Borsuk europejski

Borsuk europejski
	Meles meles
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Rodzina	łasicowate
Rodzaj	borsuk
Gatunek	borsuk europejski
Podgatunki
	M. m. arcalus Miller, 1907; M. m. canescens Blanford, 1875; M. m. heptneri Ognev, 1931; M. m. marianensis Graells, 1897; M. m. meles (Linnaeus, 1758); M. m. milleri Baryshnikov, Puzachenko & Abramov, 2003; M. m. rhodius Festa, 1914; M. m. severzovi Heptner, 1940;
	M. m. arcalus Miller, 1907; M. m. canescens Blanford, 1875; M. m. heptneri Ognev, 1931; M. m. marianensis Graells, 1897; M. m. meles (Linnaeus, 1758); M. m. milleri Baryshnikov, Puzachenko & Abramov, 2003; M. m. rhodius Festa, 1914; M. m. severzovi Heptner, 1940;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Borsuk europejski^[3], borsuk^[4]^[a], jaźwiec^[4] (Meles meles) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych.

Odgłosy wydawane przez borsuka

Cechy

silna budowa
sierść sztywna
grzbiet szary, brzuch i nogi czarne
na głowie 2 czarne pręgi
oczy i uszy małe
ogon (typu kwiat) krótki
łapy zakończone pięcioma palcami i długimi pazurami
długość ciała do około 90 cm, wysokość do 30 cm
waga 12-20 kg (czasami więcej).

Odżywianie

Borsuk jest oportunistycznym wszystkożercą, łatwo przystosowującym się do zasobów pokarmowych w okolicy siedliska − jego dieta obejmuje wiele roślin i zwierząt. Dżdżownice stanowią najważniejsze źródło pożywienia borsuka; do ważnych należą także duże owady, małe i młode ssaki oraz przy nadarzającej się okazji ptaki, padlina, zboża i owoce. Ssaki, na które poluje to m.in. zające, szczury, myszy, norniki, ryjówki, krety i jeże oraz przydomowe zwierzęta znajdujące się na terenie łowieckim borsuka, tj. koty, króliki. Do owadów zalicza się chrząszcze, w tym biegaczowate i gnojarzowate, gąsienice, komarnice oraz gniazda os i trzmieli. Ze zbóż preferuje: pszenicę, owies, kukurydzę oraz sporadycznie jęczmień. Do owoców, które zjada należą: jabłka, gruszki i śliwki, jeżyny, borówki, maliny, truskawki, żołędzie, buczyna i dzikie bulwy roślin z rodzaju Arum. Sporadycznie zjada także ptaki gniazdujące na ziemi, żaby, ropuchy, traszki, węże, jaszczurki, ślimaki, grzyby i zieleninę – koniczynę i trawy – zwłaszcza w zimie i podczas suszy^[5]^[6].

Występowanie i biotop

Borsuk występuje w lasach Eurazji (w całej Polsce). Za ostoję obiera okolice lesiste, w szczególności lasy mieszane i liściaste z bogatym podszytem, otoczone urodzajnymi polami. Można go także spotkać w starych kompleksach sadowniczych, otoczenie to sprawia, że czuje się znakomicie, a na kryjówki wybiera nory kopane samodzielnie, przepusty, a czasem jamy pod budynkami w najbliższym sąsiedztwie człowieka^[7].

Rozmnażanie

Okres godowy borsuka trwa od lutego do października. Najczęściej do kopulacji dochodzi w sierpniu. Zagnieżdżenie się zapłodnionych jajeczek może być opóźnione na okres 7−15 miesięcy^[8], jeżeli warunki środowiskowe są nieodpowiednie dla samicy^[9]. Po implantacji ciąża trwa 7−8 tygodni^[10] i po tym okresie rodzi się 1 do 5 młodych^[11]. Narodziny odbywają się w specjalnie przygotowanej norze. Tutaj młode borsuki pozostają przez 8 tygodni. Karmione są mlekiem matki, ssać przestają po 4 miesiącach życia.

Nora

Borsuk prowadzi życie nocne, dzień spędza w norze, która ma często bardzo skomplikowaną budowę^[12]. Do głównej komory prowadzi często kilka krętych korytarzy, a wejścia do nich z zewnątrz są od siebie znacznie oddalone. Jest bardzo czysta w odróżnieniu od nory lisiej. W górach borsuki chętnie wykorzystują jaskinie i szczeliny skalne^[13]. Wszystkie nieczystości z nory wyrzuca na zewnątrz, a swoje odchody wydala do małych dołków zwanych latrynami, których nie zakopuje. Latryny wykopuje w pobliżu nory.

Z nastaniem mrozów borsuk zasypia w norze. Zimowy sen nie jest ciągły, gdyż w dniach ocieplenia budzi się i wychodzi z nory, by zaspokoić pragnienie lub coś złowić. W czasie zimowego snu borsuk żyje nagromadzonym w organizmie tłuszczem, przez co traci na wadze do 7 kg.

Podgatunki

Wyróżnia się kilka podgatunków borsuka^[14]^[3]:

M. meles arcalus
M. meles canescens
M. meles heptneri
M. meles marianensis
M. meles meles – borsuk europejski
M. meles milleri
M. meles rhodius
M. meles severzovi

Ochrona

Ze względu na tryb życia i brak naturalnych wrogów, borsuki nie są poważnie zagrożone. Są jednak często zabijane przez człowieka jako zwierzęta przenoszące wściekliznę.

W Polsce na borsuki można polować od 1 września do 30 listopada, a na terenach obwodów łowieckich, na których występuje głuszec – przez cały rok^[15].

Przemysłowe wykorzystanie futra

Włosie borsuka ma zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Ze względu na jego właściwości dotyczące sprężystości, wytrzymałości oraz niewielkiej absorpcji wody, wykorzystywane są w produkcji pędzli do golenia. Na popularność tego typu włosia przyczynia się również fakt stosunkowo dużej dostępności i łatwości pozyskania włosia. Pędzle do golenia z włosia borsuka mają charakterystyczny ciemnoszary kolor. Najpopularniejszym rodzajem włosia jest pure badger (tzw. zwykły borsuk). Silvertip to najlepszy rodzaj włosia, starannie wyselekcjonowany i pochodzący z najdelikatniejszych miejsc zwierzęcia (okolice brzucha)^[16]

Zobacz też

Uwagi

↑ Nazwa borsuk używana jest również w odniesieniu do rodzaju Meles (zob. borsuk).

Przypisy

↑ Meles meles, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ A.A. Kranz A.A. i inni, Meles meles, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-07-19] (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 158. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ ^a ^b K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 29, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ Robert W.R.W. Mysłajek Robert W.R.W. i inni, Diet of the Eurasian badger (Meles meles) in the Western Carpathians and its implications for species conservation in Poland, „Animal Biology”, 63 (3), 2013, s. 271–284, DOI: 10.1163/15707563-00002411, ISSN 1570-7563 [dostęp 2022-12-31] (ang.).
↑ Stephen Harris, Derek William Yalden: Mammals of the British Isles.. Wyd. 4. Southampton: Mammal Society, 2008, s. 432. ISBN 0-906282-65-9. (ang.).
↑ R.W.R.W. Myslajek R.W.R.W. i inni, Ecology of European Badger Meles Meles in the Western Capathian Mountains: A Review, „Wildlife Biology in Practice”, 12 (3), 2016, s. 336, DOI: 10.2461/wbp.2016.eb.4, ISSN 1646-2742 [dostęp 2022-12-31] (ang.).
↑ Piotr Sumiński, Jacek Goszczyński, Jerzy Romanowski: Ssaki drapieżne Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1993. ISBN 83-09-01483-X.
↑ Colin Russell Austin Austin, Roger Valentine Short: Hormonal Control of Reproduction: Volume 3, Hormonal Control of Reproduction. Cambridge University Press, 1984, s. 158. ISBN 0-521-27594-6.
↑ DeborahD. Ciszek DeborahD., Meles meles [online], Animal Diversity Web [dostęp 2010-09-27] (ang.).
↑ Robert W.R.W. Mysłajek Robert W.R.W. i inni, Factors shaping population density, demography and spatial organization of the Eurasian badger Meles meles in mountains – the Western Carpathians (Southern Poland) as a case study, „Animal Biology”, 62 (4), 2012, s. 479–492, DOI: 10.1163/157075612X650159, ISSN 1570-7563 [dostęp 2022-12-31] (ang.).
↑ Mała Encyklopedia Leśna, RomanR. Andrzejewski, Warszawa: PWN, 1991, ISBN 83-01-08938-5, OCLC 749329237 .
↑ Robert W.R.W. Mysłajek Robert W.R.W., SabinaS. Nowak SabinaS., BogumiłaB. Jędrzejewska BogumiłaB., Distribution, characteristics and use of shelters by the Eurasian badger Meles meles along an altitudinal gradient in the Western Carpathians, S Poland, „Folia Zoologica”, 61 (2), 2012, s. 152–160, DOI: 10.25225/fozo.v61.i2.a8.2012, ISSN 0139-7893 [dostęp 2022-12-31] (ang.).
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Meles meles. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 6 września 2009]
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 marca 2005 r. w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne (Dz.U. z 2023 r. poz. 99)
↑ Rodzaje włosia w pędzlach do golenia [online], www.apekt.pl [dostęp 2017-11-13] (pol.).

[a-5] Nazwa borsuk używana jest również w odniesieniu do rodzaju Meles (zob. borsuk).

[itis-1] Meles meles, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] A.A. Kranz A.A. i inni, Meles meles, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-07-19] (ang.).

[miiz-3] Systematyka i nazwy polskie za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 158. ISBN 978-83-88147-15-9.

[msz-4] K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 29, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[6] Robert W.R.W. Mysłajek Robert W.R.W. i inni, Diet of the Eurasian badger (Meles meles) in the Western Carpathians and its implications for species conservation in Poland, „Animal Biology”, 63 (3), 2013, s. 271–284, DOI: 10.1163/15707563-00002411, ISSN 1570-7563 [dostęp 2022-12-31] (ang.).

[7] Stephen Harris, Derek William Yalden: Mammals of the British Isles.. Wyd. 4. Southampton: Mammal Society, 2008, s. 432. ISBN 0-906282-65-9. (ang.).

[8] R.W.R.W. Myslajek R.W.R.W. i inni, Ecology of European Badger Meles Meles in the Western Capathian Mountains: A Review, „Wildlife Biology in Practice”, 12 (3), 2016, s. 336, DOI: 10.2461/wbp.2016.eb.4, ISSN 1646-2742 [dostęp 2022-12-31] (ang.).

[ssaki-9] Piotr Sumiński, Jacek Goszczyński, Jerzy Romanowski: Ssaki drapieżne Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1993. ISBN 83-09-01483-X.

[10] Colin Russell Austin Austin, Roger Valentine Short: Hormonal Control of Reproduction: Volume 3, Hormonal Control of Reproduction. Cambridge University Press, 1984, s. 158. ISBN 0-521-27594-6.

[adw-11] DeborahD. Ciszek DeborahD., Meles meles [online], Animal Diversity Web [dostęp 2010-09-27] (ang.).

[12] Robert W.R.W. Mysłajek Robert W.R.W. i inni, Factors shaping population density, demography and spatial organization of the Eurasian badger Meles meles in mountains – the Western Carpathians (Southern Poland) as a case study, „Animal Biology”, 62 (4), 2012, s. 479–492, DOI: 10.1163/157075612X650159, ISSN 1570-7563 [dostęp 2022-12-31] (ang.).

[13] Mała Encyklopedia Leśna, RomanR. Andrzejewski, Warszawa: PWN, 1991, ISBN 83-01-08938-5, OCLC 749329237 .

[14] Robert W.R.W. Mysłajek Robert W.R.W., SabinaS. Nowak SabinaS., BogumiłaB. Jędrzejewska BogumiłaB., Distribution, characteristics and use of shelters by the Eurasian badger Meles meles along an altitudinal gradient in the Western Carpathians, S Poland, „Folia Zoologica”, 61 (2), 2012, s. 152–160, DOI: 10.25225/fozo.v61.i2.a8.2012, ISSN 0139-7893 [dostęp 2022-12-31] (ang.).

[15] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Meles meles. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 6 września 2009]

[16] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 marca 2005 r. w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne (Dz.U. z 2023 r. poz. 99)

[17] Rodzaje włosia w pędzlach do golenia [online], www.apekt.pl [dostęp 2017-11-13] (pol.).

[3]

[4]

[a]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]