V Republika Francuska

V Republika Francuska (fr. Cinquième République) – okres piątej konstytucji republikańskiej Francji, który rozpoczął się 5 października 1958. Piąta Republika jest bezpośrednią następczynią IV Republiki i zastępuje podzielony na frakcje parlamentarne rząd bardziej scentralizowaną demokracją.

Impulsem do dokonania zmian była wojna algierska. Chociaż Francja zrezygnowała z wielu swoich kolonii, jak posiadłości w Afryce Zachodniej czy Azji Południowo-Wschodniej, ciągle utrzymywała status kolonialny w Algierii, w której mieszkała duża liczba Francuzów. Algieria uzyskała ostatecznie niepodległość 5 lipca 1962.

Generał Charles de Gaulle wykorzystał kryzys algierski jako okazję do utworzenia nowego rządu francuskiego z silniejszym urzędem prezydenta, który poprzednio pełnił jedynie funkcje reprezentacyjne. Francuscy prezydenci zyskali większą władzę niż większość ich europejskich odpowiedników w demokracjach parlamentarnych. 28 września 1958 miało miejsce referendum i 79,2% głosujących poparło projekt nowej konstytucji. Prezydent był poprzednio wybierany przez ciało elektorskie, ale w 1962 de Gaulle zaproponował, aby prezydent był wybierany przez obywateli w bezpośrednich wyborach. Chociaż metoda i intencje de Gaulle’a w tym referendum były kontestowane przez wiele ugrupowań politycznych, zmiana została przyjęta przez francuski elektorat. System ten daje prezydentowi republiki dostateczną legitymację, gdyż zwycięzca wyborów prezydenckich musi uzyskać większość bezwzględną głosów w pierwszej lub ostatecznie w drugiej turze głosowania.

Do 2002 roku kadencja prezydenta Republiki trwała 7 lat, zaś począwszy od drugiej kadencji Jacques’a Chiraca (2002–2007) trwa 5 lat. Decyzja o skróceniu długości i zsynchronizowaniu kadencji prezydenta z kadencją parlamentu zapadła w drodze referendum przeprowadzonego 24 września 2000 (opowiedziało się za nią 73% głosujących).

Następcami de Gaulle’a na stanowisku prezydenta Francji byli Georges Pompidou (1969–1974), Valéry Giscard d’Estaing (1974–1981), François Mitterrand (1981–1995), Jacques Chirac (1995–2007), Nicolas Sarkozy (2007–2012), François Hollande (2012–2017) i Emmanuel Macron (od 2017).

Bibliografia

• Jan Baszkiewicz: Historia Francji. Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978. Brak numerów stron w książce