Samsun

Turizm sektörü, dünyada ve ülkemizde hızla gelişme gösteren bir sektördür. Sektöre
katılan insan sayısı gün geçtikçe artmaktadır. İnsanlar artık yoğun çalışma hayatı içerisinde
kendilerine vakit ayırma ihtiyacı hissetmekte ve çeşitli turizm faaliyetlerine
katılmaktadırlar. Sene içerisinde belirli haftalar senelik izinler şeklinde ayırdıkları gibi,
çalışma devrelerinde de hafta sonları gibi günübirlik rekreasyonel faaliyetlerde
bulunabilmektedirler. İnsanların günümüzde bu denli turizm faaliyetleri içerisinde olması,
dolayısıyla turizm sektörünün de rağbet görmesine ve genişlemesine sebep olmaktadır.
Türkiye’nin alternatif turizm merkezi olmaya aday yörelerinden biri de Samsun’un
Yakakent ilçesidir. Ancak şimdiye kadar ilçenin turizm olanakları yeterince araştırılmamış
ve potansiyeli yeterince değerlendirilememiştir. Bu çalışmada Yakakent ilçesinin doğal ve
kültürel turizm potansiyeli coğrafî bir bakış açısıyla incelenmektedir.

Din, insanların tutum ve davranışlarını, insanlar arası ilişkileri ve toplumsal hayatı belirleyen bir kurumdur. Bu anlamda din, insani deneyimin merkezinde yer alan bir fenomendir. Söz konusu bu deneyim, büyük oranda bireyin içinde yaşadığı toplumun sosyo-dînî yapısına bağlı olarak tecrübe edilmektedir. Dinle ilgili bilgiler genelde soyut olduğundan zorunlu olarak bir sembol ya da bir imge aracılığıyla sunulmaktadır. Birtakım semboller veya imgeler vasıtasıyla toplumsal alanda tezahür etmemiş bir dînin, bireyler üzerinde sosyal etkisinden bahsedilemez. Bu nedenle, din toplumsal alanda, semboller, değerler, normlar, imgeler yoluyla tezahür etmekte ve bireylerin, bunlarla etkileşimi ölçüsünde dindarlık eğilimleri ve tipolojileri oluşmaktadır. Dolayısıyla bireyin, toplumsal alanda tezahür etmiş ve kurumsallaşmış dinle olan etkileşimi, ancak bir toplumsallaşma süreciyle ortaya çıkmaktadır.
Bu çalışmada, Samsun örneğinden hareketle günümüz Türkiye’sinin değişen sosyo-kültürel ortamında dinsel yaşayışta gözlemlenen değişimler ile bu bağlam içerisinde toplumsallaşmasını sürdüren bireylerin ‘dindarlık yönelimleri’ ve ‘dînî toplumsallaşma’ sonuçları üzerine rol oynayan sosyal faktörlerin etki düzeyleri araştırılmaktadır.

İstanbul Hükümeti milletten kopuk, işgalcilere teslim olmuş bir yapıda iken Anadolu ise kararlı direnişi ve milletin tekrar harbe hazır olması Anadolu’ yu İstanbul Hükümetinden ayırıyordu. M. Kemal Samsun’ dan Amasya’ ya doğru Dağ başını duman almış marşıyla ilerlerken kararını da ortaya koymuştu: Memleketi, yine memleketin azmi ve kararı ile kurtarmak…

Taşkınlar can ve mal kayıplarına sebep olabilen yaygın doğal afetlerden biridir. Taşkınların sık görüldüğü ülkelerden biri de Türkiye’dir. Karadeniz kıyı kuşağı ise Türkiye’de taşkınların en etkili olduğu alanların başında yer alır. Bu çalışmada, Atakum ilçesi kıyı kuşağının taşkın duyarlılığı incelenmiştir. Araştırma sahası Karadeniz Bölgesi'nin Orta Karadeniz Bölümü’nde ve Samsun ilinin kıyı kesiminde yer alır. Bu çalışma uzun süreli arazi gözlem ve incelemelerine dayanmaktadır. Sayısal verilerin üretiminde ise Analitik Hiyerarşi Yöntemi kullanılmıştır. Yöntemde eğim, bakı, toprak türü, bünyesi, kalınlığı, jeomorfoloji, bitki örtüsü, anakaya, akarsulara ve denize uzaklık, yağış ve yükseklik gibi doğal faktörler yanında arazi kullanımı ile tramvay hattının taşkın üzerindeki etkisine de yer verilmiştir. Yöntemde kullanılan 13 parametre arazi gözlemlerine dayalı olarak kıymetlendirilmiştir. Çobanlı, Afanlı ve Değirmendere dereleri, aşağı çığırlarında Atakum şehirsel alanı içinden geçmektedir. Önceki yıllarda şiddetli yağışların sebep olduğu taşkınlar bu kesimde ciddi kayıplara sebep olmuştur. Bunun üzerine 2014-2017 yılları arasında Atakum kentsel alanından geçen derelerde ıslah çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar kapsamında bazı akarsular alt kısımlarında kanallara alınmış, bazı derelere baraj ve sel kapanları yapılmıştır. Ancak bütün bu önlemler kesin çözüm olmamış, aşırı yağışlar sırasında yataktan taşan sular özellikle tramvay hattının kaynak (güney) tarafında göllenmiştir. Çalışma alanındaki üç önemli akarsuyun hipsografik eğrilerinin analizine göre, bu akarsuların üst kısımları dışbükey profil, alt kısımları ise içbükey profil göstermekte ve bu da bu akarsuların taşkın karakterine sahip olduklarını göstermektedir. Ayrıca yapılan risk analizinde çalışma alanının toplamda 193,70 km2 olduğu ve% 27,11'inin yüksek ve çok yüksek taşkın riskine sahip olduğu anlaşılmıştır. Havzada şehirleşmenin halen akarsuların kaynak tarafına doğru genişlediği gözlenmektedir. Arazi yüzeyinin beton ve asfaltla kapatılması taşkın riskini artırmaktadır. Öte yandan, iklim değişmelerine bağlı olarak Karadeniz kıyı kuşağında aşırı yağışların sayısının artması ve deniz seviyesinin yükselmesi beklenmektedir. Bu nedenle Atakum şehrinin gelişme alanlarının planlanmasında bu çalışmayla üretilen haritaların ve önerilerin dikkate alınması önemlidir.

Bu bildiride, Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ndeki belgelere göre 1863 yılında inşa edildiği tespit edilen Samsun Kışlası'nın dönemine ait planı, keşif defteri, kitabesi, inşa süreci, mimari ve mimari özellikleri hakkında bilgi verilmesi amaçlanmıştır.
Key: Samsun, Osmanlı Mimarisi, Askeri Mimari, Kışla

Bafra, Samsun iline bağlı bir ilçedir. Aynı zamanda Türkiye’nin en önemli ve büyük ovalarından
biri olan Bafra, Kızılırmak Nehri’nin kıyısında kurulmuş ve gelişim göstermiştir. Şehir merkezi ve
Derbent Barajı ile Karadeniz arasında uzanan Kızılırmak boyunca yerleşmiş köyler düz ve
engebesizdir. Ancak şehrin güneyi dağlık ve yükseltiye bağlı yerleşimler olan köylerden
oluşmaktadır. Tarihi gelişim çizgisi M.Ö. başlayan Bafra tarihin her döneminde önemini
korumuştur. Bu çalışmada daha önce hakkında hiçbir çalışma yapılmamış Bafra köy evleri
incelenmiştir. Bafra merkez ve ova köylerinde geleneksel konut sayısındaki hızlı düşüş ve yok oluş
konuyu ivedi bir şekilde ele almayı gerektirmiştir. Bu kapsamda geleneksel konutların hepsi
Bafra’nın güneyinde ve ağırlıklı olarak yükseltiye bağlı yerleşimlerde tespit edilmiştir. Çalışmada
her konuta bir katalog numarası verilerek tablo ile detaylı bir künye oluşturma yoluna gidilmiştir.
İncelenen ve ölçüsü alınan konutların çizimleri yapılarak çalışmaya dâhil edilmiş, bu çizimler
fotoğraflarla desteklenmiştir. Daha sonra katalogdaki bilgiler başlıklar halinde ve detaylı olarak
değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme esnasında Anadolu’daki diğer geleneksel konutlarla benzer
ve farklı yönleri itibariyle karşılaştırma yöntemine gidilmiştir. Çalışılan konutlar Türk konut
mimarisi içerisinde kabul edilen ve Anadolulu özelliğini yitirmemiş konutlardır. Gerek yapım
sistemi gerekse plan özelliği açısından benzerlikler tespit edilse de, ücra Bafra köylerinde
karşılaşılan sofa çıkmaları bu konutlarda işlevselliğin yanı sıra estetik arayışın da bir göstergesidir.
İncelenen konutlar süsleme açısından sade tutulmuştur. Fakat bazı konutlardaki ahşap işçiliği
bölgede işinin ehli ustaların varlığına işaret etmektedir. Tespit edilen evler genellikle iki katlı ve ek
yapıları itibariyle de köy evleridir. Karadeniz bölgesinin karakteristik özelliği olan ahır-konut
birlikteliği Bafra kır konutlarında da tespit edilmiştir. Bafra kır konutlarında malzeme açısından
tüm örneklerle karşılaşılmıştır. Özellikle ağacın bol olduğu ormanlık dağ köylerinde hatırı sayılır
ahşap konut tespit edilmiştir. Ahşap, ahşap çatma, tuğla ve taş konut örnekleri değerlendirme
açısında da çeşitlilik sunmaktadır.

A Structure at the Intersection of Architecture, Industrial and Graphic Design: The TEKEL Pavilion at the Samsun Fair


The TEKEL Pavilion, designed within the scope of the Samsun Fair (which endeavored to introduce the tourism potential of the city to the whole world), is one of the best examples of pioneering post-modernism of its period. Addressing the building, which has an important place in the memory of the city, the writer draws attention to the fact that the pavilion is "a refined example in which all of the sub-branches of design come from a single source."

Born in Alaçam, Samsun as a son of a Protestant pastor at the turn of the nineteenth century, Efthimios N. Couzinos, a member of Turkey’s Greek minority tells the story of his halcyon days as a youth before the explosive wars of the twentieth century began. A vivid recollection of life in Turkey before, during, and after the First World War is the substance of this memoir. In “Twenty-three Years in Asia Minor”, he discusses -in very detail- his life in Alaçam, in Samsun and its environs; he talks about his days in Anatolia College in Merzifon as a student. Although he accuses of the Turks unjustly, his book is really a valuable one about the social and political lives around Samsun in the first quarter of the twentieth century.

The paper aims to criticize his writing; to set out how a person in Greek minority evaluate the situation in Anatolia at that time; also to contribute to a greater understanding of the role played by the memoirs in history of Samsun and environs.


Protestan bir papazın oğlu olarak 19. yüzyılın sonunda Alaçam Samsun'da doğan Efthimios N. Couzinos, 20. yüzyılın başında patlak veren savaşlardan evvelki sakin günlerini Rum azınlık mensubu genç bir kimse olarak anlatmaktadır. Bu hatırat, Birinci Dünya Savaşı öncesinde, sırasında ve sonrasında kendisinin Türkiye'deki yaşamının bir aktarımıdır. "Küçük Asya'da Yirmi Üç Yıl" adlı bu eserde, detaylı bir biçimde Alaçam, Samsun ve çevresindeki  yaşamından söz eden yazar, öğrenciliğinin geçtiği Merzifon Amerikan Koleji günlerinden de bahsetmektedir. Bu kitap Türkleri haksız yere suçlamasına karşın, yirminci yüzyılın ilk çeyreğinde Samsun ve civarındaki sosyal ve politik yaşama dair çok değerli veriler sunmaktadır.

Bu çalışmada Couzinos'un kitabının bir eleştirisi yapılmakta, Rum azınlık mensubu bir kişinin Anadolu'nun bahsi geçen zaman dilimindeki durumunu nasıl değerlendirdiği açıklanmakta ve ayrıca Samsun ve çevresinin tarihini anlamada hatıratın rollerini ortaya koymak amaçlanmaktadır.

Amazonlar gerçekten yaşamışlar mıdır? Yoksa bütün bunlar bir efsane midir? Bu soru hala cevaplanabilmiş değildir. Buna karşın birçok arkeolojik eserin üzerinde tasvirlerini gördüğümüz ve de Antik coğrafyacı ve tarihçilerin sık sık kendilerinden söz ettikleri bu efsanevi savaşçı kadınların var olup
olmadığı sorusu bir yana, bunların Samsun şehrinin tanıtımına ne derece katkı yapıp yapamayacağı sorusu da ayrı bir tartışma konusudur. Samsun da Amazonlarla ilgili herhangi bir buluntunun şimdiye kadar bulanamamış olması, onların burada yaşamamış olduklarının bir göstergesi olarak
yorumlanamayacağı gibi, onların tarihte hiç var olmadıklarının da bir göstergesi değildir. Antik tarihçiler onların Terme Çayı (Thermedon) kenarında Themiskyra adında bir başkentlerinin olduğundan söz etmelerine karşın yüzeyde herhangi bir buluntuya şimdiye kadar rastlanmamış olması onların efsane olarak kalmalarına yol açmıştır. Onların yaşamış olup olmadıkları bölgede yapılacak kapsamlı bir araştırmayla ortaya konabilir. Bu araştırmanın sonucunda herhangi bir buluntu da ortaya çıkmayabilir. Konunun arkeolojik tarafını bir kenara bıraktığımızda burada asıl önemli olan bu bilginin Samsun şehrinin tanıtımında ne şekilde kullanılıp kullanılamayacağıdır. Dünyanın birçok yerinde herhangi bir kalıntıları ve de tarihi hiçbir kaynak olmamasına karşın Amazonlar sahiplenilmiş ve ülke ve şehir tanıtımlarında kullanılmışlardır. Oysaki Samsun antik kaynakların burayı işaret etmesine karşın bu konuda yeterli bir çalışma ortaya koyamadığı gibi, şehrin tanıtımında kullanılıp kullanılmayacakları dahi tartışma konusudur.

Öz: Bu çalışmada, Samsun şehrindeki tarihî yapı mirasının korunması, koruma sorunları ve şehrin modern hayatına katılmalaları tartışılarak öneriler getirilmiştir. Samsun şehri, Karadeniz kıyısında eski bir yerleşim yeri olarak uzunca bir tarihî ve kültürel geçmişe sahiptir. Bununla birlikte, özellikle 1950 sonrası hızlı şehirleşme ve modernleşme hareketlerine bağlı olarak şehrin geçmişiyle ilgili tarihî ve kültürel varlıkların önemli bir bölümü yok edilmiştir. Şehirdeki mevcut tarihî mirasın büyük bölümü, şehrin kuruluş çekirdeğini oluşturan Kale Mahallesi ve yakın çevresindedir. Günümüzde şehrin merkezi iş alanına karşılık gelen bu alanlardaki günlük nüfus hareketliliği ve yoğun mekân kullanımına bağlı rant artışı, tarihî miras üzerinde büyük baskı oluşturmaktadır. Özellikle geçmişte, şehrin bu kesimindeki çok katlı yapılaşma izinleri, tarihî yapıların yok edilmelerine neden olmuştur. Şehirdeki tarihî varlıkların korunmasına ilişkin çalışmalar yakın zamanda başlamıştır. Şehrin tarihî ve kültürel kimliği açısından önem taşıyan yapı ve mekânların, şehrin sürdürülebilir gelişimi içinde korunması gerekmektedir. Tarihî mirasın korunması, şehirde yaşayanların kimlik duygusunu ve tarih bilincini geliştirmesinin yanı sıra, şehir turizmine de önemli katkı sağlayacaktır. Son dönemde bazı tarihî yapıların restore edilerek şehrin modern hayatına katılması, şehrin turizm açısından çekiciliğini artırmış, şehir kimliği ve nostalji açısından önemli katkı sağlamıştır. Abstract: This study discusses the conservation of historical buildings and places and its participation in the modern city life in Samsun city. Samsun city has a long historical and cultural past as an old settlement along the coastline of Black Sea. However, as a result of the rapid urbanization and modernization movements after 1950, a great part of historical and cultural assets of the city's past was destroyed. A great part of the existing historical inheritance in the city is in Kale district which forms the core of the city. Daily population mobility and increase in rent due to intense use of places, which corresponds to central work area today, creates a great pressure on historical structures. Especially in the past, permissions for multi-storey buildings in this part of the city caused the destruction of historical structures. Works about the conservation of historical assets in the city have started recently. Buildings and places which are important in terms of the historical and cultural identity of the city should be conserved within the sustainable development of the city. In addition to developing the feeling of identity and awareness of history, conserving historical legacy will also make great contributions to city tourism. Recently, the restoration and inclusion of some historical buildings to modern life of the city has increased the attraction of the city in terms of tourism in addition to its significant contribution to the identity and nostalgia of the city. Giriş Çevreciliğin temel bir değer hâline gelmeye başladığı günümüzde, doğal çevrenin korunması gibi tarihî (yapılaşmış) çevrenin korunması da giderek önem kazanmaktadır. "Doğa" ve "tarih" geçmişimizden bize kalan mirasın birer parçası olarak her ikisi de gerek bireysel gerekse toplumsal kimliğimizin ve refahımızın temelini oluşturdukları için, her ikisinin de *

The Central Bank of the Republic of Turkey opened its branches primarily in the economically developed regions of the country in accordance with the economic and investment policies of the period. The first branches were opened in Istanbul (1931), then in Izmir (1932) and simultaneously in Samsun and Mersin (1933), and no other branches were opened until 1951.

Samsun branch started its service in September 1933 by renting the building, which is still available today at Gazi Caddesi no:21 (Photo: Photographs of the building taken in 1934 and 2021). In Samsun, the bank branch buildings were located on Kazım Paşa Street (known as Bankalar Street before the Republican era), which was opened parallel to the sea coast. Following the opening of the branch, the Institution made attempts to purchase the municipality's land on Kazım Paşa Caddesi to have its own building built

Âşık Veysel ile Esma arasında gerçekleştiği anlatılan para hadisesi ilk olarak senaryosu Bedri Rahmi Eyüboğlu tarafından yazılan ve yönetmenliğini Metin Erksan’ın yaptığı, Veysel’in hayatını konu alan 1952 yapımı “Karanlık Dünya” adlı filmin ana teması olarak işlenmiştir. Eyüboğlu, böyle bir hikâyeyi kendisi mi kurgulamış yoksa Esma Hanım’dan bizzat dinleyerek mi senaryoya dâhil etmiştir? Bu konuda net bir şey söylemiyoruz. Eyüboğlu, yazdığı senaryoda teklif ettiği sahnelerden sadece sekizde birinin yönetmen tarafından dikkate alındığını iddia ettiğine göre bu kurgu, yönetmen Metin Erksan’a mı aittir? Onu da tam olarak bilemiyoruz.

Samsun sahip olduğu tarımsal potansiyeli ve coğrafik konumu sayesinde 19. yüzyılın ortalarına doğru hızla gelişmeye başlayan yeni bir ticaret merkezi haline geldi. Kırım Savaşı’nın güney Karadeniz limanlarına getirdiği hareketlilik bu gelişmenin etkenlerden biriydi. Fakat asıl önemli etken 19. yüzyılda Osmanlı tarım ürünlerine olan Avrupa talebiydi. Merzifon, Amasya, Tokat, Sivas, Yozgat, Şebinkarahisar, Kayseri, Kırşehir ve Diyarbakır gibi geniş bir hinterlandın dışa açılan kapısı olan Samsun’un yükselişi bu dış talebin desteklediği istikrarlı tarımsal üretim artışından kaynaklandı. Bu sayede yüzyılın sonunda Güney Karadeniz’in en önemli limanı haline gelen Samsun uluslararası ilginin bir yansıması olarak yabancı temsilciliklere de ev sahipliği yapmaya başladı. Bunlardan biri de 1863 yılında kurulan Fransız Konsolosluğu’ydu.
Konsolosların her yıl için ayrıntılı olarak hazırladıkları ticaret ve denizcilik raporları 19. yüzyıl Osmanlı şehirlerinin iktisadi yapıları için en önemli kaynaklar arasındadır. 19. yüzyılın ikinci yarısında istikrarlı yükselişi ile daha fazla dikkat çeken Samsun hakkında Fransız arşivlerinde önemli ticaret raporları vardır. Şehrin yükselişini Fransız konsolosların hazırladığı yıllık ticaret raporlarından da izlemek mümkündür. 1895-1906 yılları arasında Samsun’da görev yapan Henri de Cortanze’nin raporları Samsun’un 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarındaki durumunu çok iyi şekilde yansıtmaktadır. Bu bağlamda bu makale Cortanze’nin Samsun Limanı hakkında 1903’te hazırladığı geniş bir raporu incelemeyi amaçlamaktadır. Cortanze’nin konsolosluk dönemindeki diğer raporlarından da istifade edilerek konu daha geniş bir çerçevede ele alınmıştır.

THE COINS FOUND AT THE EXCAVATIONS OF AMASYA - OLUZ HÖYÜK BETWEEN 2009-2013.
Oluz Höyük (Yassı Höyük - Tepetarla Höyüğü) is located on the western part of the city Amasya which is in the central Black Sea Region of Turkey. The mound lies on the fertile Geldingen plain, from the south of which an important tributary of the Yeşilırmak (ancient Iris), the Çekerek (ancient Skylaks) passes.
During the archaeological excavations at Oluz Höyük which were carried under the direction of Prof. Dr. Şevket Dönmez between 2009-2013, 90 coins (one gold, five silvers, 84 bronzes) were discovered, dating from the last quarter of 4th century B.C. till 48 B.C. A great majority of the coins (70 of them) belong to the Hellenistic kingdoms: 13 Macedonian (Alexander the Great and Philippos III Arrhidaios), two Bithynian (Prusias II Cynegus) and 55 Pontic (Mithradates VI Eupator). The coins of the Macedonian Kingdom are the mints of the cities Amphipolis, Sardis, Colophon, Miletos/Mylasa and Salamis. Between the coins of the Pontic Kingdom, which were minted of bronze, the coins of Amisos constitues the largest group with 41 coins, while five coins of Amastris and only one coins of Sinope and Panticapion each were identified. Among the other 11 coins, three of them which are dated to the Roman republic period, give the names of Roman moneyers: Caius Curiatius filius Trigeminus (135 B.C.), C. Cornelius Lentulus Clodianus (88 B.C.) and Lucius Procilius filius (80 B.C.). The remaining eight coins which are dated to 2nd-1st centuries, are known to be minted in Apameia (Kelainai), Cyzicus and Sardis. All these numismatic materials add new information to the Hellenistic history of Oluz Höyük as well as Pontic Region.

Literatürde portatif mangal veya ocak olarak da tanımlanan maltızlar kullanıldığı yere ve döneme bağlı olarak farklı şekil ve boyutlarda karşımıza çıkarlar. Pişmiş toprak veya farklı materyalden yapılabilen maltızların, günlük kullanımının yanı sıra kült amaçlı olarak da kullanıldığı bilinmektedir. Form olarak, günlük kullanılan örneklerle büyük ölçüde benzer bir yapıya sahip olan bu maltızların, tutaç veya kulp olarak tanımlanan yükseltilmiş desteklerinin çoğunlukla iç ve bazen de dış yüzünde, kabartma olarak yapılmış figürlere yer verilmiştir. Çalışma konusunu söz konusu bu maltız tutaçları oluşturmaktadır. Samsun Müzesi envanterinde bulunan maltız tutaçları satın alma yoluyla müzeye kazandırılmış olmakla birlikte Amisos antik kentinin sınırları içinde bulunduğu anlaşılmaktadır. Çalışmaya konu olan maltız tutaçlarının üretildikleri yeri tespit etmek ve bir kronoloji oluşturmak oldukça güç olmakla birlikte, benzer örneklerle karşılaştırma yoluna gidilerek tarihlendirilmeye çalışılmış ve elde edilen sonuçlarla mevcut literatüre katkı sağlanması hedeflenmiştir.

Özet
Bu çalışmada, Samsun şehrinin mevcut turizm altyapısı incelenmiş, şehirde turizmi geliştirme imkânları araştırılmıştır. Şehirde turizme kaynaklık edebilecek unsurların planlamasına ve şehir ekonomisine katkısının artırılmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur. Samsun şehri ve yakın çevresinde turizm açısından önemli arz potansiyeli bulunmakla birlikte, mevcut potansiyel henüz etkili şekilde değerlendirilmemektedir. Şehrin turizm imkânları, şehir ekonomisine ve kalkınmasına önemli katkı sağlayabilecek düzeydedir. Turizmin geliştirilmesi, yeni yatırım ve iş imkânlarına, şehir imajının düzeltilmesine ve şehirlilik bilincinin gelişmesine katkıda bulunacaktır. Yerel yönetim ve turizm yatırımcıları, turizm alt yapısının geliştirilmesine yönelik çaba sarf etmelidir.

Savaşların en trajik sonuçlarının başında, savaş bölgelerinde yaşayan sivil halkın yaşadığı bölgeleri terk etmeleri yani göçler gelmektedir. Birinci Dünya Savaşı'nda Kafkas Cephesi'nde yaşanan savaşlar ile muhaceret bölgenin kaderini derinden etkiledi. 1914 yılında savaşın ilk günlerinde başlayan muhaceret 1917 yılına kadar aralıksız olarak devam etti. Türk-Rus mücadelesinin yaşandığı bölgedeki Müslüman ahali Rus ilerlemesine paralel olarak sürekli batıya doğru göç etmek zorunda kaldı 1916 yılında Erzurum'un Rus işgaline uğramasının ardından göç eden insan sayısı doruk noktaya ulaştı. Türk ordusu geri çekilirken cephane ve ikmal araçlarını nakletmek için sivil halkın elindeki araçlara el koymuştu. Tüm ulaşım araçlarına el konulmuş olan halk dondurucu soğuğa rağmen boyunduruk altında yaşamak istemediği için orduyla beraber Anadolu'nun içlerine doğru geri çekildi. Trabzon'un aynı yıl içerinde işgali sonrası bölge halkı Ordu ve Giresun üzerinden batıya doğru göç etti. Göç sırasında çoğunlukla deniz yolu ve kayıklar kullanıldı. Dâhiliye Nezareti, Erzurum ve Trabzon Valilikleri tarafından alınan her türlü tedbirlere rağmen muhacirler yol boyunca çete saldırıları, salgın hastalıklar ve açlıkla mücadele etmek zorunda kaldılar. Karadeniz üzerinden göç edenler ise Rus donanmasının saldırılarına maruz kaldı. Erzurum'dan başlayan göç dalgası Erzincan ve Sivas üzerinden Kayseri, Niğde, Kırşehir ve Çatalca bölgelerine kadar yayıldı. Bölgenin güneyine göç edeneler ise Diyarbakır ve Adana'ya kadar geniş bir coğrafyaya yayıldılar. Bu çalışmada 1915-1917 yıllarındaki göç hareketleri Genelkurmay Başkanlığı ATASE Arşivi, Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve hatıratlar çerçevesinde ele alınmıştır.

One of the most tragic results of wars is that civilians living in war territories have to
leave their settlements, that is, migration. The fate of the Caucasia was deeply influenced by
these migrations as much as by the battles fought in the Caucasian Front in the First World
War. Having begun in the first days of the war in 1914, migrations continued uninterruptedly
until 1917. The Muslim population of the region where the Turkish-Russian conflict was
experienced had to immigrate westwards in parallel to the Russian advancement.
The number of migrants climaxed after the Russian occupation of Erzurum in 1916.
Local people, all kinds of transportation means of whom had been seized by the Turkish
army, retreated along with the army to the inner parts of Anatolia despite the freezing cold
as they did not want to live under a yoke. Upon occupation of Trabzon in the same year,
local people immigrated westwards over Ordu and Giresun. Mostly the sea route and boats
were used during the immigration. The immigrants had to cope with gang attacks, epidemics
and hunger along the path despite all kinds of precautions taken by the Ministry of Internal
Affairs and the Governorships of Erzurum and Trabzon. Those who migrated through the
Black Sea were attacked by the Russian Navy. The migration wave that started from Erzurum
extended over Erzincan and Sivas to Kayseri, Niğde, Kırşehir and Çatalca. And those who
immigrated southwards spread to a wide region up to Diyarbakır and Adana.
This study examines the migration movements between 1915 and 1917 based on
the Turkish General Staff’s Archive of Military History and Strategic Studies (ATASE), the
Turkish Prime Ministry’s Ottoman Archive and memoirs.

Antik Dönemlerde” tarım ürünlerinin korunması ve taşınması amacı ile çeşitli kap türleri üretilmiştir. Bu kap türlerinden en çok tercih edilenlerden biri de amphoralardır. Başlangıçta tek tip üre-tilen amphoralar, ticaretin gelişmesi ve taşınan malzemelerin çe-şitlenmesi ile birlikte çeşitli formlarda üretilmişlerdir. Erken Tunç Çağı’ndan Bizans Dönemine kadar varlığını sürdüren bu amphora-lar, büyük bir alana yayılım göstermiştir. Bunun neticesinde, bir-çok bölgede amphora üretim merkezleri kurulmuştur. Samsun Mü-zesi envanterine kayıtlı çok sayıda amphora bulunmaktadır. Bu amphoralar 11 üretim merkezi altında değerlendirilerek katalog çalışması yapılmış, eserlerin tanımlanması sağlanmıştır. Bu üretim merkezlerinin Khios, Rhodos, Knidos, Klazomenai, Lesbos, Samos, Thasos, Mende, Kholkis, Sinope ve Ganos olduğu tespit edilmiştir. Çalışmaya konu amphoraların üretildikleri yeri tespit etmek ve bir kronoloji oluşturmak oldukça güç olmakla birlikte, benzer örnek-lerle karşılaştırma yoluna gidilerek tarihlendirilmeye çalışılmış ve eserlerin tamamının MÖ 6. yüzyıldan MS 6. yüzyıla kadar devam ettiği saptanmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen so-nuçlarla mevcut literatüre katkı sağlanması hedeflenmiştir

İnsanların belki de ilk icatlarından birisi olan değirmenler, tarih boyunca başta tahıllardan un elde etmek olmak üzere çeşitli iş kollarında itici güç olarak kullanılmışlardır. Zamanla insanların nüfuslarının artmasıyla beraber ihtiyaçları da artmış ve çeşitlenmiştir. Bu nedenle değirmenlerden daha fazla verim alınmak istenmiş ve kapasiteleri arttırılmıştır. Değirmenlerin oluşturduğu imalathaneler, günümüz fabrikalarının prototipini oluşturmuşlardır. Değirmenlerin incelenmesi bize bir bölgedeki üretim, tüketim, sanayi, ticaret, ekonomik, sosyal hayat hakkında bilgi vermektedir. XIX. Yüzyıl Osmanlı Devleti’nin içte ve dışta yaşanan gelişmelerle değişim ve dönüşüm geçirdiği bir dönem olmuştur. Bu nedenle Osmanlı Devleti’nin hem üretim kapasitesi yüksek hem de art bölgeleriyle dünyaya açılan önemli bir liman kenti olan Canik Sancağı’nda değirmenlerin üretim ile ilişkisinin incelenmesi gerekmektedir.

Küreselleşme ve sosyal değişim süreçleri, somut olmayan kültürel mirasla (SOKÜM) ilgili bozulma ve yok olma
gibi ciddi tehditleri ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle, somut olmayan kültürel mirasın korunması ve öneminin
kavratılmasına yönelik program ve projeler UNESCO tarafından desteklenmekte ve özellikle gençlerin bu konuda
bilinçlendirilmesine yönelik okul içi ve okul dışı eğitim araç ve ortamlarının kullanılması teşvik edilmektedir. Okul
dışı eğitim ortamları arasında eğitim faaliyetlerinin en fazla yapıldığı mekânlardan biri de hiç şüphesiz müzelerdir.
Yerli ve yabancı turistlerin kültür turizmi kapsamında yoğun olarak ziyaret ettikleri mekânlardan biri olarak
müzeler, turizm gelirleri içerisinde önemli bir alan olarak görülmesinin yanı sıra; özellikle farklı kademedeki
öğrenciler için tarihi ve kültürel anlamda bilginin kuşaktan kuşağa geçişini sağlayan etkin bir okul dışı eğitim
öğretim ortamı sunmaktadır. Ziyaretçiler ile müze arasındaki sınırı kaldırarak canlandırmalı ve uygulamalı eğitim
modeli ile kültürel aktarımı sağlayan somut olmayan kültürel miras müzeleri de, müzecilikte yeni müze modelleri
(yeni müzecilik ve post-modern müzecilik) kapsamında değerlendirilerek kültürel miras çalışmalarında
sürdürülebilirliği artıran uygulamaya yönelik bir müze konsepti olarak ortaya çıkmıştır. SOKÜM müzeleri,
sergilenen nesnelerin anlatılmasından ziyade ziyaretçiler tarafından dokunulması ve anlamlandırılmasına yönelik
eğitim ve uygulamaların hayata geçirerek yeni bir sergileme yöntemi kullanan müzeler olarak aktif bir öğrenme
alanıdır. Bu çalışma, Samsun şehrinde bulunan müzelerin ve barındırdığı nesnelerin somut olmayan kültürel miras
kapsamında incelenmesi ile “yeni müzecilik” ve “post-modern müze” kavramları doğrultusunda
değerlendirilmesini konu edinmektedir. Çalışmada, Samsun şehir merkezinde bulunan Samsun Gazi Müzesi,
Samsun Kent Müzesi, Samsun Panorama Müzesi, Bandırma Vapuru Müzesi ve Sadi Tekkesi ve Kuvay-i Milliye
Müzesi araştırma alanı olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda, araştırma kapsamı içerisinde bulunan müzelerde
yapılan uygulamalar ve sergileme yöntemleri ile ilgili yapılan saha çalışmalarının yanı sıra özellikle öğrencilerin
gelişimine ve kültürel miras aktarımına yönelik olarak derinlemesine analiz yapılması amaçlanmış, bundan dolayı
da araştırmanın yöntemi olarak durum çalışması yöntemi tercih edilmiştir. Çalışmanın verileri ise, doküman
analizi, yerinde gözlem ve görüşme yapılarak elde edilmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda Samsun’da
araştırma kapsamında belirlenen müzelerin bir tanesi hariç klasik müzecilik anlayışı ile hizmet verdiği ve
nesnelerin anlatılması şeklinde ziyaretçilere sunulduğu; Sadi Tekkesi ve Kuvay-i Milliye Müzesi’nde ise görsel ve
işitsel anlamda canlandırma yöntemi ile ziyaretçilere sunum yapıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca bu müzenin eğitim
ve öğretimde okul dışı eğitim ortamı açısından öğrenciler tarafından daha ilgi ve istekle karşılandığı, yapılan
görüşmeler sonucunda ortaya çıkarılmıştır. Yeni müzecilik ve post-modern müze felsefesine uygun şekilde
yapılandırılacak olan müzelerin öğrenciler üzerinde daha etkili olduğu ve özellikle somut olmayan kültürel mirasın
aktarımında etkin bir şekilde eğitim ortamı olarak sayılarının artırılması gerektiği, şehirlerde kent müzeleri başta
olmak üzere müzelerin bu yapıya uygun bir şekilde dönüşümünün sağlanması halinde kültürel korumanın
sürdürülebilirliğinin artırılacağı düşünülmektedir.

Giriş Türkiye'ye, geçmişten günümüze değin denizcilik serüveni içerisinde bakıldığında, üç tarafı de-nizlerle çevrili bir ülkede var olmasına karşın bu sektörden ekonomik anlamda yeterince fayda sağ-layamadığı söylenir 1. Türkiye'nin denizcilik serüveni irdelendiğinde yapılan yorumun pek de yersiz olmadığı görülür. Ancak bu sorun günümüz için anlamlı görülmekle birlikte Osmanlı'nın son dönemi ve Cumhuriyet'in kurulduğu ilk yıllar baz alındığında çok da anlamlı değildir. Öyle ki, bu dönemler için Türklerin denizlerden yararlanmaması adına her türlü olumsuzluk mevcuttur. Osmanlı'nın iflas eden ekonomik ve mali yapısı, ardından yaşanmaya başlanan savaş silsileleri ve bu savaşlar neticesin-de yitirilen deniz araçları; ayrıca Osmanlı'dan miras kalan ekonomik, adli ve mali kapitülasyonların varlığı, doğal olarak denizlerden ve deniz ticaretinden yeterince faydalanılamaması problemini de beraberinde getirdi. Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde milli bir ticaret filosu yaratmak düşüncesi, iktidarı elinde bulunduran İttihat ve Terakki'nin kapitülasyonları tek taraflı olarak kaldırmasıyla gerçekleştirilmeye çalışıldı ve kabotaj hakkının da kullanımıyla bu alanda Türklerin tekel oluşturabilmesi anlamında adımlar atıldı. Ancak atılan tüm adımlara karşın kapitülasyonların sağladığı haklar ile yabancıların birçok alanda elde ettiği ayrıcalığın önüne geçmek mümkün olmadı 2. Ülkede bulunan birçok lima-nın işletmeciliği dahi yabancıların elinde bulunuyorken; onca ekonomik ve mali sıkıntının yanında deniz ticareti alanında tekel yaratma düşüncesi net adımlar bağlamında istenen sonuca ulaşamadı. Osmanlı'nın son bulmasını takiben yeni Türkiye ile durum tersine döndürülmeye çalışıldı. İttihatçıla-rın yapmayı planladıkları millileştirme politikaları yeni Türkiye'yi oluşturan yöneticiler tarafından da bir istenç olarak varlığını sürdürdü. Bu istenç ile birlikte ekonomik alanda, özellikle de deniz ticareti alanındaki yabancı tekeline son verebilmenin arayışları içerisine girildi. Türk Kurtuluş Savaşından sonra ise bu durum tamamen tersine çevrilmeye çalışıldı. Verilmesi gereken mücadele güçtü ve çetin mücadeleler gerektiriyordu. Doğal olarak bu süreç zor günlerin habercisi olarak ortada duruyordu. Denizcilik sektörü ise, atılması gereken adımların en radikal biçimde atılması gereken bir alanı oluş-turuyordu. Üç tarafı denizlerle çevrili bir ülkenin kendi denizlerinden istediği oranda yararlanamama-sı ise potansiyelini kullanamamak anlamına geliyordu. Bir ülkede denizlerin ticari alandaki öneminin yadsınamaz derecede etkin olduğu ise su götürmezdi. En önemli ticari faaliyetlerin gerçekleştirildiği alanlar ise doğal olarak denizlerin karayla bütünleştiği kıyılardı. Türkiye'nin kıyı şeridi olarak en 1

Samsun; Türk siyasal, ekonomik, sosyal ve kültürel tarihinde önemli yeri olan bir şehirdir.  Tarihin  çeşitli  safhalarında  değişik  isimlerle  anılan  Samsun  şehri,  Osmanlı  İmparatorluğu  egemenliğinde  genel  itibariyle  Trabzon  Vilayeti’ne  bağlı  Canik  Sancağı  olarak  yer
almıştır.  Osmanlı  idari  yapısı  içerisinde  zaman  zaman  müstakil  sancak  statüsüne  getirilen Canik/Samsun, bünyesinde barındırdığı nüfussal çeşitlilik ile de önem arz eden bir yerleşim
alanı olmuştur. Türk, Ermeni, Rum gibi çeşitli etnik grupların yanı sıra Müslüman, Gregoryan, Katolik, Ortodoks Hristiyan ve Yahudi gibi pek çok dini kimliğe sahip insanlara tarihinin pek çok evresinde ev sahipliği yapmıştır. Samsun, sahip olduğu coğrafi konumu vesilesiyle de önemli bir kenttir. Özellikle orta Anadolu’yu Karadeniz’e bağlayan bir geçiş güzergahında bulunuyor olması, Samsun’u ticari faaliyetlerin gerçekleştirildiği, ayrıca ticari metanın değişik bölgelere taşınmasının sağlandığı bir geçiş noktası, iskele kenti şimdiki anlamıyla liman kenti hüviyetine sahip olmuştur. Coğrafi olarak taşımış olduğu bu durum, Samsun’u diğer Karadeniz şehirlerinden ayıran önemli bir unsuru teşkil eder. Hem Türkiye’nin pek çok yerine gönderilecek olan ticari mallar, hem de dışarıdan ithal edilmek üzere ülkeye giren ve kentlere dağıtılması gerekli malların, Samsun iskelesini-limanını  kullanması  önemli  bir  avantajı  doğuruyordu.  Dolayısıyla  Samsun,  hem Türkiye içi hem de uluslararası ticari yaşamda önemli bir kent olmuştur. Samsun’un dini ve etnik çeşitliliğinin yanı sıra ekonomik faaliyetleri itibariyle de çeşitlilik arz ettiğini söylemek mümkündür. Önemli bir tarım kenti olan Samsun’da Osmanlı’nın son dönemi ve Cumhuriyeti’in ilk yıllarında en önemli ekonomik faaliyet alanlarından biri tütün  olmuştur.  Rehber  incelendiğinde  tütüne  yönelik  bilgilerin  oldukça  önemli  niteliğe
sahip  olduğu  anlaşılabilir,  ki  bu  dönemde  Samsun’un  ihracatındaki  en  önemli  yeri  tütün teşkil etmekteydi. Tütünün yanı sıra Samsun’da un ve tahıl ürünlerinin de ticari faaliyetler içerisinde  önemli  bir  yer  teşkil  ettikleri  görülebilir.  Öyle  ki  bu  dönemde  Samsun’un  ihraç
ürünleri arasında yumurta, kuru sebze, yağ, zahire ihracatı çok önemliydi. Bunların yanında; ipek,  mensucat, balık ve hayvan yiyecekleri, bitkisel tohumlar, ot ve bitki artıkları, tömbeki, hazır boya, kimyevi ürünler, tıbbî malzeme, ıtriyat, reçineler, deri hayvanları, sebze ve meyve, şekerlemeler ve müstemlekat erzakı, sanayie mahsus zeyut, iç yağlar, mumlar, keten, kendir ve diğer iplik üretimine mahsus bitkisel maddeler, madenler ve malumatı bulunuyordu. Türk Ticaret Salnamesi’nde kaydedilen hemen hemen her ticari faaliyet alanını Samsun Ticaret  Rehberi’nden  de  takip  edebiliyoruz.  Ticaret  Rehberi’nin  günümüz  harflerine  tran-
skripsiyonunu gerçekleştirirken orjinal nüshasını da eklemeyi yararlı bulduk. Transkripsiyon metnin içerisinde ilgili sayfalara numaralar vererek orjinal eserdeki ilgili yerin bulunmasını Osmanlı  Türkçesini  okuyabilen  okurlarımız  için  kolaylaştırdık.  Ticaret  Rehberi’nin  orjinal
nüshasında ne yazık ki sayfa numaraları mevcut değildi. Bu sorunun ortadan kalkması adına “Münderecat” başlığı ile başlayan sayfayı “1” kabul ederek sayfa numaralarını kendimiz oluşturduk.
Samsun’un ekonomik ve ticari yaşamına dair önemli kayıtlar ihtiva eden Nadi ve Yesari Beylerin  1923  yılına  ait  eserini  günümüz  harfleriyle  siz  okuyucularımızla  buluşturmaktan mutluluk  duyuyoruz.  Elbette  ki  insan  hatasız  olmaz,  her  ne  kadar  hatalarımızı  en  aza  indirmek  üzere  çalışmalarımızı  gerçekleştirdik  isek  de  herhangi  bir  hatamız  olmuş  ise  şimdiden okuyucularımızın affına sığınırız.
Yararlı olması dileklerimizle.

19. yüzyılın ikinci yarısında gösterdiği gelişim ile Karadeniz’in en önemli ihracat limanlarından biri olan Samsun’un bu yükselişini yabancı arşiv kaynaklarından da izlemek mümkündür. Bu bakımdan 1863 yılında Fransızların Samsun’da tesis ettikleri konsolosluk acentesinin bırakmış olduğu kaynaklar şehrin iktisadi tarihi açısından oldukça önemlidir. Özellikle konsolosların her yılsonunda hazırladığı yıllık ticaret raporları Osmanlı şehirlerinin iktisadi tarihleri açısından dikkate değer kaynaklardır. Samsun’da Fransız konsolosluk görevlisi olarak 1895-1906 yılları arasında görev yapan Henri de Cortanze’ın raporları bize, 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında Samsun’un ticareti, denizciliği, finansal durumu ve zirai yapısını çok iyi şekilde yansıtmaktadır. Fakat Cortanze’ın 1903 yılında Samsun limanı hakkında hazırladığı uzun raporun hem diğer liman güney Karadeniz liman şehirleri ve hem de diğer yıllarda Samsun limanı için benzerini bulmak zordur. Cortanze bu uzun raporunda limanın altyapısından buradaki ticaret ve çalışanlara; Samsun limanına bağlı diğer limanlara kadar oldukça geniş bilgiler vermiştir. Bu çalışma Cortanze ve raporu hakkında kısa bir değerlendirmeden sonra raporun tercümesini sunarak bu alandaki çalışmalara bir katkı yapmak amacındadır.

Duvar resim geleneğinin Osmanlı resim sanatı içindeki oluşum ve gelişim evrelerini XVIII. yüzyıldan itibaren takip etmek mümkündür. Lale Devri olarak da adlandırılan ve Batılılaşma çizgisinin başlangıcı olarak kabul edilen dönemde ortaya çıkan duvar resim geleneğinin kısa süre içinde saray sınırlarını aşıp Anadolu’nun farklı konut ve sivil eserlerinde vücut bulduğu bilinmektedir. XIX. yüzyılda konutlardan camilere ve şadırvanlara kadar farklı yapı tiplerinde duvarları süsleyen söz konusu resimlerin XX. yüzyılda da gelişimini sürdürdüğü ve hatta Cumhuriyet dönemi içinde uygulama alanı bulduğu çeşitli örneklerde görülmektedir. Bu bağlamda çalışmada ele alınan Samsun’daki Kefeli Apartmanının giriş holünde yer alan iki duvar resmi, Osmanlı duvar resim sanatının XX. yüzyıldaki gelişimi çerçevesinde değerlendirilecek, kentin apartmanlaşma süreci içinde gelenekten elde ettiği deneyimler bağlamında söz konusu resimler irdelenecektir.

A 5-year survey was planned in order to reveal the localization of Neoklaudiopolis and its relations with its surroundings and to investigate the history of Vezirköprü district, to identify the archaeological cultural assets in the district. Within the scope of this planning, in 2018, the first works were started in Vezirköprü District of Samsun Province. The survey in 2018 was conducted in 27 villages of the Vezirköprü district. The focus of this season's work was on villages in the vicinity of Istavloz (Istavroz) Stream, especially where the Roman remains were concentrated. During these studies, were investigated in detail and their coordinates were determined and photographed and recorded together with the registered ones, 3 fortresses and 15 slope settlements, 2 mounds, 3 bridges, 4 architectural remains, 15 tumuli, 8 stone crate tombs, 6 rock grave tombs, 10 sarcophagus vessels and hatches, 7 tombstones, 1 rock tomb, 4 architectural remains, a large number of workshops, column, column header and base, architectural building element, grave steles, milestones detailed by determining the coordinates were investigated under and recorded.

1916 yılında oluşturulan Meclis Zabıtları, Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı esnasında hangi
durum ve şartlar altında bulunduğunu gözler önüne seren Samsun’a dair en önemli vesikalardan biri
olarak  değerlendirilebilir.  Ülkenin  her  yerinde  baş  gösteren  sorunlar  yumağı,  adeta  minyatür  bir  hal
alarak Canik Sancağı’nda yerini bulmaktadır. Öyle ki bu dönemde üretici kesim ve yine yetişmiş bilgili
insan yekûnu hemen hemen tamamıyla cephede savaşmak durumunda kalmıştı. Bu durum hem üretimi
azaltarak  ülkeyi  darboğaza  sürüklüyor  hem  de  yetişmiş  insan  gücünün  cephede  olması  durumundan
kaynaklı  olarak  yetiştirilmesi  gereken  yeni  neslin  olanaksızlıklar  içerisinde  bulunmalarına  sebebiyet
veriyordu. Zabıtnâme tam anlamıyla bu durumun vahametini ortaya sermektedir. Bu açıdan zabıtnâme
hakkında yapmaya çalıştığımız değerlendirme için Canik Genel Meclisi hakkında kısa bir izahat vermek
isabetli olacaktır.