Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Przejdź do zawartości

Chloroprotyksen

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Mpn (dyskusja | edycje) o 18:59, 25 cze 2015. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 25 cze 2015, była oparta na tej wersji.
Chlorprotiksen
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C18H18ClNS

Masa molowa

315,86 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

113-59-7
6469-93-8 (chlorowodorek)

PubChem

{{{nazwa}}}, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: (ang.).

DrugBank

DB01239

Podobne związki
Podobne związki

chloropromazyna

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC

N05 AF03

Multimedia w Wikimedia Commons

Chlorprotiksen (inaczej chlorprotyksen, rzadziej chloroprotiksen, ang. chlorprothixene, łac. chlorprothixenum) – organiczny związek chemiczny, neuroleptyk z grupy pochodnych tioksantenu, wprowadzony do lecznictwa w roku 1959 pod nazwą handlową Truxal przez duńską firmę H. Lundbeck. Wykazuje silne działanie uspokajające, słabe przeciwpsychotyczne, słabe przeciwautystyczne i bardzo słabe przeciwdepresyjne. Związek znalazł zastosowanie w leczeniu urojeń z pobudzeniem psychomotorycznym i obniżeniem nastroju, a również w leczeniu niektórych zespołów depresyjnych, zwłaszcza przebiegających z nasilonymi stanami lękowymi i niepokojem oraz w stanach psychotycznych, w tym psychozach alkoholowych i starczych. Pod względem budowy chemicznej związek podobny do chloropromazyny[5][6][7][8].

Historia

Pierwszymi lekami przeciwpsychotycznymi były pochodne fenotiazyny. Odkryto, że pewne substancje o działaniu antyhistaminowym powodują nie tylko uspokojenie pacjenta, ale również łagodzą objawy manii, majaczenia, a nawet psychoz[9].

Chcąc ominąć prawo patentowe chroniące pochodne fenotiazyny, firma Lundbeck podjęła się wprowadzenia na rynek innych, podobnych substancji. Wybór padł na tioksanteny. O ile fenotiazyny posiadały w środkowym pierścieniu prócz siarki atom azotu, tioksanteny miały w tym miejscu atom węgla. Synteza tioksantenów nie przedstawiała wiekszych trudności. Wykorzystano w niej kwas salicylowy, stosowany po II wojnie światowej w terapii świerzbu. W efekcie w 1957 powstał chlorprotiksen[10].

Nowy związek wprowadzono na rynek pod nazwą Truxal. Ukuto ją od belgijskiego magika Truxa, specjalizującego się w zgadywaniu cudzych myśli[10].

Budowa chemiczna

Model cząsteczki chlorprotiksenu

Chlorprotiksen zalicza się do pochodnych tioksantenu. Są to neuroleptyki o cząsteczce trójpierścieniowej, wykazującej izomerię geometryczną[11].

Budową cząsteczki przypomina imipraminę[12].

Mechanizm działania

Chlorprotiksen należy do leków antypsychotycznych pierwszej generacji[13].

Chlorprotiksen jest silnym antagonistą następujących receptorów:

Najsilniej chlorprotiksen wiąże się z receptorami α1, słabiej z D2, M i 5-HT2A, jeszcze słabiej zaś z D1 i D4[19]. Jednakże działanie leków antypsychotycznych polega głównie na interakcji z receptorem D2, co potwierdza redukcja pobudzenia wywołanego apomorfiną (agonista receptorów D2) u szczurów. W przypadku chlorprotiksenu spadek pobudzenia następował po średniej dawce 0,194 mg/kg, całkowite jego ustąpienie po 21,5 mg'kg (lek podawano podskórnie). Lokuje to chlorprotiksen wśród antagonistów o średnim potencjale blokowania receptora D2[20].

Działanie

Działanie przeciwpsychotyczne leku jest słabe[21]. Działanie chlorprotiksenu najbardziej przypomina działanie tiorydazyny[10]. W efekcie działają one bardziej jak anksjolityki, niż neuroleptyki[22].

Terapia

W leczeniu przeciwpsychotycznym stosuje się dziennie od 50[21][11]-100[19] do 400[21][11]-600[19] mg chlorprotiksenu. Jednakże lek słabo działa na objawy psychotyczne[21].

Wobec tego wykorzystuje się go raczej w terapii niepokoju i nasennie, zwłaszca w małych dawkach u osób starszych[21]. Skutecznie łagodzi pobudzenie, lęk, objawy depresji. Wykorzytuje się go w leczeniu zaburzeń nerwicowych, zaburzeń osobowości i w zależności alkoholowej, w przypadkach majaczenia[11], a także w przypadku drażliwości, lęku i niepokoju w terapii uzależnienia od kanabinoli[23].

Forma depot nie występuje[11].

Działania niepożądane

Najczęściej występujące działania niepożądane to senność, bóle i zawroty głowy, zmęczenie, niedociśnienie ortostatyczne, zaparcia, zwiększenie masy ciała, niezbyt często występuje dystonia, akatyzja i suchość w jamie ustnej. Obserwowano tachykardię (przy nagłym zwiększeniu dawki), reakcje fototoksyczne[24] oraz zależną od dawki, odwracalną polineuropatię[25].

W przypadku stosowania leku przeciwko objawom psychotycznym najważniejszym objawem ubocznym jest sedacja[21]. Natomiast działanie pozapiramidowe nie jest zbyt silne[19]. Ogólnie pochodne tioksantenu przewyższają bezpieczeństwem fenotiozyny, prawdopodobnie z uwagi na silne blokowanie receptora D1, ale też D4. W przeciwieństwie do pochodnych fenotiazyny czy też butyrofenonu nie pogarszają depresji. W przypadku chlorprotiksenu można mówić nawet o niewielkim działaniu przeciwdepresyjnym[11].

Interakcje

Prócz interakcji typowych dla neuroleptyków (np. wzajemne nasilenie działania z astemizolem[26], nasilenie działania na układ pozapiramidowe przy połączeniu z rezerpiną, metoklopramidem, tetrabenazyną, nasilenie działań narkotycznych analgetyków, zwiększenie neurotoksyczności przy połączeniu z litem, nasilenie działań niepożądanych przez dodanie indometacyny[27]) chlorprotiksen wstępuje w dodatkowe interakcje:

  • osłabia działanie insuliny, zwiększając siłę własnego[26]

Prowadzi się też badania nad interakcją chlorprotiksenu i chlorochiny, leku przeciwmalarycznego. Dokładniej chodzi o uczulanie na chlorochinę[12].

Preparaty

Preparaty dostępne w Polsce
  • Chlorprothixen Zentiva
  1. ↑ Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne: Farmakopea Polska VI. Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2002, s. 1176. ISBN 83-88157-18-3.
  2. ↑ a b c d Chloroprotyksen. [martwy link] The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-07-07]. (ang.).[niewiarygodne źródło?]
  3. ↑ Chloroprotyksen, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2012-07-07] (ang.).
  4. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie DrugBank
    BŁĄD PRZYPISÓW
  5. ↑ Standardy leczenia farmakologicznego niektórych zaburzeń psychicznych. Marek Jarema (red.). Gdańsk: ViaMedica, 2011, s. 9. ISBN 978-83-7599-286-1.
  6. ↑ Leczenie zaburzeń psychicznych. Małgorzata Rzewuska (red.). Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo lekarskie PZWL, 2006, s. 32. ISBN 83-200-3354-3.
  7. ↑ Stanisław Pużyński: Leki psychotropowe w terapii zaburzeń psychicznych (kompendium). Wyd. 1. Warszawa: Ośr. Inf. Naukowej "Polfa" Sp z.o.o., 2002, s. 46. ISBN 83-914984-6-8.
  8. ↑ Psychiatria. Jacek Wciórka, Stanisław Pużyński, Janusz Rybakowski (red.). T. 3: Metody leczenia, Zagadnienia etyczne, prawne, publiczne, społeczne. Elsevier Urban & Partner, 2010, s. 18. ISBN 978-83-7609-110-5.
  9. ↑ Rzewuska 2006 ↓, s. 27-28.
  10. ↑ a b c Rzewuska 2006 ↓, s. 32.
  11. ↑ a b c d e f Kostowski 2010 ↓, s. 123.
  12. ↑ a b Jun-Hong Ch'ng, Sachel Mok, Zbynek Bozdech, Martin James Lear, Aicha Boudhar, Bruce Russell Francois Nosten & Kevin Shyong-Wei Tan. A Whole Cell Pathway Screen Reveals Seven Novel Chemosensitizers to Combat Chloroquine Resistant Malaria. „Scientific Reports”. 3, s. 1734, 2013. (ang.). 
  13. ↑ a b Steffen B Schulz, Karin E Heidmann, Arpad Mike, Zin-Juan Klaft, Uwe Heinemann & Zoltan Gerevich. First and second generation antipsychotics influence hippocampal gamma oscillations by interactions with 5-HT3 and D3 receptors. „British Journal of Pharmacology”. 167 (7), s. 1480–1491, 2012. (ang.). 
  14. ↑ a b Richtand, Neil M, Welge, Jeffrey A, Logue, Aaron D, Keck, Paul E, Jr i inni. Dopamine and Serotonin Receptor Binding and Antipsychotic Efficacy. „Neuropsychopharmacology”. 32 (8), s. 1715-1726, 2007. DOI: 10.1038/sj.npp.1301305. PMID: 17251913. 
  15. ↑ L Antkiewicz-Michaluk. The influence of chronic treatment with antidepressant neuroleptics on the central serotonin system. „Pol. J. Pharmacol. Pharm.”. 38 (4), s. 359-370, lipiec-sierpień 1986. PMID: 3774629. 
  16. ↑ Kostowski 2010 ↓, s. 113.
  17. ↑ a b Bjarne Fjalland, Vita Boeck. Neuroleptic blockade of the effect of various neurotransmitter substances. „Acta Pharmacologica et Toxicologica”. 42 (3), s. 206-211, 1978. DOI: 10.1111/j.1600-0773.1978.tb02191.x. PMID: 24978. 
  18. ↑ M Undén, B Nauntofte, S Dissing. Anticholinergic effects of cis-chlorprothixene characterized in rat parotid acini. „European Journal of Pharmacology”. 164, s. 129-38, 1989. DOI: 10.1016/0014-2999(89)90239-2. PMID: 2753075. 
  19. ↑ a b c d e Kostowski 2010 ↓, s. 114.
  20. ↑ Anton A.H.P. Megens, Herman M.R. Hendrickx, Hilde Lavreysen & Xavier Langlois. Differential Interaction of Neuroleptics with Apomorphine-Induced Behavior in Rats as a Function of Changing Levels of Dopamine Receptor Stimulation. „The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics”. 347 (3), s. 681-696, 2013. (ang.). 
  21. ↑ a b c d e f Jarema 2011 ↓, s. 479.
  22. ↑ Kostowski 2010 ↓, s. 117.
  23. ↑ Baran-Furga i Steinbarth-Chmielewska 2010 ↓, s. 662.
  24. ↑ B Eberlein-König, A Bindl, B Przybilla. Phototoxic properties of neuroleptic drugs. „Dermatology”. 194 (2), s. 131-135, 1997. DOI: 10.1159/000246080. PMID: 9094460. 
  25. ↑ M Luisto. Polyneuropathy caused by chlorprothixene. „Acta Psychiatrica Scandinavica”. 85 (3), s. 246–248, 2007. DOI: 10.1111/j.1600-0447.1992.tb08604.x. PMID: 1314010. 
  26. ↑ a b Krząścik 2010 ↓, s. 493.
  27. ↑ Krząścik 2010 ↓, s. 495.
{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Bibliografia

  • Małgorzata Rzewuska: Małgorzata Rzewuska: Leczenie zaburzeń psychicznych. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006. ISBN 83-200-3354-3.
  • Marek Jarema: Leczenie farmakologiczne w psychiatrii. Leki przeciwpsychotyczne. W: Marek Jarema, Jolanta Rabe-Jabłońska: Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2011. ISBN 978-83-200-4180-4.
  • Wojciech Kostowski: Leki neuroleptyczne. W: Wojciech Kostowski, Zbigniew Herman: Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010. ISBN 978-83-200-4164-4.
  • Paweł Krząścik: Interakcje leków. W: Wojciech Kostowski, Zbigniew Herman: Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010. ISBN 978-83-200-4164-4.
  • Helena Baran-Furga, Karina Steinbarth-Chmielewska: Zasady farmakoterapii uzależnień od opiatów, środków sedatywnych, psychostymulująych, kanabinoli i halucynoidów. W: Wojciech Kostowski, Zbigniew Herman: Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010. ISBN 978-83-200-4164-4.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Szablon:Leki psycholeptyczne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chloroprotyksen&oldid=43028307”