Rzeszów: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Anulowanie wersji nr 9624632 autora 212.160.151.130 |
|||
Linia 284: | Linia 284: | ||
Reprezentacyjnym deptakiem Rzeszowa jest ulica 3 Maja, w ostatnich latach dawną świetność przywrócono też innym deptakom a obecnie rozpoczyna się przebudowa i modernizacja rynku, który jest głównym placem i sercem miasta. |
Reprezentacyjnym deptakiem Rzeszowa jest ulica 3 Maja, w ostatnich latach dawną świetność przywrócono też innym deptakom a obecnie rozpoczyna się przebudowa i modernizacja rynku, który jest głównym placem i sercem miasta. |
||
W ostatnim czasie struktura miasta uległa przemianom i ze ściśniętego, betonowego miasta Rzeszów przemienia się w ośrodek bardziej przestrzenny, zielony i estetyczny. Centrum miasta zostało w ostatnich latach odrestaurowane, wyeksponowano zabytki i wartościowe obiekty. Sporo obiektów odbudowano lub zmodernizowano, przywracając im przedwojenny charakter, poprzednio zatarty przez przebudowy w czasach socjalizmu. Na wielu osiedlach powstają nowoczesne bloki mieszkalne, apartamentowce, a także nowa zabudowa jednorodzinna i szeregowa. Na poprawę estetyki miasta wpływa ogłaszanie konkursów na projekty obiektów usługowo-handlowych (np. Millennium Hall). |
W ostatnim czasie struktura miasta uległa przemianom i ze ściśniętego, betonowego miasta Rzeszów przemienia się w ośrodek bardziej przestrzenny, zielony i estetyczny. Centrum miasta zostało w ostatnich latach odrestaurowane, wyeksponowano zabytki i wartościowe obiekty. Sporo obiektów odbudowano lub zmodernizowano, przywracając im przedwojenny charakter, poprzednio zatarty przez przebudowy w czasach socjalizmu.{{fakt}} Na wielu osiedlach powstają nowoczesne bloki mieszkalne, apartamentowce, a także nowa zabudowa jednorodzinna i szeregowa. Na poprawę estetyki miasta wpływa ogłaszanie konkursów na projekty obiektów usługowo-handlowych (np. Millennium Hall). |
||
Obecnie ma miejsce odbudowa zniszczonych dawno temu kamienic w śródmieściu, co uzupełnia zabudowę w centrum Rzeszowa. |
Obecnie ma miejsce odbudowa zniszczonych dawno temu kamienic w śródmieściu, co uzupełnia zabudowę w centrum Rzeszowa. |
Wersja z 09:56, 27 wrz 2007
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Szablon:Rzeszów | ||||||||||||||||||||||||||||||
Rzeszów ['ʒεʃuf] Szablon:Audio (łac. Resovia, hebr. Reisha, jid. רײַשע, lit. Žešuvas, łot. Žešova, ukr. Ряшiв, niem. Reichshof) - miasto stanowi powiat grodzki, jest stolicą województwa podkarpackiego, powiatu rzeszowskiego, diecezji rzeszowskiej oraz siedzibą najważniejszych instytucji w regionie. Miasto pełni funkcję głównego ośrodka przemysłowego, handlowo-usługowego, akademickiego i kulturalnego w Polsce południowo-wschodniej. Rzeszów posiada międzynarodowy port lotniczy i Podkarpacki Park Naukowo-Technologiczny ukierunkowany na przemysł wysokotechnologiczny. W mieście znajdują się dwie państwowe uczelnie wyższe tj. Uniwersytet Rzeszowski (z 10 wydziałami) i Politechnika Rzeszowska oraz kilka prywatnych m. in.: Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, będąca jedną z największych niepublicznych uczelni w kraju. W stolicy Podkarpacia działają trzy urzędy konsularne (Republiki Federalnej Niemiec, Republiki Słowacji oraz Ukrainy). Rzeszów jest członkiem Unii Metropolii Polskich oraz Stowarzyszenia Eurocities - zrzeszającego wielkie miasta europejskie.
Geografia
Położenie
Ziemia rzeszowska leży na obszarze trzech jednostek fizycznogeograficznych: Karpat, Kotliny Sandomierskiej i Roztocza. Południową część zajmują Karpaty, południowo-wschodnią Bieszczady Zachodnie (z Tarnicą - 1346 m n.p.m. i Haliczem - 1335 m n.p.m.). Na obszarze Rzeszowszczyzny wyróżnić można elementy Pogórza Karpackiego takie jak Doły Jasielsko-Sanockie, Pogórze Dynowskie, Pogórze Ciężkowickie i zachodni kraniec Pogórza Przemyskiego. Północ regionu prawie w całości zajmuje Kotlina Sandomierska z charakterystycznymi płaskowyżami: Tarnowskim na zachód od Wisłoki, Kolbuszowskim (między Wisłoką, Wisłą i Sanem. Roztocze zajmuje niewielką północno-wschodnią część byłego województwa rzeszowskiego, gdzie znajduje się jego najwyższy punkt w na terenie Polski: Wielki Dział - 390 m n.p.m.
Sam Rzeszów położony jest na pograniczu Pogórza Karpackiego i Kotliny Sandomierskiej nad rzeką Wisłok. Miasto położone jest na wysokości w przedziale od 200 do 330 m n. p. m. Przecinają się tu ważne szlaki komunikacyjne (Drezno - Kijów, Białystok - Koszyce). Dystans dzielący miasto Rzeszów od granic ze Słowacją i Ukrainą wynosi ok. 100 km.
Klimat
Podkarpacie w dużym uogólnieniu cechuje suchy, kontynentalny klimat, na który znacznie wpływa sąsiedztwo gór. Klimat Rzeszowszczyzny mimo niewielkiego obszaru jest dość znacznie zróżnicowany. Jest to bezpośrednio związane z rzeźbą terenu. Kotlina Sandomierska należy do jednych z najcieplejszych obszarów kraju. Południowa część regionu (tj. północnych Bieszczadach) jest znacznie chłodniejsza. Średnia temperatura stycznia waha się od -3°C na zachodzie i -4,5°C na zachodnim krańcu Roztocza,do -6°C u podnóża Bieszczad. W lipcu na zachodzie temperatura nie przekracza 19°C, zaś na południu 16°C. Roczna suma opadów jest bardzo niewielka, na północy w dolinie rzeki Wisły wynosi ok. 600 mm, w Bieszczadach jest to około dwa razy większa (1200 mm). Okres wegetacji trwa od 160 dni w górach do 220 na obszarach wyżynnych. Lata są długie i ciepłe, zimy krótkie i niezbyt mroźne.
Przyroda Rzeszowszczyzny
W obrębie Rzeszowa znajduje się Rezerwat przyrody Lisia Góra, który jest położony nad sztucznie utworzonym Zbiornikiem Rzeszowskim.
Podział administracyjny miasta
Rzeszów jest oficjalnie podzielony na 25 osiedli. Występujący często podział na dzielnice nie ma charakteru administracyjnego i jest czysto historyczny.
Historia
Badania archeologów dowodzą, że już w czasach neolitu miało miejsce osadnictwo na terenie dzisiejszego Rzeszowa. Już przed nadaniem praw miejskich, w rejonie dzisiejszego Staromieścia istniał tu duży gród, a drugi, prawdopodobnie graniczny znajdował się na terenie dzisiejszej dzielnicy Pobitno. Miasto powstało oraz otrzymało prawa miejskie od króla Kazimierza Wielkiego 19 stycznia 1354. W 1363 istniał już w mieście kościół parafialny, a w 1406, parafialna szkoła. W XV wieku miasto zostało zdewastowane przez pożar. Po odbudowie, otrzymało wiele przywilejów, co umożliwiło jego szybki rozwój. W XVI wieku miasto posiadało już dobrze zorganizowaną administrację.
W 1591 wzniesiono ratusz miejski, a w 1600 rozpoczęto budowę zamku. W 1627 miasto ufortyfikowano, a w latach 1624-1629 właściciel miasta ufundował warowny klasztor i kościół oo. Bernardynów. W 1638 Rzeszów przeszedł na własność rodu Lubomirskich, stając się wzorowym ośrodkiem dóbr magnackich. O ówczesnej zamożności miasta świadczą księgi miejskie z XVI i XVII wieku, które wymieniają działających licznie na jego terenie złotników. W 1658 Jerzy Sebastian Lubomirski założył słynne Kolegium Pijarów, jedną z nielicznych wówczas w kraju szkół średnich. Wśród jego wykładowców był ksiądz Stanisław Konarski, a wiele lat później szkołę ukończyli m.in. Ignacy Łukasiewicz, Julian Przyboś, Władysław Sikorski, Władysław Szafer.
13 sierpnia 1769 pod Rzeszowem, w rejonie dzisiejszej dzielnicy Pobitno doszło do bitwy między konfederatami barskimi a wojskami rosyjskimi. Po bitwie ciała zabitych pochowano, a nad mogiłą Polaków usypano zachowany do dziś kopiec. W 1772 miasto dostało się pod zabór austriacki. Następnie przez 146 lat wchodziło w skład Imperium Habsburgów. Od początku Rzeszów stał się stolicą dużego obwodu administracyjnego, zwanego cyrkułem, będącego właściwie odpowiednikiem powiatu.
Rzeszów stał się miastem wolnym w 1845. Uzyskanie przez Galicję swobód politycznych i gospodarczych przyczyniło się do rozwoju miasta. W 1858 do miasta doprowadzono linię kolejową, w 1888 pojawiły się pierwsze telefony, w 1900 powstała gazownia i gazowe lampy uliczne, a 11 lat później uruchomiono elektrownię i rozpoczęto tworzenie sieci wodociągowej. W 1910 Rzeszów liczył 23 tysiące mieszkańców. Miasto zaczęło przekształcać się w znaczący ośrodek kapitalistyczny, pojawiły się nowe ważne inwestycje budowlane i infrastrukturalne - koszary, szkoły, przebudowa ratusza, brukowanie ulic, wprowadzenie elektrycznego oświetlenia.
Zbliżający się koniec monarchii austriackiej przyczynił się do narastania ruchów niepodległościowych. W 1918 rozpoczęła w Rzeszowie działalność Polska Organizacja Wojskowa, której komendantem był Leopold Lis-Kula. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, znaczenie Rzeszowa nadal rosło. W latach 1937-1939 rozpoczęło się tworzenie i modernizacja zakładów zbrojeniowych (min. filia Zakładów H. Cegielskiego) w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego. Rzeszów stał się wówczas ważnym ośrodkiem przemysłu lotniczego i zbrojeniowego.
Dynamiczny rozwój przerwała II wojna światowa, w wyniku której miasto uległo częściowemu zniszczeniu. W 1941 hitlerowcy utworzyli w Rzeszowie getto, które funkcjonowało do listopada 1943. Większość z umieszczonych w nim Żydów (przed wojną w Rzeszowie mieszkało około 14 tys. ludności pochodzenia żydowskiego, co stanowiło ok. 30% mieszkańców miasta) wywieziono do obozu zagłady Belzec.
Po wojnie, w Rzeszowie ustanowiono stolicę nowo utworzonego województwa rzeszowskiego. Miasto w szybkim tempie rozbudowano i unowocześniono.
Po upadku systemu socjalistycznego Rzeszów zaczął zmieniać się w szybkim tempie. W mieście rozpoczął się proces rewitalizacji i modernizacji. Po wizycie papieża Jana Pawła II utworzono w 1992 nową diecezję rzeszowską. Zaczęły powstawać pierwsze prywatne szkoły wyższe. W całym mieście zaczęto budować nowoczesne osiedla. Powstało wiele inwestycji, szczególnie w dziale przemysłu i usług.
W 1999 następuje scalenie ziem Rzeszowszczyny, likwidacji ulegają małe województwa i utworzone zostaje województwo podkarpackie ze stolicą w Rzeszowie, jego granice pokrywają sie w dużej mierze z granicami województwa rzeszowskiego sprzed reformy terytorialnej w 1975 roku. Dwa lata później, w 2001, działalność rozpoczął Uniwersytet Rzeszowski, który powstał z połączenia wcześniej działającego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej oraz Wyższej Szkoły Pedagogicznej, a także Akademii Rolniczej. Także wtedy pojawiły się w mieście duże inwestycje w przemysł lotniczy i informatyczny. W 2002 oddano do użytku halę widowiskową na Podpromiu, most Zamkowy i Trasę Zamkową.
W 2005 doszło do otwarcia pierwszego regularnego międzynarodowego połączenia obsłużonego przez Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka - było to połączenie z Londynem. W tym samym roku Rzeszów oficjalnie uznano za europol i przyjęto do stowarzyszenia Eurocities. W 2006 Rzeszów powiększył po raz kolejny swój obszar administracyjny. Latem 2007 zaczną się bezpośrednie rejsowe loty międzykontynentalne do dwu lotnisk Nowego Jorku.
Zarządcy miasta
Podstawowe informacje statystyczne
Rzeszów jest największym miastem Polski południowo-wschodniej z liczbą mieszkańców 166 492 (stan na 31 stycznia 2007) oraz obszarem metropolitalnym wynoszącym ponad 700 tys. ludności (Rzeszowski Obszar Metropolitalny). 24 lipca 2007 Rada Ministrów zaakceptowała włączenie w granice miasta zachodniej części Przybyszówki oraz wsi Zwięczyca co spowoduje, że od 1 stycznia 2008 roku liczba mieszkańców zwiększy się do blisko 180 tys., a powierzchnia wyniesie ponad 90 km². W najbliższym czasie planuje się kolejne poszerzenie granic miasta Rzeszowa, proces ten jest powolny ale odbywa się poprzez konsultacje ze społecznością przyłączanych terenów, docelowo powierzchnia Rzeszowa ma wynieść blisko 150 km², zaś liczba ludności przekroczyć 200 tys. Stopa bezrobocia w mieście kształtuje się już od kilku lat na poziomie niższym niż 9% i stale się zmniejsza, zaś średni dochód mieszkańców kształtuje się na poziomie blisko 3 tys. złotyvh.
Komunikacja
Lotnisko
W ostatnim czasie rozbudowany i zmodernizowany został Międzynarodowy Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka, gdzie trwają prace nad konstrukcją nowego terminala pasażerskiego, i gdzie ruch lotniczy w 2006 wzrósł o 126% w porównaniu z 2005 - przewieziono 206 tys. osób. Ryanair obsługuje regularnie loty Rzeszów-Dublin i Rzeszów-Londyn (Port lotniczy Londyn-Stansted). Oprócz tego funkcjonują regularne połączenia Rzeszów-Warszawa (PLL LOT). Od czerwca 2007 wprowadzono nowe (na razie letnie) połączenia Rzeszów-Nowy Jork (PLL LOT, Port lotniczy John F. Kennedy i Port lotniczy Newark Liberty).
W obrębie lotniska funkcjonują: Aeroklub Rzeszowski oraz Ośrodek Kształcenia Lotniczego Politechniki Rzeszowskiej (jedyna w kraju cywilna szkoła pilotów). W bezpośrednim sąsiedztwie lotniska powstanie niedługo autostrada A4 (Berlin-Kijów) z węzłami komunikacyjnymi na wysokości początku i końca drogi startowej.
Komunikacja miejska obsługuje regularne połączenia pomiędzy portem lotniczym i centrum miasta.
Tranzyt
Oprócz modernizacji dróg w regionie podkarpackim planowana jest w najbliższych latach budowa autostrady A4 (Drezno-Kijów) i drogi ekspresowej S19 (Suwałki-Barwinek). Komunikacja wewnątrz miasta działa bardzo sprawnie dzięki modernizacji i budowie obwodnic oraz masowym remontom dróg w centrum miasta. Inwestycje drogowe realizowane w ostatnich latach sprawiły, że Rzeszów dysponuje drogami dobrej jakości i dobrze rozwiniętą siecią komunikacyjną. Rzeszów jest jedynym obok Dublina miastem w Europie dysponującym tzw. inteligentną sygnalizacją świetlną - system SCATS. W latach 2005-2006 zrealizowano projekt modernizacji dróg powiatowych w centrum miasta.
Kolej
Historia rzeszowskiej kolei sięga XIX wieku, kiedy to powstał dworzec na trasie Wiedeń - Kraków - Lwów, później powstała linia do Jasła przez Strzyzów oraz do Tarnobrzega przez Kolbuszową. Obecnie Rzeszów jest ważnym podkarpackim węzłem kolejowym i posiada bezpośrednie połęczenia m.in z: Gdańskiem, Kijowem, Lwowem, Szczecinem, Warszawą, Wrocławiem oraz Zieloną Górą.
W Rzeszowie istnieją cztery stacje kolejowe:
Transport miejski
Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne obsługuje 49 linii autobusowych, w tym 24 miejskich, 22 podmiejskich, 2 nocne i specjalną linię do portu lotniczego. Komunikacja miejska w Rzeszowie może poszczycić się zmodernizowanym taborem i nowoczesnymi rozwiązaniami. Obecnie władze miasta postawiły na ekologiczne autobusy zasilane gazem ziemnym (Jelcz M125M i Solaris Urbino 12 CNG). Autobusy kursują nie tylko w ciągu dnia, lecz także w nocy.
Gospodarka
Przemysł
Rzeszów jest ważnym ośrodkiem przemysłowym. Z powodzeniem rozwija się w Rzeszowie produkcja sprzętu domowego, przemysł spożywczy, odzieżowy, budowlany, meblarski i telekomunikacyjny, natomiast najlepiej rozwinięty jest tutaj przemysł lotniczy oraz farmaceutyczny. Miasto jest europejskim centrum koncernu United Technologies Corporation, światowego potentata w przemyśle lotniczym. Tu mieści się należąca do tego koncernu fabryka silników lotniczych WSK "PZL-Rzeszów" S.A. Rzeszów jest głównym ośrodkiem stowarzyszenia przedsiębiorców Dolina Lotnicza (Aviation Valley). W skład stowarzyszenia wchodzą przedsiębiorstwa z całego kraju. W Rzeszowie swoją siedzibę ma również Spółka Zelmer SA - największy polski producent sprzętu AGD oraz jeden z liczących się na świecie producentów odkurzaczy. Rzeszów jest jedynym na świecie miastem obok amerykańskiego Middletown, w którym produkowane są silniki do samolotów F-16. Jednak w Rzeszowie dominuje mała i średnia przedsiębiorczość.
W ostatnim czasie utworzony został Podkarpacki Park Naukowo-Technologiczny. Podstawą tego przedsięwzięcia jest przemysł lotniczy i farmaceutyczny. Nowe pomysły i rozwiązania powiązane z parkiem technologicznym powstawać będą w preinkubatorze akademickim Politechniki Rzeszowskiej. Valeant Pharmaceuticals International (dawniej ICN Polfa Rzeszów) jest największym polskim eksporterem leków. W Rzeszowie działa też koncern Sanofi Aventis, producent leków. Swą siedzibę ma tu także Alima Gerber SA - największa spółka polskiej części koncernu Novartis. Jest producentem pożywienia i soków dla niemowląt i dzieci. Podkarpaccy przedsiębiorcy działający w sektorze informatycznym powołali Stowarzyszenie Informatyka Podkarpacka. Po połączeniu firm Asseco i Softbank Rzeszów będzie centralą największego w kraju przedsiębiorstwa z sektora IT - Asseco Poland.
Handel
Dużą część miejskiej gospodarki stanowi handel. W mieście znajduje się sporo hipermarketów, centrów handlowych, galerii i mniejszych supermarketów. Powierzchnia sklepowa na mieszkańca jest w Rzeszowie najwyższa w kraju.
- Hipermarkety: Tesco, E.Leclerc, Castorama, Real, Makro Cash and Carry, Auchan, Praktiker, RCMB, Leroy Merlin.
- Centra handlowe m.in:Galeria Graffica, Plaza Rzeszów, Galeria Rzeszów (otwarcie: I kwartał 2009), Resovia Park (ok. 2008 - budowa), Millenium Hall (otwarcie: przełom 2007/2008).
- Większe sklepy odzieżowe: H&M, Charles Vogele, New Yorker, Reserved.
Poziom życia
Rzeszów jest miastem o wysokim poziomie życia, jest to potwierdzone przez wiele rankingów oceniających potencjał rozwojowy i standard życia. Miasto jest ciągle na dorobku, prowadzone są intensywne remonty i rewitalizacja wielu rejonów. Duża część ze środków na rozwój miasta ma swe źródło w funduszach strukturalnych Unii Europejskiej. Rzeszów umacnia swą pozycję jako stolica regionu i jego najważniejszy ośrodek. Główne działania, które realizuje się w tym celu to powiększenie miasta, rozbudowa i modernizacja portu lotniczego oraz wzmacnianie pozycji ośrodka akademickiego. Miasto charakteryzuje niski poziom bezrobocia (6.8% w sierpniu 2006). Może też poszczycić się wyjątkowo długą średnią długością życia. Rzeszów, jako pierwsze i jak dotąd jedyne miasto w Polsce, udostępnił mieszkańcom darmowy szerokopasmowy Internet (sieć ResMan).
Społeczność
Społeczność miasta charakteryzuje duże przywiązanie do fundamentalnych tradycji, a jednocześnie tolerancja i wyraźne otwarcie na nowoczesność. Rzeszów może poszczycić się wyjątkowo wysokim odsetkiem ludności z wykształceniem wyższym - ponad 20% daje mu pod tym względem drugie miejsce w kraju. Rzeszów może pochwalić się też najniższą przestępczością spośród wszystkich stolic polskich regionów.
Opieka zdrowotna
Na terenie miasta Rzeszowa zarejestrowanych jest obecnie 132 zakładów opieki zdrowotnej. Realizują one usługi medyczne na rzecz mieszkańców miasta i regionu w 182 placówkach ochrony zdrowia, takich jak: szpitale, przychodnie, stacje pogotowia ratunkowego. Podmioty te dzielą się na komórki organizacyjne placówek ochrony zdrowia, czyli poradnie, oddziały szpitalne, pracownie, których łącznie w mieście jest 1459.
Najważniejsze placówki to:
- Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie
- Szpital Wojewódzki nr 2 w Rzeszowie
- Szpital Miejski im. Jana Pawła II w Rzeszowie
- Szpital Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Rzeszowie
- Szpital Specjalistyczny - Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Rzeszowie
- Obwód Lecznictwa Kolejowego w Rzeszowie
- Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Rzeszowie
- Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnień w Rzeszowie
- Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Rzeszowie
Edukacja
Rzeszów to duży ośrodek akademicki. W mieście kształci się około 60 tys. studentów. Działają tu zarówno uczelnie państwowe jak i niepaństwowe.
Obecnie w Rzeszowie działają 32 szkoły podstawowe, 18 gimnazjów, 18 liceów ogólnokształcących i 48 średnich szkół technicznych, i zawodowych oraz 32 szkoły policealne i 4 szkoły artystyczne (plastyczne i muzyczne II stopnia).
Szkolnictwo wyższe
Rzeszów to duży ośrodek akademicki. W mieście kształci się około 60 tys. studentów. Działają tu zarówno uczelnie państwowe jak i prywatne. W najbliższej przyszłości absolwenci rzeszowskich szkół wyższych będą mogli realizować swoje pomysły w preinkubatorze, powiązanym z parkiem technologicznym.
Miejscowe szkoły wyższe:
- Uniwersytet Rzeszowski (z 10 wydziałami, w tym Wydziałem Medycznym będącym podwalinami do utworzenia Wyższej Szkoły Medycznej w Rzeszowie)
- Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza (największa uczelnia techniczna południowo-wschodniej Polski, z jedynym w kraju ośrodkiem kształcenia pilotów lotnictwa cywilnego)
- Wyższe Seminarium Duchowne w Rzeszowie
- Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie (największa niepubliczna uczelnia wyższa na Podkarpaciu)
- Wyższa Szkoła Zarządzania w Rzeszowie
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Rzeszowie
- Szkoła Języków Obcych i Zarządzania PROMAR w Rzeszowie
- Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza w Rzeszowie-Tyczynie
- Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Rzeszowie
- Wyższa Szkoła Administracji i Zarządzania, Wydział Administracyjno-Prawny w Rzeszowie
- Wyższa Szkoła Inżynieryjno-Ekonomiczna, Wydział Przedsiębiorczości w Rzeszowie
Ważniejsze licea ogólnokształcące
- I Liceum Ogólnokształcące im. ks. Stanisława Konarskiego w Rzeszowie (ul. 3 Maja)
- II Liceum Ogólnokształcące im. płk. Leopolda Lisa-Kuli w Rzeszowie (ulica ks. Jałowego)
- III Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida w Rzeszowie (ulica Chopina)
- IV Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Rzeszowie (ulica Dąbrowskiego)
- V Liceum Ogólnokształcące im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (ulica Hetmańska)
- VI Liceum Ogólnokształcące (ulica Towarnickiego)
- VII Liceum Ogólnokształcące (ulica Rejtana)
- VIII Liceum Ogólnokształcące (ulica Wyspiańskiego)
- IX Liceum Ogólnokształcące (ulica Ofiar Katynia)
- X Liceum Ogólnokształcące (ulica Sucharskiego)
- XI Liceum Ogólnokształcące ((ulica Hoffmanowej)
- XII Liceum Ogólnokształcące {ulica Hetmańska)
- XIII Liceum Ogólnokształcące {ulica Hetmańska)
- Liceum Ogólnokształcące Wyższej Szkoły Informatyki I Zarządzania (ulica Sucharskiego)
- Społeczne Liceum Ogólnokształcące (ulica Dąbrowskiego)
- Liceum Ogólnokształcące sióstr Prezentek im. Jana Pawła II (ulica Ks. Jałowego)
Główne szkoły artystyczne
- Niepaństwowa Szkoła Muzyczna I st. w Rzeszowie - Grzegorz Wójcikiewicz (ul. Bohaterów 26)
- Zespół Szkół Muzycznych nr 1 im. Karola Szymanowskiego (ul. Chopina)
- Zespół Szkół Muzycznych nr 2 im. Wojciecha Kilara (ul. Jana III Sobieskiego)
- Zespół Szkół Plastycznych (ul. Staszica)
Kultura i rozrywka
Rzeszów jest miastem bogatym w wydarzenia o chrakterze kulturalnym i rozrywkowym, odbywa się wiele imprez i festiwali, kilka spośród nich ma charakter międzynarodowy. Najbardziej znany to Światowy Festiwal Polonijnych Zespołów Folklorystycznych.
Ważniejsze wydażenia kulturane odbywające się co roku, to także:
- Rzeszowskie Spotkania Teatralne
- Wieczory Muzyki Organowej i Kameralnej w Katedrze Rzeszowskiej i Kościołach Rzeszowa
- Międzynarodowe Biennale Sztuki Komputerowej
- Międzynarodowe Biennale Plakatu Teatralnego
W mieście często mają miejsce festyny, przedstawienia, koncerty i happeningi. Odbywa się tu regularnie Wielokulturowy Festiwal Galicja, Festiwal Chórów Młodzieżowych i Ogólnopolski Festiwal Carpathia.
Rzeszów posiada modernistyczny gmach filharmonii w użytku od stycznia 1974 z dwiema salami: kameralną na 300 osób i główną na 800 osób, słynącą ze świetnej akustyki, oraz kilka teatrów prezentujących interesujący repertuar. Filharmonia Rzeszowska im. Artura Malawskiego organizuje Festiwal Muzyczny w Łańcucie.
Miasto dysponuje jedną z największych w kraju hal sportowo-widowiskowych (Hala Podpromie). Halę oddano do użytku w roku 2002. Jej budowa trwała rekordowo ponad 20 lat. Odbywają się tu liczne imprezy sportowe, kulturalne, koncerty i różnorodne coroczne targi.
Główne teatry
Filharmonia
Kina
- Centrum Filmowe Helios (4 sale kinowe)
- Kino Zorza
- Kino WDK
Muzea
- Muzeum Okręgowe
- Muzeum Etnograficzne im. Franciszka Kotuli
- Muzeum Historii Miasta Rzeszowa
- Podziemna Trasa Turystyczna
- Muzeum Diecezjalne w Rzeszowie
- Muzeum Łowiectwa
- Muzeum Prawa (w fazie projektów)
- Muzeum Dobranocek (w fazie projektów) - Część zbiorów, które będą prezentowane w Miejskim Muzeum Dobranocek w Rzeszowie można oglądać w sieci
- Muzeum Uniwersytetu Rzeszowskiego
Ważniejsze Galerie
- Biuro Wystaw Artystycznych (BWA)
- Galeria Fotografii Miasta Rzeszowa
- Galeria "Szajna"
- Galeria "Pod Ratuszem"
Główne Biblioteki
- Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie (główna i 20 filii)
- Biblioteka Uniwersytetu Rzeszowskiego
Popularne Puby
Index Pub, Korupcja, Country Pub, Irish Pub Galway, Underground Pub, Atmosfera Pub, Jameson Pub, Tawerna, Twarz Miejska, Graciarnia u Plastyków, Ad Rem, Kino Pub, Formalina Art-Music-Pub, Drukarnia, Kuźnia, Mrok Cafe, Lex, Swojska Izba, Życie Jest Piękne, Pub 12, Piekło-Niebo, Piwnica
Popularne Kluby
Jazz Club Gramofon, Country Club Bonanza, Under Grand Bowling, Chilli, Kwadrat, H2O Club, Piano Club, Pod Palmą, Rejs, Miami Ocean, Reaktor, Plus, Corrida, Planeta, Alchemia, Wspólnota, Metro
Architektura
Zabudowa śródmieścia Rzeszowa pochodzi w większości z przełomu XIX i XX wieku, można tu odnaleźć style takie jak secesja, neogotyk, modernizm czy art deco.
Reprezentacyjnym deptakiem Rzeszowa jest ulica 3 Maja, w ostatnich latach dawną świetność przywrócono też innym deptakom a obecnie rozpoczyna się przebudowa i modernizacja rynku, który jest głównym placem i sercem miasta.
W ostatnim czasie struktura miasta uległa przemianom i ze ściśniętego, betonowego miasta Rzeszów przemienia się w ośrodek bardziej przestrzenny, zielony i estetyczny. Centrum miasta zostało w ostatnich latach odrestaurowane, wyeksponowano zabytki i wartościowe obiekty. Sporo obiektów odbudowano lub zmodernizowano, przywracając im przedwojenny charakter, poprzednio zatarty przez przebudowy w czasach socjalizmu.[potrzebny przypis] Na wielu osiedlach powstają nowoczesne bloki mieszkalne, apartamentowce, a także nowa zabudowa jednorodzinna i szeregowa. Na poprawę estetyki miasta wpływa ogłaszanie konkursów na projekty obiektów usługowo-handlowych (np. Millennium Hall).
Obecnie ma miejsce odbudowa zniszczonych dawno temu kamienic w śródmieściu, co uzupełnia zabudowę w centrum Rzeszowa.
Ważniejsze zabytki i miejsca historyczne
- Ratusz miejski na Starym Mieście (wybudowany w 1591 przez M.S. Ligęzę; 1867 i 1884, 1897-98 - przebudowany)
- Unikalny kompleks piwnic - Podziemna Trasa Turystyczna (XVIII wiek)
- Kamienice mieszczańskie w rynku, zbudowane w stylu secesyjnym
- Aleja Pod Kasztanami - z secesyjną zabudową willową (1899-1903)
- Stary Cmentarz (XVIII wiek)
- Biblioteka Miejska (1890)
- Teatr im. Wandy Siemaszkowej (1944)
- Cmentarz komunalny w dzielnicy Pobitno, wpisany w rejestr zabytków (budynki, nagrobki, mury, drzewostan - początek XX wieku)
- Cmentarz żydowski - założony w 1849
- Ulica 3 Maja, eklektyczna zabudowa, styl secesyjny i neogotycki (w większości z XIX-XX wieku)
- Ulica Grunwaldzka, obecnie jeden z deptaków, eklektyczne kamienice, Wydział Prawa Uniwersytetu Rzeszowskiego
- Kościoły na Starym Mieście i w Śródmieściu z XV-XIX w. (m.in.: kościół farny z XV w., sanktuarium Matki Boskiej Rzeszowskiej z XVI w. przy klasztorze o. Bernardynów oraz kościół Świętego Krzyża z XVI w. przy klasztorze o. Pijarów)
- Zespół stacyjno-dworcowy Rzeszów Staroniwa (z 1891 roku)
- Budynek Instytutu Muzyki Uniwersytetu Rzeszowskiego (dawny dom kultury WSK)
- Pomnik Czynu Rewolucyjnego - najbardziej rozpoznawalny pomnik w Rzeszowie.
Zamki, dwory i pałace
- Zamek w Rzeszowie (II połowa XVI wieku) wzniesiony z inicjatywy Mikołaja Spytka Ligęzy; z zachowaną wczesnobarokową wieżą dawnego czworobocznego pałacu (1620), fortyfikacje bastionowane (I połowa XVII wieku)
- Dwór Branickich i park podworski w dzielnicy Słocina (z XVIII-XIX wieku)
- Letni Pałac Lubomirskich (pocz. XVIII wieku – Tylman z Gameren, przebudowany w XVIII wieku – T. Bellotti, i XX wieku)
- Pałac Jędrzejowiczów na osiedlu 1000-lecia
- Pałac Biskupów Rzeszowskich
- Zespół dworski wraz z parkiem w dzielnicy Załęże (z XVIII-XIX wieku)
Synagogi
- Synagoga Staromiejska - wzniesiona w 1610
- Synagoga Nowomiejska - wzniesiona najprawdopodobniej przez Jana Belottiego
Kościoły i Związki Wyznaniowe
Kościół Rzymskokatolicki
Obecnie większość rzeszowian wyznaje religię katolicką. Inne ruchy religijne są obecne, lecz nie mają dużego zasięgu. W mieście znajduje się kilka kościołów alternatywnych ruchów chrześcijańskich, np. Świadków Jehowy, baptystów i adwentystów.
Głównie obiekty kultu religijnego: Rzeszów jest siedzibą władz diecezjalnych i biskupa, którym obecnie jest ks. bp Kazimierz Górny. W mieście znajduje się kilkadziesiąt kościołów katolickich:
- Zabytkowe
- Sanktuarium Matki Bożej Rzeszowskiej (Śródmieście)
- Sanktuarium Matki Bożej Wniebowziętej w Rzeszowie (Zalesie)
- Kościół Chrystusa Króla (Śródmieście)
- Kościół farny (Śródmieście)
- Kościół MB Królowej Polski (garnizonowy) (Śródmieście)
- Kościół św. Rocha i św. Marcina (Słocina)
- Kościół św. Józefa (Staromieście)
- Kościół Świętego Krzyża (Śródmieście)
- Kościół Świętej Trójcy (Śródmieście)
- Pozostałe - ważniejsze
- Katedra Najświętszego Serca Jezusowego
- Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej (Śródmieście)
- Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego (Baranówka)
- Kościół Świętej Rodziny (Krakowska - Południe)
- Kościół Św. Michała Archanioła
- Kościół Św. Jadwigi Królowej
- Kościół Narodzenia NMP (Staroniwa)
- Kościół Matki Bożej Różańcowej
- Kościół św. Józefa Sebastiana Pelczara (Pobitno)
- Kościół Św. Józefa Kalasancjusza (Wilkowyja)
- Kościół Opatrzności Bożej (Nowe Miasto)
- Kościół św. Jacka (Śródmieście)
- Kościół Bożego Ciała i Matki Bożej z Lourdes
- Kościół bł. Karoliny
- Kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy i Świętego Floriana (Załęże)
- Kościół św. Judy Tadeusza (os Kmity)
- Kaplica Bractwa Świętego Piusa X ul. Gołębia
Inne
- Kościół Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej (al. Piłsudskiego J. 11)
- Kościół Chrześcijański w Duchu Prawdy i Pokoju (ul. Bardowskiego 2)
- Kościół Jezusa Chrystusa Syjon (ul. Szopena 39/4)
- Kościół Zielonoświątkowy Zbór Emaus (ul. gen. Dąbrowskiego 1a)
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego (ul. Grottgera 28/3)
- Świadkowie Jehowy – Sala Królestwa (ul. Sikorskiego 47a, ul. Zakopiańska 14)
- Świecki Ruch Misyjny "Epifania" - zbór w Rzeszowie, ul. Bardowskiego 2/106.
- Cerkiew Prawosławna Przeniesienia relikwii św. Mikołaja z Mir Licejskich do Bari w Rzeszowie
Współpraca międzynarodowa
Miasta Partnerskie
Głównym celem partnerstwa miast jest współpraca ekonomiczna, społeczna, oświatowa, kulturowa oraz wymiana doświadczeń. Miasta partnerskie Rzeszowa to:
Miasto | Kraj | Data podpisania umowy |
---|---|---|
Klagenfurt | Austria | 4 lutego 1975 |
Buffalo | Stany Zjednoczone | 2 czerwca 1975 |
Bielefeld | Niemcy | 17 października 1991 |
Koszyce | Słowacja | 23 listopada 1991 |
Lwów | Ukraina | 4 kwietnia 1992 |
Nyíregyháza | Węgry | 20 sierpnia 1996 |
Stanisławów | Ukraina | 19 września 2000 |
Łuck | Ukraina | 20 listopada 2001 |
Lamia | Grecja | 8 lutego 2005 |
Ponieważ władze miasta dostrzegają korzyści partnerstwa miast, planują rozszerzenie współpracy międzynarodowej. Prawdopodobnie wkrótce francuskie miasto Nancy zostanie kolejnym miastem partnerskim Rzeszowa.
Konsulaty
- Konsulat Ukrainy w Rzeszowie (ul. Mochnackiego 15, tel.017 8500949)
- Konsulat Republiki Słowackiej w Rzeszowie (ul. Armii Krajowej 80, tel.017 8534586)
- Konsulat Republiki Federalnej Niemiec w Rzeszowie (ul. Podwisłocze 22 a, tel.017 8503706)
Media
Telewizja
W Rzeszowie drogą naziemną odebrać można 6 różnych stacji telewizyjnych (wszystkie z RTON Baranówka: TVP1, TVP2, TVP3, Polsat, TVN, TV 4
Telewizje z siedzibą w mieście:
- TVP3 Rzeszów
- Telewizja Kablowa Vectra - TV Dami
- Telewizja Miejska w Rzeszowie
- Telewizja Podkarpacka Rzeszów
Radio
Stacje radiowe w Rzeszowie odbierane są z kilku różnych obiektów:
- 88,0 MHz - Polskie Radio Program II - RTCN Sucha Góra
- 89,0 MHz - Radio Centrum (Rzeszów) - Dom Studencki Ikar
- 89,9 MHz - Radio Zet - RTON Baranówka
- 91,5 MHz - Polskie Radio Bis - RTON Baranówka
- 92,0 MHz - Polskie Radio Program III - RTCN Sucha Góra
- 95,7 MHz - Radio Złote Przeboje Res - Rzeszów Magdalenka
- 96,4 MHz - Radiostacja - RTON Baranówka
- 97,1 MHz - Radio WAWA - RTON Baranówka
- 98,4 MHz - Radio Eska Rzeszów - Rzeszów Tyczyn
- 99,4 MHz - Radio Bieszczady - maszt przy ul. Armii Krajowej
- 100,1 MHz - RMF FM - RTCN Sucha Góra
- 100,9 MHz - Radio Maryja - Rzeszów Magdalenka
- 103,8 MHz - Radio Via - Rzeszów Magdalenka
- 105,8 MHz - Polskie Radio Program I - RTON Baranówka
- 106,7 MHz - Polskie Radio Rzeszów - RTON Baranówka
Prasa
- Gazeta Wyborcza - Gazeta w Rzeszowie
- Gazeta Codzienna Nowiny
- Super Nowości
- Dziennik Polski-Dziennik Podkarpacki
- Echo Rzeszowa
- Rzeszowska Gazeta Studencka
- Nasz Dom Rzeszów
Internet
- Rzeszowski Serwis Imprezowy, imprezy.rzeszow.pl
- Rzeszowski Portal Informacyjny, resinet.pl
- Rzeszowska Scena Alternatywna, scena.4s.pl
- Urząd Miasta Rzeszowa, erzeszow.pl
- Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie, wimbp.rzeszow.pl
- Uniwersytet Rzeszowski, univ.rzeszow.pl
- Politechnika Rzeszowska, prz.rzeszow.pl
- Rzeszowski Portal Akademicki, studenci.rzeszow.pl
- Rzeszowskie Forum Dyskusyjne, eforum.rzeszow.pl
- Strona RARR o Rzeszowie, go-rzeszow.com
- Regionalne Centrum Informacji Europejskiej w Rzeszowie, www.rcie.rzeszow.pl
- Podkarpacki Hip-Hop, phh.glt.pl
Sport
W Rzeszowie są organizowane ważne mecze i zawody sportowe z uwagii na obecność jednej z największych hal widowiskowo-sportowych w Polsce, Hali Podpromie. W mieście organizowane są też Międzynarodowy Maraton Rzeszowski i Rajd Rzeszowski. Rzeszów posiada dwa kluby w najwyższej klasie rozgrywkowej w Polsce. Resovia Rzeszów - siatkówka mężczyzn, Marma Polskie Folie - żużel. Dwie drużyny piłkarskie (Stal Rzeszów, Resovia Rzeszów) grają w III lidze. Siatkarze Resovii występują w 1 lidze.
Kluby sportowe
- Cywilno-Wojskowy Klub Sportowy Resovia Rzeszów założony w 1905 roku - piłka nożna,
- Resovia SSA Rzeszów - siatkówka
- Koszykarski Klub Sportowy Resovia Rzeszów - koszykówka
- Zakładowy Klub Sportowy Stal Rzeszów założony w 1944 roku - piłka nożna, żużel, skoki do wody, akrobatyka
- Zrzeszenie Sportowe Inwalidów "Start"
- Zimovit Rzeszów - klub założony w 1931 roku - piłka nożna,
- Korona Rzeszów - piłka nożna
- Polskie Towarzystwo Społeczno-Sportowe "Sprawni Razem"
- Rzeszowski Klub Sportowy Głuchych "Res-Gest"
- Policyjne Towarzystwo Sportowe "Walter"
- Stowarzyszenie Idokan Polska
- Automobilklub Rzeszowski
- Klub Sportowy "Kontra"
- Strażacki Klub Sportowy "Strażak"
- Rzeszowski Klub Wysokogórski
- Rzeszowski Klub Bokserski "Wisłok"
- Rzeszowski Klub Badmintona
- Klub Pływacki "Sokół"
- Klub Sportowy "Czarni"
- Rzeszowski Klub Narciarski "Sport-Partner"
- Rzeszowski Klub Karate Tradycyjnego
- Aeroklub Rzeszowski
- Automobilklub Rzeszowski
- Katolicki Klub Sportowy "Alpin"
- Rzeszowski Klub Taekwondo
- Centrum Szkolenia Sportowego Młodzieży "Orzeł"
- Sportowy Klub Bilardowy "Ósemka"
- Klub Sportowy Elektrociepłownia Rzeszów
- Klub Uczelniany AZS Uniwersytetu Rzeszowskiego
- Stowarzyszenie "Ruch dla zdrowia"
- Capoeira Unicar Rzeszów
Obiekty sportowe
- Hale sportowe
- Hala Podpromie - ul. Podpromie
- Hala Rzeszowskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji - ul. Pułaskiego
- Hala Uniwersytetu Rzeszowskiego
- Hala Walter - ul. Langiewicza
- Pływalnie kryte
- Basen "Karpik" - osiedle Krakowska - Południe
- Basen "Muszelka" - osiedle Baranówka
- Basen "Delfin" - osiedle Nowe Miasto
- Basen ROSIR - ul. Pułaskiego
- Basen WSK - PZL - ul. Matuszczaka
- Pływalnie odkryte
- Kompleks basenów ROSIR - ul. Pułaskiego
- Kąpieliska
- Kąpielisko "Żwirownia" - ul. Kwiatkowskiego
- Stadiony
- Stadion Resovii Rzeszów ul. Wyspiańskiego
- Stadion Miejski (Stali Rzeszów) ul. Hetmańska
- Stadion "Podhalańczyk" - ul. Langiewicza
- Lodowiska
- Lodowisko ROSIR - ul. Wyspiańskiego / al. Witosa
- Korty tenisowe
- Korty ROSiR - ul. ks. Jałowego
- Rzeszowskie Towarzystwo Tenisowe - ul. Niedzielskiego oraz ul. Wyspiańskiego
- Klub Sportowy "Czarni" - ul. Szopena
Honorowi Obywatele Miasta
Posłowie i senatorowie
Posłowie i senatorowie są wybierani z okręgu wyborczego Rzeszów.
Sejm
- Jan Bury PSL
- Zbigniew Chmielowiec PiS
- Kazimierz Gołojuch PiS
- Dariusz Kłeczek PiS
- Kazimierz Moskal PiS
- Halina Murias LPR
- Stanisław Ożóg PiS
- Anna Pakuła-Sacharczuk PiS
- Zbigniew Rynasiewicz PO
- Krystyna Skowrońska PO
- Władysław Stępień SLD
- Andrzej Szlachta PiS
- Jan Tomaka PO
- Zygmunt Wrzodak LPR
- Maria Zbyrowska Samoobrona
Senat
Urodzeni w Rzeszowie
- Marian Rojek - polski duchowny, biskup
- Kazimierz Gołba - polski prozaik i dramatopisarz,
- Jerzy Grotowski- reżyser i wizjoner teatru, profesor College de France
- Józef Zając - polski generał, pilot wojskowy
- Justyna Steczkowska - piosenkarka
Zobacz też
- Miasta w Polsce
- Rzeszowski Obszar Metropolitalny
- Uniwersytet Rzeszowski
- Politechnika Rzeszowska
- Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania
- Euroregion Karpacki
- Zamek w Rzeszowie
- Ratusz w Rzeszowie
- Filharmonia Rzeszowska