Jerzy Antczak

Jerzy Antczak
Data i miejsce urodzenia	25 grudnia 1929 ; Włodzimierz
Zawód	reżyser, scenarzysta
Współmałżonek	Jadwiga Barańska
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Jerzy Antczak (ur. 25 grudnia 1929 we Włodzimierzu) – polski reżyser telewizyjny, teatralny i filmowy oraz aktor.

Życiorys

Absolwent Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Lublińcu^[1]. Następnie ukończył Wyższą Szkołę Teatralną im. Leona Schillera w Łodzi, dyplom uzyskał w 1953.

Jako aktor debiutował na deskach Teatru Powszechnego w Łodzi; później zajmował się też reżyserią, od końca lat 50. aktywny już tylko jako reżyser^[2].

W 1957 był dyrektorem teatru „7¹⁵” w Łodzi, w 1959 naczelnym reżyserem Łódzkiego Ośrodka Telewizyjnego, a od 1963 naczelnym reżyserem Warszawskiego Ośrodka Telewizyjnego^[3].

W latach 1963–1975 był naczelnym reżyserem Teatru Telewizji. Reżyserował osobiście m.in. Kordiana J. Słowackiego, Trzy siostry Czechowa, Szklaną menażerię T. Williamsa; również ważne spektakle Teatru Faktu (Epilog Norymberski). 22 lipca 1964 z okazji 20-lecia Polski Ludowej otrzymał zespołową nagrodę państwową I stopnia za twórczość artystyczną w teatrze telewizji^[4].

Laureat nagrody państwowej I stopnia (indywidualnej 1964 i 1970, zespołowej 1976).

W 1977 jego film Noce i dnie był nominowany do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny^[5].

Od 1979 mieszka w USA, gdzie jest wykładowcą (z tytułem profesora) Uniwersytetu Kalifornijskiego (UCLA) w Los Angeles, na Wydziale Filmu i Telewizji. Na początku lat 90. czasowo przebywał w Polsce, realizując dwa filmy: Dama kameliowa i Chopin. Pragnienie miłości oraz dwa przedstawienia teatru TV: „Cezar i Pompejusz” oraz „Ścieżki chwały”.

14 września 2013 otrzymał Platynowe Lwy za całokształt twórczości na 38. Festiwalu Filmowym w Gdyni^[6].

Życie prywatne

Od 1956 aż do śmierci żony w 2024 roku był żonaty z aktorką Jadwigą Barańską, z którą ma syna Mikołaja (ur. 1964).

Filmografia

Filmy i seriale Jerzego Antczaka
Rok	Film^[7]	Uwagi
1962	Spóźnieni przechodnie	film fabularny, cz. 4 – Stary profesor, na podstawie opowiadania Stanisława Dygata
1962	Łabędzi śpiew	film fabularny, telewizyjny, na podstawie opowiadania Antona Czechowa
1965	Wystrzał	film fabularny, telewizyjny, na podstawie opowiadania Aleksandra Puszkina
1966	Mistrz	film fabularny, telewizyjny
1968	Hrabina Cosel	film fabularny, na podstawie powieści Ignacego Józefa Kraszewskiego pod tym samym tytułem
1968	Hrabina Cosel	serial fabularny
1970	Epilog norymberski	film fabularny, telewizyjny
1975	Noce i dnie	film fabularny, adaptacja powieści Marii Dąbrowskiej pod tym samym tytułem
1977	Noce i dnie	serial fabularny
1982	The Wall	film fabularny, telewizyjny, produkcji amerykańskiej, na podstawie powieści Johna Herseya
1994	Dama kameliowa	film fabularny, telewizyjny, adaptacja powieści Aleksandra Dumasa (syna) pod tym samym tytułem
2002	Chopin. Pragnienie miłości	film fabularny, również w wersji angielskiej Chopin. Desire for Love

Teatr Telewizji

Jerzy Antczak zrealizował dla telewizji około 130 przedstawień.

Wybrane pozycje

Zegarek 1961; wystąpili: Tadeusz Łomnicki, Kazimierz Opaliński, Antonina Gordon-Górecka
Wilki w nocy 1962; wystąpili: Jadwiga Barańska, Mariusz Dmochowski, Zofia Mrozowska, Edmund Fetting, Zdzisław Mrożewski
Szklana menażeria 1963; wystąpili: Jadwiga Barańska, Barbara Ludwiżanka, Władysław Kowalski, Ignacy Gogolewski
Kordian 1963; wystąpili: Ignacy Gogolewski, Kazimierz Opaliński, Zdzisław Mrożewski, Ignacy Machowski
Wspólny pokój 1964; wystąpili: Michał Pawlicki, Ignacy Machowski, Stanisław Zaczyk, Ryszarda Hanin, Władysław Kowalski, Marian Kociniak
Mistrz (również wersja filmowa) 1964; wystąpili: Janusz Warnecki, Stanisław Zaczyk, Ryszarda Hanin, Igor Śmiałowski
Dudek 1964; wystąpili: Jadwiga Barańska, Czesław Wołłejko, Danuta Szaflarska, Irena Kwiatkowska, Edward Dziewoński, Andrzej Szczepkowski, Igor Śmiałowski, Lech Ordon
Dni Turbinych 1965; wystąpili: Michał Pawlicki, Andrzej Zaorski, Ryszard Pietruski, Władysław Hańcza, Jerzy Turek, Zbigniew Zapasiewicz
Pożegnanie z Marią 1966; wystąpili: Tadeusz Łomnicki, Ewa Wiśniewska, Zbigniew Zapasiewicz, Marian Kociniak, Leonard Pietraszak
Skowronek 1966; wystąpili: Jadwiga Barańska, Józef Nalberczak, Edmund Fetting, Henryk Borowski, Stanisław Jasiukiewicz, Ignacy Gogolewski, Zdzisław Mrożewski
Notes 1968; wystąpili: Tadeusz Fijewski, Zofia Kucówna, Jan Englert, Eugenia Herman, Stanisław Milski, Andrzej Zaorski, Teresa Szmigielówna, Ryszard Pietruski
Trzy siostry 1968; wystąpili: Jadwiga Barańska, Zofia Petri, Jolanta Wołłejko, Tadeusz Fijewski, Ignacy Gogolewski, Bronisław Pawlik, Stanisław Jasiukiewicz, Jan Englert, Ryszard Pietruski
Oświadczyny. Jubileusz 1971; wystąpili: Jadwiga Barańska, Tadeusz Fijewski, Mieczysław Pawlikowski, Wanda Łuczycka
O szkodliwości palenia tytoniu 1971; wystąpił: Tadeusz Fijewski (Było to pierwsze przedstawienie teatru tv zrealizowane w kolorze)
Ścieżki chwały 1995; wystąpili: Janusz Nowicki, Leon Charewicz, Adam Ferency, Janusz Michałowski, Artur Żmijewski, Henryk Machalica, Marcin Troński, Artur Barciś, Sławomir Orzechowski, Bronisław Wrocławski
Cezar i Pompejusz 1996; wystąpili: Zbigniew Zapasiewicz, Mariusz Benoit, Stanisława Celińska, Jerzy Kamas, Artur Żmijewski, Leon Charewicz, Cezary Morawski, Marcin Troński

Książki

Jerzy Antczak wydał dwie autobiografie:

Noce i dnie mojego życia (2009);
Jak ja ich kochałem (2020).

Odznaczenia i nagrody^[8]

Odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1976)
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1970)
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964)
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (10 października 2008)^[9]

Złote Ekrany

1964: Kordian
1966: Wystrzał
1971: Epilog Norymberski

Inne nagrody

Nagrody Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (pięciokrotnie)
1966: Palermo Światowy Festiwal Radia i Telewizji – Mistrz film TV. „Prix Italia”
1968: Sofia, Bułgaria Festiwal Teatrów Interwizji – „Notes” Grand Prix
1976: Nagroda specjalna Międzynarodowej Unii Krytyki Filmowej za Noce i dnie
2003: Chopin. Pragnienie miłości, The WorldFest-Houston International Film Festival, The Platinum Remi Award – „Platyna” dla najlepszego dramatu
2008: Epilog norymberski, The WorldFest-Houston International Film Festival, The Platinum Remi Award – „Platyna” dla najlepszego filmu z gatunku „dokudrama”
2013: Platynowe Lwy za całokształt twórczości na 38. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni
2015: Złota Sowa Polonii za twórczość filmową
2015: Diamentowe Lwy za najlepszy film Noce i dnie na 40-lecie Festiwalu Filmowego w Gdyni (2015)

Przypisy

↑ Znani absolwenci. mickiewicz.net.pl. [dostęp 2020-10-21]. (pol.).
↑ Jerzy Antczak. Culture.pl. [dostęp 2021-09-13].
↑ Sto warszawiaków i warszawianek. „Warszawski Kalendarz Ilustrowany „Stolicy” – 1967”, s. 21, 1966. Warszawa: Wydawnictwo Warszawskiego Tygodnika „Stolica”.
↑ Dziennik Polski, rok XX, nr 171 (6363), s. 3.
↑ The 49th Academy Awards | 1977. oscars.org. [dostęp 2021-09-01]. (ang.).
↑ "Ida" wygrywa 38. Gdynia - Festiwal Filmowy!. mkidn.gov.pl, 2013-09-14. [dostęp 2021-09-01]. (pol.).
↑ Jerzy Antczak w bazie filmpolski.pl
↑ Jerzy Antczak | Ciekawostki. filmweb.pl. [dostęp 2021-09-01]. (ang.).
↑ Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis [online], gov.pl [dostęp 2024-07-28] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-30] (pol.).

Linki zewnętrzne

Jerzy Antczak w bazie IMDb (ang.)
Jerzy Antczak w bazie filmpolski.pl
Jerzy Antczak w bazie Filmweb
Jerzy Antczak na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
Jerzy Antczak w bazie Akademii Polskiego Filmu

[1] Znani absolwenci. mickiewicz.net.pl. [dostęp 2020-10-21]. (pol.).

[2] Jerzy Antczak. Culture.pl. [dostęp 2021-09-13].

[Warszawski_Kalendarz_1967-3] Sto warszawiaków i warszawianek. „Warszawski Kalendarz Ilustrowany „Stolicy” – 1967”, s. 21, 1966. Warszawa: Wydawnictwo Warszawskiego Tygodnika „Stolica”.

[Dziennik_Polski_rok_XX-4] Dziennik Polski, rok XX, nr 171 (6363), s. 3.

[5] The 49th Academy Awards | 1977. oscars.org. [dostęp 2021-09-01]. (ang.).

[6] "Ida" wygrywa 38. Gdynia - Festiwal Filmowy!. mkidn.gov.pl, 2013-09-14. [dostęp 2021-09-01]. (pol.).

[7] Jerzy Antczak w bazie filmpolski.pl

[8] Jerzy Antczak | Ciekawostki. filmweb.pl. [dostęp 2021-09-01]. (ang.).

[9] Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis [online], gov.pl [dostęp 2024-07-28] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-30] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

1960–69	Łabędzi śpiew (1962) Spóźnieni przechodnie (1962, segment) Wystrzał (1965) Mistrz (1966) Hrabina Cosel (1968)
1970–79	Epilog norymberski (1970) Noce i dnie (1975)
1990–99	Dama kameliowa (1994)
2000–09	Chopin. Pragnienie miłości (2002)
seriale TV	Hrabina Cosel (1968) Noce i dnie (1977)