Święta żydowskie

Święta żydowskie – święta religijne obchodzone przez wyznawców judaizmu oraz wielu niereligijnych Żydów.

Święta obchodzone są w określonych momentach cyklu rocznego, które stanowią podstawę rytuału i określają znaczenie dni świątecznych. Święta uważane są za odpoczynek od codzienności, czas na wytchnienie i rozmyślanie. W dzień świąteczny praca (hebr. melacha) według ortodoksyjnych Żydów jest zabroniona, a jej miejsce zajmuje święta posługa (hebr. awada). Dzień świąteczny przez wyznawców judaizmu nazywany jest Jamim Towim (hebr.), czyli dobrymi dniami.

Roczny kalendarz świąt

Żydowski kalendarz świąt rozpoczyna dziesięć Strasznych Dni, przeznaczonych na pokutę. Rozpoczyna je żydowski Nowy Rok, czyli Rosz ha-Szana, który jest również nazywany Dniem Sądu – w niebie otwierane są księgi i każde stworzenie jest oceniane. Tego dnia dmie się w róg barani szofar, który symbolizuje trąbę, która zabrzmi na końcu czasów w Dniu Sądu. Okres pokuty kończy Jom Kipur, czyli Dzień Pojednania.

Kilka dni później rozpoczyna się siedmiodniowe Święto Namiotów Sukkot, pierwotnie święto plonów, które jest radosnym świętem. Po nim następuje święto ‘Radości Tory’ Simchat Tora.

Święto Pesach upamiętnia wyjście Izraelitów z Egiptu. Ze świętem tym wiążą się rozbudowane zwyczaje dotyczące jedzenia. Siedem tygodni po tym święcie obchodzone jest Święto Tygodni Szawuot – pamiątka przekazania przez Boga Mojżeszowi przykazań na górze Synaj.

W okresie przesilenia zimowego żydzi obchodzą trwające osiem dni Święto Świateł Chanukka. Upamiętnia on wydarzenia jakie nastąpiły po zbezczeszczeniu Świątyni Jerozolimskiej, kiedy to jeden dzbanuszek oliwy płonął przez wszystkie osiem dni uroczystości ponownego wyświęcenia Świątyni.

Święto Purim upamiętnia wybawienie od zagłady Żydów za czasów perskiego panowania.

Terminy żydowskich świąt na tle rocznego kalendarza żydowskiego

Miesiąc	Numer	Długość (dni)	Odpowiednik w kalendarzu gregoriańskim	Wydarzenie / Święto
Nisan	1	30	marzec – kwiecień	7 dni (w diasporze 8 dni) Pesach
Ijar	2	29	kwiecień – maj	Dzień Niepodległości Izraela oraz Rocznica Zagłady
Siwan	3	30	maj – czerwiec	Szawuot (w 7. tyg. po święcie Paschy)
Tamuz	4	29	czerwiec – lipiec	Sziwa Asar be-Tamuz, symbol niewoli i post upamiętniający zdobycie i zburzenie Jerozolimy
Aw	5	30	lipiec – sierpień	9 dni dalszego postu i dni półpokutnych ku pamiątce zdobycia Jerozolimy po których następuje Tisza be-Aw upamiętniający zburzenie obu świątyń. (9 dzień miesiąca)
Elul	6	29	sierpień – wrzesień	przygotowanie do Nowego Roku
Tiszri	7	30	wrzesień – październik	Rosz ha-Szana oraz Jom Kipur, 7 dni Sukkot zakończone Szmini Aceret oraz Simchat Tora
Cheszwan	8	29/30	październik – listopad
Kislew	9	29/30	listopad – grudzień	Chanuka
Tewet	10	29	grudzień – styczeń	post upamiętniający oblężenie Jerozolimy
Szwat	11	30	styczeń – luty	Tu bi-szwat (15 dzień miesiąca)
Adar	12	29/30	luty – marzec	Purim; czytanie Księgi Estery
Adar II	13	29	marzec – kwiecień

Geneza świąt żydowskich

nazwa hebrajska	nazwa polska	upamiętnia	termin	ST	NT
Szabat	Szabat	odpoczynek Boga	co 7 dni	Kpł 23,1-3	Mt 12, 1-4
Pesach	Pascha i Święto Przaśników	wyjście z Egiptu	od 15 nisan	Kpł 23,4-8	np. J 13
Szawuot	Święto Tygodni, Pięćdziesiątnica	nadanie Tory Mojżeszowi na górze Synaj	6 siwan	Pwt 16,9, Kpł 23, 15-22	Dz 2,1-13
Sziwa Asar be-Tamuz	siedemnasty dzień miesiąca tamuz	zdobycie i zniszczenie przez Nabuchodonozora Jerozolimy w 586 roku p.n.e.	17 tamuz
Tisza be-Aw	dziewiąty dzień miesiąca aw	zburzenie Pierwszej i Drugiej Świątyni Jerozolimskiej	9 aw
Rosz ha-Szana	Nowy Rok, Święto Trąbek	stworzenie świata; przypomnienie o sądzie Bożym	1 tiszri	Kpł 23,23-25
Jom Kipur	Dzień Pojednania	skrucha i prośba o przebaczenie	10 tiszri	Kpł 16, Kpł 23, 23-32
Sukkot	Święto Szałasów	mieszkanie w namiotach podczas ucieczki Izraelitów z Egiptu i wędrówki do Kanaanu	15 tiszri	Kpł 23,33-44	J 7, 2
Chanuka	Święto Świateł	oczyszczenie świątyni podczas powstania Machabeuszów pod wodzą Judy Machabeusza	od 25 kislew		J 10, 22
Tu bi-szwat	15 szwat	koniec zimy i początek pory opadów	15 szwat	Kpł 19, 23-25
Purim	losy	uchronienie Żydów od zagłady w perskim imperium Achemenidów	14 adar	Est 9,25-32

Szabat

Do szczególnych dni świątecznych należy szabat, czyli siódmy dzień tygodnia, przeznaczony na odpoczynek, w którym obowiązuje zakaz wykonywania niektórych czynności.

Święta pielgrzymie

Wyróżnia się trzy święta pielgrzymie (hebr. szalosz regalim): Pesach, Szawuot i Sukkot. W starożytności w te święta pielgrzymowano do Świątyni w Jerozolimie i składano ofiarę z płodów ziemi.

Tradycje świąteczne

Tradycyjne życzenia świąteczne to חג שמח [Chag Sameach], czyli Wesołych Świąt.

W najważniejsze święta żydowskie odczytywane są księgi biblijne z tzw. zbioru megilot.

Bibliografia

• Efrat Gal-Ed: Księga świąt żydowskich. Warszawa: Cyklady, 2005, s. 20–21. ISBN 83-86859-97-0.