Michael Crichton

Michael Crichton, właśc. John Michael Crichton (wym. /ˈkraɪtən/; ur. 23 października 1942 w Chicago, zm. 4 listopada 2008 w Los Angeles) – amerykański pisarz, reżyser, scenarzysta, producent filmowy i lekarz. Autor znanych powieści określanych jako technothrillery, które popularność zyskały dzięki adaptacjom filmowym (np. Park Jurajski w reżyserii Stevena Spielberga). Był także pomysłodawcą i producentem serialu Ostry dyżur oraz autorem scenariuszy wielu filmów, m.in. Twister.

Michael Crichton

Michael Crichton (2002)
Imię i nazwisko	John Michael Crichton
Data i miejsce urodzenia	23 października 1942 Chicago
Data i miejsce śmierci	4 listopada 2008 Los Angeles
Narodowość	Stany Zjednoczone
Dziedzina sztuki	literatura
Epoka	science fiction, thriller
Ważne dzieła
Park Jurajski Kongo System Wielki skok na pociąg Wschodzące słońce Kula Trzynasty wojownik
Strona internetowa

Życiorys

Urodził się 23 października 1942 roku w Chicago, jako najstarszy syn dziennikarza Johna Hendersona Crichtona i Zuli Miller Crichton. Wychował się na Long Island w Roslyn, w stanie Nowy Jork, wraz z trójką rodzeństwa: dwiema siostrami Kimberly i Catherine, oraz bratem Douglasem. Z wykształcenia lekarz (absolwent Harvard Medical School), z zamiłowania podróżnik i nurek.

Twórczość literacką rozpoczął jeszcze na studiach, aby opłacić rachunki, publikując pod pseudonimami (John Lange, Jeffery Hudson i Michael Douglas). Jak sam podaje, już na studiach miał 206 cm wzrostu. Jedna z pierwszych powieści, Wyższa konieczność w 1968 niespodziewanie zdobyła nagrodę Edgar Award. Napisana rok później „Andromeda” znaczy śmierć stała się bestsellerem i rozpoczęła jego karierę pisarską.

Był sceptykiem w sprawie globalnego ocieplenia. W 2004 opublikował książkę Państwo strachu, która nawiązuje do tematyki zmian klimatu i ukazuje jego poglądy na ten temat. Był też często proszony o pisanie esejów w wielu czasopismach, tworzenie przedmów do książek innych autorów i zapraszany do wygłaszania przemówień z różnych okazji. Przez wielu nazywany Juliuszem Verne XXI wieku. W swoim życiu zdarzały mu się epizody wiary w aurę, projekcje astralne i jasnowidzenie.

Życie prywatne

Miał za sobą pięć małżeństw, z czego cztery zakończyły się rozwodem. Zmarł na raka, pozostawiając żonę i córkę (syn – również John Michael – urodził się już po jego śmierci).

Twórczość

Powieści

• 1966 Plan idealny (Odds On, jako John Lange)
• 1967 Scratch One (jako John Lange)
• 1968 Easy Go (jako John Lange)
• 1968 Wyższa konieczność (A Case of Need, jako Jeffery Hudson)
• 1969 Zero Cool (jako John Lange)
• 1969 „Andromeda” znaczy śmierć (The Andromeda Strain)
• 1969 The Venom Business (jako John Lange)
• 1970 Drug of Choice (jako John Lange)
• 1970 Dealing (jako Michael Douglas) (razem z bratem Douglasem Crichtonem)
• 1970 Grave Descend (jako John Lange)
• 1972 Człowiek terminal (The Terminal Man)
• 1972 Śmierć binarna (Binary, jako John Lange)
• 1975 Wielki skok na pociąg (The Great Train Robbery)
• 1976 Zjadacze umarłych (Trzynasty wojownik, Eaters of the Dead)
• 1980 Kongo (Congo)
• 1987 Kula (Sphere)
• 1990 Park Jurajski (Jurassic Park)
• 1992 Wschodzące słońce (Rising Sun)
• 1994 System (W sieci, Disclosure)
• 1995 Zaginiony świat (The Lost World)
• 1996 Norton N22 (Airframe)
• 1999 Linia czasu (Timeline)
• 2002 Rój (Predator, Prey)
• 2004 Państwo strachu (Korporacja strachu, State of Fear)
• 2006 Następny (Next)
• 2009 Pod piracką flagą (Pirate Latitudes)
• 2011 Micro (dokończona przez Richarda Prestona)
• 2017 Smocze kły (Dragon Teeth)
• 2024 Eruption (dokończona przez Jamesa Pattersona)

Inne

• 1970 Five Patients
• 1974 Emergency Room – autor
• 1977 Jasper Johns
• 1983 Electronic Life: How to Think about Computers
• 1988 Wędrówki (Travels)
• 2007 States of Fear: Science or Politics?

Eseje

• Climbing Up A Cinder Cone (New York Times – 17 maja 1959)
• Heart Transplants and the Press (New Republic – 25 maja 1968)
• The Andromeda Strain. Author Strained by Movie (The Victoria Advocate – 22 marca 1971)
• Panic in the Sheets (Dating in the Age of AIDs, Playboy Magazine – styczeń 1988)
• Love Is ... (Redbook Magazine – luty 1988)
• Travels with My Karma (Esquire Magazine – maj 1988)
• America Beyond (After the Challenger Disaster, Popular Mechanics Magazine – 1988)
• Men’s Hearts (Playboy Magazine – luty 1989)
• Greater Expectations (Newsweek – 24 września 1990)
• Conventional Wisdom (House and Garden – listopad 1990)
• Happiness (Redbook Magazine – maj 1991)
• The Happiness Report (Self, sierpień 1991)
• How To Fight (Playboy Magazine – grudzień 1991)
• Is Biotechnology Creating a Monster? (Business and Society Review – wiosna 1992)
• Time for Tough Talk in the Land of the Setting Sun (New York Times – 10 sierpnia 1992)
• Installer Hell (Byte – wrzesień 1993)
• Could Tiny Machines Rule The World? (Parade Magazine – 24 listopada 2002)
• Let’s Stop Scaring Ourselves (Parade Magazine – 5 grudnia 2004)
• This Essay Breaks the Law (New York Times – marzec 2006)
• Vanishing Intellectual Diversity (International Leadership Forum – marzec 2006)
• Bodysnatchers 2006 (Wall Street Journal – grudzień 2006)
• Patenting Life (New York Times – styczeń 2007)
• Michael Crichton On Public Health (The Rotarian – czerwiec 2008)

Recenzje literackie lub filmowe do harwardzkiego dziennika studenckiego „Crimson”

• 54% of 1964 Receive First House Choice (15 maja 1961)
• The Guns of Navarone (14 października 1961)
• Purcell Says Science Laws Are Misused (16 października 1961)
• Book of Essays Describes State Of Negro Race (10 listopada 1961)
• The Devil’s Eye (14 listopada 1961)
• Strong Ivy Opposition Challenges ‘Balanced’ Crimson Swim Team (18 listopada 1961)
• Ardrey Would Give Social Darwinism A Basis In Fact (24 lutego 1962)
• Science Can’t Accommodate Cold War Demands (23 marca 1962)
• Vellucci Scores Harvard’s MTA Bid; Suggests 'Million Dollar Gift’ to City (29 marca 1962)
• City Planners Stress Change at Conference (16 kwietnia 1962)
• Updike Writes About Unhappy People (27 kwietnia 1962)
• Chemistry Department Will Enlarge Tutorial (9 maja 1962)
• Doubts of Chem Department Delay New Science Center (10 maja 1962)
• Purcell Raps Promotion Of Leet’s Testing Theory (25 maja 1962)
• New Accelerator Probes Structure of Proton (13 października 1962)
• Lady Chatterly’s Lover (22 października 1962)
• Clive T. Miller Silhouette (5 grudnia 1962)
• Controversial Scientist Claims Racial Differences Arose Early (14 lutego 1963)
• Yale Swim Squad Sinks Varsity; Elis’ Set Six IAB Pool Records (4 marca 1963)
• Views on the Idiot Box (14 marca 1963)
• Smith College: The Middle Way (26 marca 1963)
• Life in the Stone Age (28 marca 1963)
• The Shape of the Future (11 kwietnia 1963)
• Varsity Dumps Judges 25-3; 14 Scored in Seventh (8 maja 1963)
• Nine Trounces B.C., 5-0 Take GBL Title (14 maja 1963)
• Further Views On The 'Two Cultures’ (10 października 1963)
• The American Way of Life and Death (21 listopada 1963)
• Tom Jones (8 stycznia 1964)
• Analysis of Meyer Levin’s ‘Fanatic’: A 'Basic Problem’ Badly Presented (20 lutego 1964)
• Dr. Spock Silhouette (26 lutego 1964)
• Norbert Wiener On Man and His Machine (6 maja 1964)

Przemówienia

• Mediasaurus: The Decline of Conventional Media – 7 kwietnia 1993
• Ritual Abuse, Hot Air, and Missed Opportunities: Science Views Media – 25 stycznia 1999
• Why Speculate? – 26 kwietnia 2002
• Aliens Cause Global Warming – 17 stycznia 2003
• Environmentalism as Religion – 15 września 2003
• Science Policy in the 21st Century – 25 stycznia 2005
• The Case for Skepticism on Global Warming – 25 stycznia 2005
• Testimony before the United States Senate – 28 września 2005
• Complexity Theory and Environmental Management – 6 listopada 2005
• Genetic Research And Legislative Needs – 14 września 2006
• What I Have Learned From Reactions to My Books – 21 maja 2007

Opowiadania

• zebrane w: First Words, Paul Mandelbaum (2000)
  • Johnny at 8:30 (wiersz napisany około 1957) –
  • Opowiadanie bez tytułu (1960)
  • Life Goes to a Party (1961)
  • The Most Important Part of the Lab (1961)
• The Most Powerful Tailor in the World („Playboy”, wrzesień 1971)
• Mousetrap: A Tale of Computer Crime („Life”, styczeń 1984, Vol. 7, No.1)
• How Does That Make You Feel („Playboy”, listopad 1986)
• Krew się nie spiera (Blood Doesn’t Come Out) wyd. w Polsce w zbiorze Elektryzujące opowieści 4/2007 pod red. Michaela Chabona

Inne teksty

• Recenzja powieści Rzeźnia numer pięć Kurta Vonneguta – „New Republic” 1969

Filmografia

Reżyseria

• 1972 Śmierć binarna (Pursuit)
• 1973 Świat Dzikiego Zachodu (Westworld)
• 1978 Śpiączka (Coma)
• 1979 Wielki napad na pociąg (The First Great Train Robbery)
• 1981 Wzór piękności, także Doskonała piękność (Looker)
• 1984 Ucieczka (Runaway)
• 1989 Dowód rzeczowy (Physical Evidence)

Adaptacje filmowe i telewizyjne

• 1971 Tajemnica Andromedy (The Andromeda Strain, reż. Robert Wise)
• 1972 Dealing: Or the Berkeley-to-Boston Forty-Brick Lost-Bag Blues (reż. Paul Williams)
• 1972 Terapia Careya (Śledztwo Careya, The Carey Treatment, reż. Blake Edwards)
• 1972 Śmierć binarna (Pursuit, reż. Michael Crichton)
• 1974 Człowiek Terminal (The Terminal Man, reż. Mike Hodges)
• 1979 Wielki napad na pociąg (The First Great Train Robbery, reż. Michael Crichton)
• 1993 Park Jurajski (Jurassic Park, reż. Steven Spielberg)
• 1993 Wschodzące słońce (Rising Sun, reż. Philip Kaufman)
• 1994 W sieci (Disclosure, reż. Barry Levinson)
• 1995 Kongo (Congo, reż. Frank Marshall)
• 1997 Zaginiony Świat: Park Jurajski (The Lost World: Jurassic Park, reż. Steven Spielberg)
• 1998 Kula (Sphere, reż. Barry Levinson)
• 1999 Trzynasty wojownik (The 13th Warrior, reż. John McTiernan, Michael Crichton)
• 2003 Linia czasu (Granice czasu, Timeline, reż. Richard Donner)
• 2008 The Andromeda Strain (reż. Mikael Salomon, miniserial)
• 2016 Westworld (reż. Jonathan Nolan i inni, serial)

Filmy oparte na postaciach wykreowanych przez Michaela Crichtona

• 2001 Park Jurajski III (reż. Joe Johnston)
• 2015 Jurassic World (reż. Colin Trevorrow)
• 2018 Jurassic World: Upadłe królestwo (reż. J.A. Bayona)
• 2022 Jurassic World: Dominion (reż. Colin Trevorrow)

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona internetowa Michaela Crichtona (ang.)