Ambroży Towarnicki

Ambroży Towarnicki

Data i miejsce urodzenia	19 grudnia 1836 Lwów
Data i miejsce śmierci	21 marca 1884 Wiedeń
Naczelnik Rzeszowa
Okres	od 1874 do 1882
Poprzednik	Edward Neugebauer
Następca	Wojciech Kalinowski

Ambroży Towarnicki herbu Sas (ur. 19 grudnia 1836 we Lwowie, zm. 21 marca 1884 w Wiedniu) – polski lekarz, polityk.

Życiorys

Tablica pamiątkowa na kościele Świętej Trójcy w Rzeszowie

Upamiętnienie na grobowcu dr. Jana Towarnickiego na Starym Cmentarzu w Rzeszowie

Urodził się 19 grudnia 1836 we Lwowie. Był synem Jana, zarządcy dóbr (cesarskich i państwowych) i Anny z domu Dębskiej. Naukę rozpoczął w Brzeżanach, a ukończył w Samborze. Dalszy etap jego edukacji to studia prawnicze we Lwowie, a następnie medyczne w Krakowie. W 1863 w wieku 26 lat rozpoczął pracę jako lekarz w Bursztynie. Sprzeciwiał się przesądom medycznym z poprzednich stuleci i opierał swoją działalność praktyczną na zasadach racjonalnych. W 1865 po śmierci stryja – Jana Warny Towarnickiego – został kuratorem jego fundacji i przeniósł się do Rzeszowa. Z miastem naszym wiązał się na prawie dwadzieścia lat. Praktyki lekarskiej nie prowadził, lecz poświęcił się całkowicie służbie społecznej i zarządzaniu wspomnianą fundacją.

Od samego początku uczciwie i rozważnie dysponował powierzonymi mu zasobami i zdobył uznanie społeczne. W 1867 w pierwszych wyborach do autonomicznej rady miejskiej nie uczestniczył, ale już podczas kolejnych wyborów 2 maja 1870 został obwołany burmistrzem. Urząd ten sprawował przez cztery kolejne kadencje, tj. przez prawie 12 lat, z krótką przerwą na przełomie 1873 i 1874. Ten bardzo korzystny dla rozwoju miasta okres nazwano później „dobą Towarnickiego”. Początkowe lata urzędowania nie były łatwe. We wrześniu 1873 podał się do dymisji.

W listopadzie 1874 okazało się, że jedynym kandydatem, mającym szansę na uporządkowanie spraw miejskich, jest Towarnicki i jego to ojcowie miasta (tak wtedy nazywano radnych) jednogłośnie wybrali na naczelnika. Wykorzystując poparcie rady i mieszkańców przystąpił do porządkowania spraw miejskich. Sporo uwagi poświęcił organizacji zarządzania. Powołał komisję byłych burmistrzów i rozpoczął starania o uzyskanie przez miasto statusu uprawnienia samorządu, które zakończyły się powodzeniem dopiero po kilkunastu latach zabiegów, w 1889.

Za nie mniej ważne od organizacyjnych uznawał burmistrz kwestie gospodarcze. We wrześniu 1875 uzyskał zezwolenie starostwa powiatowego, aby targi tygodniowe i jarmarki roczne odbywały się częściej. Targi i jarmarki stanowiły ważne źródło dochodów mieszkańców, a co za tym idzie i miasta. Towarnicki dążył do uzdrowienia budżetu miejskiego i likwidacji niedoborów. Zdawał sobie sprawę, że można to osiągnąć nie tylko przez odpowiednią politykę podatkową, rozsądnie przyznawane koncesje, ale także dzięki inwestycjom miejskim i przemyślanym kredytom.

Chronił miasto przed obciążeniami koszarowymi na rzecz wojska, ale jednocześnie zdawał sobie sprawę, że posiadanie przez miasto jednostki wojskowej jest źródłem dochodu mieszkańców, a ponadto ułatwiać może starania o uzyskanie połączeń kolejowych. Zabiegał o zrealizowanie projektu budowy linii kolejowej Rzeszów – Jasło. Starania te ukończyli jego następcy w 1890. Na początku swojego urzędowania rozpoczął prace nad reorganizacją straży miejskiej.

Za rządów Towarnickiego we wrześniu 1871 powstało seminarium rzeszowskie. Stwarzano też korzystne warunki dla przyjeżdżających teatrów objazdowych. W ostatnich miesiącach jego urzędowania postanowiono zorganizować pierwszy wieczorek mickiewiczowski.

W 1878 Ambroży Towarnicki wybrany został posłem na Sejm Krajowy, a wkrótce potem uzyskał mandat do Rady Państwa. Wtedy jego działalność w grodzie nad Wisłokiem stała się z konieczności mniej aktywna. Reprezentował jednak interesy miasta we Lwowie, a także w Wiedniu.

W 1882 zrezygnował z urzędu burmistrza. Osiadł na stałe w stolicy Austrii i tam 21 marca 1884 zmarł na serce. Został pochowany w Wiedniu.