types are bowls and cups. Tankards, teapots, plates, bottles, cups, askos and mugs are
less frequent. The form and decoration of aforementioned potteries were investigated and their intended purpose is
presented.
Keywords: Eastern Anatolia,Late Iron Age, Post-Urartu, Achaemenid, Dye-Ornamented Pottery, Triangle
Ware, Festoon Ware.

Öz
Doğu Anadolu’da siyasal olaylarla şekillenen Geç Demir Çağı, yeni bir kültürel sürecin baslangıcıdır. Bu dönem, Akhamenidler’in bölgeye egemen olmasıyla (MÖ 547) baslayıp, Makedonya Kralı Büyük İskender’in bölgeyi almasıyla (MÖ 330) son bulmustur. Bu dönem seramiklerinin üzerine sürülen krem renkte kalın bir astar ve bu astar üzerine kırmızı, kahverengi, kırmızımsı kahverengi ve siyah renklerle yapılan üçgen, fisto gibi geometrik bezemeler karakteristik özelliklerdir. Boya bezemeler monokrom ya da polikromdur. Kus, dag keçisi, geyik ve aslan gibi figürlü bezemeler çok kullanılırken insan ve bitki motifleri az kullanılmıstır.
Seramiklerde boya, kabartma ve kazı bezeme olmak üzere üç çesit teknik tespit edilmistir. Boya bezeme türleri de geometrik, bitkisel ve figürlü olmak üzere üçe ayrılmıstır. Ağaç, çiçek ve yaprak olarak karsımıza çıkan basit bitkisel bezemelerin yanı sıra az sayıda insan figürleri de görülmektedir. Av sahnesi gibi günlük yasama dair kompozisyonlar da yer almaktadır. Seramikler üzerindeki tanımlarla bunların kaplar üzerindeki uygulama sekli ve kullanım yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. Buna göre seramikler üzerinde yer alan boya bezemenin, uygulandığı kapların form ve dolayısıyla işlevleriyle doğrudan bir ilişkinin var olduğu görülmüştür. Kuşlar her kap üzerine yapılırken, bedensel olarak büyük olan aslan, geyik ve dağ keçileri çömlek, anfora-riton ve testi gibi büyük boyuttaki seramikler üzerine yapılmıştır. Bu bezemelerin, insanların yaşam biçimleri ve inanç sistemlerine ışık tutan bilgiler sağladığını düşünebiliriz.
Anahtar Kelimeler: Geç Demir Çağı, Seramik, Boya Bezeme, Bitkisel Bezeme, Fisto Bezeli Seramik.
Abstract
Late Iron Age is the beginning of a new cultural period which is shaped by politic occurrences in East Anatolia. This term stars with the prevalence of The Achaemenids (547 BC) and ends with the domination of King of Macedonian, Alexander the Great, (330 BC) in the region. Thick priming and geometric ornaments such as scallop and triangle which are done in red, brown, reddish brown and black colors on priming are the characteristic features. Paint ornaments are monochrome or polychrome. While figures such as bird, deer, mountain goat and lion are being used commonly, motives of human and plant are used scarcely.
Three techniques as paint, relievo and incised are determined on the ceramics. Kinds of paint ornaments are also separated in three groups as geometrical, figurative and plant shaped. In addition to simple plant figured ornaments such as tree, flower and leaf, human figures rarely are seen. Compositions that belong to daily life such as hunting scene are used too. By describing the figures on the ceramics, place of usage and practicing type of these are tried to determine. Thus, it is seen that there is direct relation between paint ornament on the ceramics and forms of these pots, namely their functions. While bird figure is being applied on every pot, huge figures such as lion, deer and mountain goat are applied on large ceramics such as jug, pitcher and amphora-rhyton. We might think that these ornaments provide knowledge that illuminates the way of life and religious system of human.
Keywords: Late Iron Age, Pottery, Paint Ornament, Plant Shaped Ornament,
Festoon Ware.

Özet
İnsanoğlu her zaman ölüm ve ölümden sonraki hayatı inancın gerektirdiği değişik biçimlere göre açıklamaya çalışmıştır. Bu durum insanoğlu yaşadığı sürece var olmuş bir inanç biçimidir. Bugün de halen devam eden „öldükten sonra yaşam‟ inancı elbette Eskiçağ‟da da bulunmaktadır. Tüm bu inanç doğrultusunda; eski çağlardan bu yana insanlar ölü gömme törenleri düzenlemiş ve bu törenler esnasında tanrılarına kurbanlar sunmuşlardır. Bu sunumlar belki de insanların kendilerini koruma güdüsü ya da şükran duygularından ortaya çıkmış olması muhtemeldir. Bu bağlamda ölü ile birlikte mezara konulan sunu kapları ve bu kaplarda yer alan yiyecek ve içecekler, ölen kişinin öbür dünya yolculuğu sırasında onlardan istifade etmesi veya ruhların yaşayanlara rahatsızlık vermemesi amacıyla konulduklarını akla getirmektedir.
Ölü gömme törenleri çeşitlilik arz ettiği gibi gömü tarzlarının değişik biçimlerinin olduğu da görülmektedir. Van/Altıntepe Nekropolü‟nde 35 yer altı kaya mezarı, 3 toprak mezar ve 7 urne mezar tespit edilmiştir. Bu mezarlar halkın toplumsal düzeyine göre biçimlenmiştir. Ölünün mezara konulmasının ardından ölü yemeği hazırlanmış olmalıdır. Mezarlara bakıldığında yemeğe ilişkin bulgulara pek sık rastlanılmadığı görülür; ancak ele geçen çanak çömlek ve hayvan kemiği gibi buluntular söz konusu yemeğin düzenlenmiş olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca ölü yemeği ile ilgili bilgiler mühürler, steller, duvar resimleri, tunç levhalar üzerinde betimlenen sahnelerden de edinilmektedir. Ölü yemeği büyük bir ihtimalle mezarlık alanında pişirilmekteydi. Yemek pişirildikten sonra yemeğin nerede ve hangi tür kaplarda yendiği sorusu akla gelir. Mühür ve kabartmalara baktığımızda ölü yemeği için masaların kullanıldığı görülmektedir. Yiyecekler için açık ağızlı, yayvan tabak ve çanak kullanılırken, içecekler için de yuvarlak ve yonca ağızlı testiler, kadeh, meyvalık, askos (Ördek-kuş biçimli su kabı) ve çömlek kullanılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Doğu Anadolu, Urartu, Tuşpa, Altıntepe Nekropolü, Kaya Mezarları, Sunu Kapları, Çanak-Çömlek.
Abstract
The human beings have always been trying to explain “the death” and “the life after death” according to the various ways depending upon their beliefs. This has been a way of believing as long as the human beings have been living. “The life after death” which is still being believed even today, of course, was existed during the prehistoric period, as well. In parallel with such a belief, people have arranged the burial ceremonies for the prehistoric periods and during these ceremonies, they presented sacrifices for their gods. It is possible that such presentations may emerge from gratitude or the protection motive of the people. In this context, it is considered that the pots and pans, which were put inside the grave with the dead person and the food-drink in these pots, were put in order for the dead person to get benefit from them or in order for the souls not to disturb the human beings.
It has been clear that not only do the burial ceremonies vary but there are also different burial types. In Van /Altıntepe Necropolis, 35 underground rock-cut tombs, 3 earthen graves, and 7 urna graves were unearthed. These graves were formed according to the social level of the public. After the dead person was put in the grave, the internment had to be prepared. Examining the graves, it was seen that the evidences related to the internment were hardly found; however such evidences as earthenware and animal bones proved that the internment was organized. Moreover, the information about internment was obtained from seals, stells, frescos, the scenes described on the bronze plates, as well. The internment was probably cooked in the cemetery. After the cooking, it comes to mind where the internment is eaten and what kinds of pots are used. Examining the seals and reliefs, it was seen that the tables were used for the internment. While open-mouthed, splay dishware were used for eating, circle and trefoil-mothed pots, wineglass, orchard, askos (Duck/bird-shaped water vessel) and jug were used.
Key Words: Eastern Anatolia, Urartian, Tushba, Altıntepe Necropolis, Rock-Cut Tombs, Serving Cups, Pottery.

Özet
Yakın Doğ
u coğ
rafyasının büyük bir kesiminde varlık gösteren Karaz Kültürü kronolojik ve coğ
rafi açıdan Yakın Doğ
u prehistoryasının en büyük kültürlerinden biridir. Bu kültüre ait insanların yerleşik düzende yaşayan, tarım ile uğ
raşan ve belki de daha öncekilerden farklı bir etnik gruba dahil olabileceğ
ini araştırmacılara düşündürmüştür. Kültürün bünyesindeki bazı unsurlar onun taşıyıcısı olan halk gruplarının göçebe
ve/veya yarı göçebe çoban-hayvan besicisi topluluklar olması muhtemeldir. Bu kültür, el yapımı, kazıma ve kabartma bezemeli, iyi ölçüde açkılamaya sahip bir çanak çömlek
gelene
ği, dikdörtgen, kare ve yuvarlak planlı kerpiç ve/veya çamur dal örgü tekniğ
inde uygulamaları olan bir mimari gelene
ğe ve sabit ocakların yanı sıra taşınabilir ocak veya
kap altlığ
ı olarak düşünülen zengin bir bezeme repertuvarına sahiptir.
Uzun bir zaman sürecini kapsayan Karaz Kültürü çok geniş bir alana yayılmıştır. Doğ
u Anadolu Karaz Kültürü’nün yayılım gösterdi
ği alan, günümüz idari bölünmesine göre Azerbaycan, Nahçıvan, Gürcistan, Ermenistan, Kuzeybatı İran ve Doğ
u Anadolu Bölgesi’ni kapsamaktadır. Bu geniş coğ
rafya içinde Karaz Kültürü birçok alt kültür bölgelerine sahiptir. Van Gölü Havzası bu alt bölgelerden biridir. Buna ba
ğlı olarak genel
anlamda ortak özellikler göstermekle birlikte farklı çanak çömlek grupları ve kronoloji görülmektedir. “Van Müzesi Buluntuları Işığ
ında; Van-Muş Bölgesi’nde Erken Tunç Çağ
ı
ve Karaz Kültürü” başlığ
ı altında bu alt kültür bölgelerinden biri olan Van Gölü Havzası ve Muş Bölgesi ele alınmıştır. Ele alınan malzeme Van Müzesi’nde bulunan Karaz çanak çömle
ğidir. Karaz Kültürü için en önemli özellik siyah açkılı çanak çömlektir. Siyah açkı ve renk kültürün en önemli karakteristik özelliğ
idir. Karaz çanak çömleğ
inde üç ana tipte bezeme söz konusudur; “kabartma bezeme”, “kazıma bezeme” ve “baskı–oluk bezeme”
ana bezemelerdir.
Anahtar Sözcükler: Do
ğu Anadolu, Van, Muş, Erken Tunç Çağ
ı, Erken Transkafkasya, Karaz, Çanak-Çömlek.
Abstract
The Karaz culture, which had existed in a wide part of Near East geography, has been one of the most important cultures of Near East prehistory, chronologically and geographically. The men of this culture whose settled and agricultural life, and maybe possibility of their belonging to another ethnicity different from the preceding people, have kept the researchers have been thinking on. This culture contains a number of
peculiarities in his structure which have inspired the researchers thinking on the possibilities that people of this culture could be nomadic and/or semi-nomadic shepherds/breeders. Karaz culture has got a hand-made, scrape and relief decorated, a tradition of high quality polishing, an architectural tradition of the technique of rectangular, square and round planned adobe and/or mud brunch-braid application, and a rich adornment repertoire for fixed and mobile oven and pot-pads. Covering a long period of time, Karaz culture has spread onto a wide area. East Anatolian Karaz culture involves today’s Azerbaijan, Nahcivan, Georgia, Armenia, Northwest Iran and East Anatolia lands. In such a wide geography, Karaz culture possesses various sub-cultures. Region of Lake Van is one of these sub-cultural areas. Related to this, the area indicates generally common features but at the same time there are also different pots and pans groups and chronology. “The Karaz Culture and Early Bronze Age in the
Region Van-Muş; Under the Light of the Finds of Van Museum” title, as one of these subcultural areas Region of Lake Van is studied. Mentioned objects are Karaz pots and pans
from Van museum. The most significant feature for Karaz culture is black-polished pot.
Black-polish and colour is the most important characteristic feature of the culture. The most significant three types of Karaz pots and pans are ‘relief adornment’, ‘scrape adornment’ and ‘press and groove adornment’.
Key Words: Eastern Anatolia, Van, Mu, Early Bronze Age, Early
Transcaucasian, Karaz, Pottery.

Özet
Samsun, Anadolu Yarımadası’nın kuzeyinde Orta Karadeniz Bölgesi’nde Kızılırmak ile Yeşilırmak çevresinde kurulmuştur. Samsun’da yapılan kazı ve araştırmalarla eldeki en erken veri Mezolitik devre ait Tekkeköy’deki kaya sığınaklarında taş aletler ele geçirilmiştir. Neolitik Dönemi konusunda herhangi
bir bilgiye sahip olmadığımız Samsun, köy karakterindeki ilk yerleşimlerin ortaya çıktığı Geç Kalkolitik Çağ’dan günümüze kadar yerleşime sahne olmuştur.
Th. Macridy tarafından 1907 yılında Akalan Kalesi’nde yapılan kazıdan sonra pek çok inceleme yapıla gelmiştir. K. Kökten, T. Özgüç, N. Özgüç, U. B. Alkım, Y. Boysal, Ö. Bilgi, S. Atasoy, M. Özsait, N. Özsait, Ş. Dönmez ve R. Czichon eski yerleşmeleri saptayıp, bunların üzerinden tarihlemeye yarayacak buluntuları
toplamayı, bu yerleşmelerin nasıl bir güzergâh üzerinde oldukları ve birbirleri ile olan ilişkilerini anlamaya yönelik kazı ve yüzey araştırmaları yapmışlardır.
Çalışmamız Bafra ilçesinde daha önce arkeoloji literatüründe geçmeyen, yeni keşfedilen Elifli Köyü’ndeki Deliklitepe (Tepecik) Höyüğü ve Lengerli Köyü’ndeki Kürkürün (Tepecik) Tepesi Höyüğü’nde gerçekleştirilmiştir. Deliklitepe (Tepecik) Höyüğü’nde Geç Kalkolitik Dönemden Geç Antik Çağı’na,
Kürkürün (Tepecik) Tepesi Höyüğü’nde de Geç Kalkolitik Dönemden Hellenistik Döneme değin uzanan bir süreçte yerleşimin olduğu anlaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler : Deliklitepe (Tepecik), Kürkürün (Tepecik), Höyük, Kalkolitik, Çanak Çömlek