Pantanal
17°43′00″S 57°23′00″W/-17,716667 -57,383333| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 Pantanal w czasie pory deszczowej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
przyrodniczy |
| Spełniane kryterium |
VII, IX, X |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Ameryka Łacińska i Karaiby |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2000 |
Położenie na mapie Ameryki Południowej  | |
| 17°43′00″S 57°23′00″W/-17,716667 -57,383333
| |
Pantanal – rozległa równina aluwialna w Ameryce Południowej. Rozciąga się na obszarze centralno-zachodniej Brazylii (stany Mato Grosso i Mato Grosso do Sul), wschodniej Boliwii i północno-wschodniego Paragwaju. Nazwa Pantanal pochodzi od portugalskiego słowa pantano oznaczającego bagno. Kiedy Portugalczycy dotarli do tych terenów, wzięli je za śródlądowe morze. Teren ten regularnie zalewany jest przez rzekę Paragwaj i jej dopływy. Zajmuje powierzchnię 200 000 km². Głębokość wody może przekraczać 6 metrów, w porze suchej zmniejsza się o około 4 metrów[1].
Pantanal cechuje się bogactwem i różnorodnością przyrody. Został wydzielony jako ekoregion przez WWF (identyfikator NT0907) w ramach biomu zalewowe formacje trawiaste i sawanny[2] oraz przez One Earth w ramach bioregionu sawanny zalewowe i suche lasy pantanalu[3]. Pantanal boliwijski, a dokładnie Park Narodowy Otuquis, został w 2001 roku uznany za obszar wodno-błotny mający znaczenie międzynarodowe i objęty konwencją ramsarską[4]. Konwencją tą objęty jest również Park Narodowy Pantanal Matogrossense w Brazylii[4].
Sezonowość
Równina kształtowana jest przez dwie pory – suchą i deszczową. Pora deszczowa trwa latem, czyli tutaj od października do marca. Roczne opady wynoszą od 1000 do 1400 mm. Ze względu na małe nachylenie (2 cm/km) woda gromadzi się i zalewa całą nizinę, pozostawiając jedynie małe fragmenty – położone wyżej wyspy, gdzie skupia się zwierzyna. W porze suchej – od kwietnia do września – teren wysycha, tworząc sawannę[1].
Flora
Na równinie występuje kilka ekosystemów[1]:
- na południu tropikalne lasy suche, zielone jedynie w porze deszczowej,
- na wschodzie otwarte sawanny Cerrado (tzw. Wysoki Pantanal),
- na północy tropikalne lasy wilgotne,
- bliżej Boliwii znajdują się także jeziora, a nawet słonawe laguny.
W najniższych partiach Pantanal pokrywają tysiące stałych i półstałych jezior, starorzeczy i stawów o średnicy od kilku metrów do kilkudziesięciu kilometrów. Są one często pokryte roślinnością reprezentującą najbardziej zróżnicowane zbiorowiska roślin wodnych na świecie. Powszechnie występującymi tu gatunkami pleustofitów są eichhornia gruboogonkowa, Salvinia auriculata i pistia rozetkowa. Gatunki helofityczne, rosnące w pobliżu brzegów jezior i w płytszych wodach to Cyperus giganteus, Scirpus validus i Typha dominguensis. W Campos i sezonowo zalewanych formacjach trawiastych dominują rośliny zielne, które tolerują powodzie i pożary. Typowymi gatunkami tych formacji są Axonopus purpusii, Eleocharis acutangula i proso. Sporadycznie występuje tu też krzew Vernonia scabra[2].
Na nieco wyższych wysokościach rozciągają się sawanny drzewiaste przechodzące w lasy tropikalne (cerrado). Obszar jest mniej narażony na zalanie i bardziej narażony na ogień. Dominują tu zazwyczaj trawy (np. Elionurus muticus) z krzewami (Chomelia obtusa, Qualea i Curatella americana) i niskimi drzewami, niekiedy z Copernicia alba.
Wzdłuż rzek i na najwyżej położonych terenach występują lasy galeryjne z Psidium kennedyanum, akacjami, puchowcem pięciopręcikowym, Enterolobium contortisiliquum, Piptadenia macrocarpa, Caesalpinea paraguariensis i mimozami[2].
Fauna
Świat zwierząt równiny jest również bardzo zróżnicowany. Występuje tu około 80 gatunków ssaków. Należą do nich między innymi: jaguar, puma, ocelot, wilk grzywiasty, arirania, mrówkojad wielki, jeleń bagienny, pekari, tapir, pancernik olbrzymi i kapibara. Te ostatnie w porze suchej obserwuje się w stadach nawet do 100 osobników. Występuje tu również 5 gatunków małp[1].
O bogactwie tego rejonu świadczy przede wszystkim wielkość awifauny. Występuje tu około 650 gatunków ptaków[2], w tym 45 gatunków szponiastych i 26 gatunków papug[1]. Występuje tu również nandu. Pantanal jest największym i najzasobniejszym terenem zimowisk dla ptaków z Ameryki Północnej[1].
Wśród 80 gatunków gadów[2] występują np. przedstawiciele kajmanów i anakondy[1].
W rzekach Pantanalu żyje 400 gatunków ryb[2], a wśród nich kilka gatunków piranii[1], a także endemiczne płaszczki słodkowodne, ryby dwudyszne i flądrokształtne[2].
Pantanal zamieszkuje również około 500 gatunków motyli[2]
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Pantanal. W: R. W. McColl: Encyclopedia of World Geography. T. 1. Facts on File, Inc., 2005. ISBN 978-0-8160-7229-3. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Central South America: Southwestern Brazil, into Bolivia and Paraguay. World Wildlife Fund. [dostęp 2022-03-22]. (ang.).
- ↑ Pantanal. One Earth. [dostęp 2022-03-22]. (ang.).
- ↑ a b Ramsar Sites Information Service. [dostęp 2022-03-22].
