Aleksandr Gurjanow

Aleksandr Gurjanow

Александр Э.Гурьянов

Data i miejsce urodzenia	10 października 1950 Moskwa
Zawód, zajęcie	fizyk i historyk, działacz Stowarzyszenia „Memoriał”
Odznaczenia

Aleksandr Gurjanow (Gurianow) (ros. Александр Э. Гурьянов, ur. 10 października 1950 w Moskwie) – rosyjski fizyk i historyk, badacz problematyki zesłań i więzienia ludności polskiej w czasach ZSRR, zatrudniony w Stowarzyszeniu „Memoriał”.

Życiorys

Wychowany w Polsce. Syn architekta Edmunda Goldzamta. Zwycięzca 11. Olimpiady Astronomicznej (1968) i absolwent VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie (1968). Rozpoczął studia na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego (1968/1969). Ukończył astronomię na Wydziale Fizyki Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego (1975), w 1985 roku obronił tam pracę doktorską. Od 1978 do 1993 pracował jako naukowiec w Instytucie Fizyki Atmosfery Rosyjskiej Akademii Nauk (do 1991 roku – Akademii Nauk ZSRR).

W 1993 zatrudnił się w moskiewskiej placówce badawczo-oświatowej Stowarzyszenia „Memoriał”: Ośrodku Badań, Informacji i Upowszechniania „Memoriał”. Jest koordynatorem Komisji Polskiej Stowarzyszenia „Memoriał”. Autor licznych publikacji o sowieckich represjach wobec Polaków. Redaktor i współautor pracy Represje przeciw Polakom i obywatelom polskim, wydanej w Moskwie. Współredaktor i współautor serii tomów Indeks Represjonowanych wydawanych przez Ośrodek „Karta” w Warszawie. Z ramienia „Memoriału” prowadził działania na rzecz sądowej rehabilitacji ofiar zbrodni katyńskiej, a następnie, po oddaleniu przez rosyjski sąd pozwów „Memoriału” (sąd uznał, że organizacja ta nie reprezentuje poszkodowanych), jako obserwator w procesach przed sądami w Rosji wytoczonych przez rodziny poszkodowanych.

Publikacje (wybór)

• Gurjanow A., 1994, Cztery deportacje, „Karta. Niezależne pismo historyczne”, nr 12, s. 114–136
• А.Э. Гурьянов, 1997, „Польские спецпереселенцы в СССР в 1940–1941 г.г.”. W zbiorze: Репрессии против поляков и польских граждан, wyd. 1, М., «Звенья», str. 121–122
• А.Э. Гурьянов, 1997, „Масштабы депортации населения в глубь СССР в мае–июне 1941 г.”. W zbiorze: Репрессии против поляков и польских граждан. wyd. 1, М., «Звенья», str. 137–
• А.Э. Гурьянов (red.), 2015, „Убиты в Катыни : книга памяти польских военнопрлённых – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению Политбюро СК ВКР(б) от 5 марта 1940 года”. «Звенья»
• А.Э. Гурьянов (red.), 2019, „Убиты в Калинине, захоронены в Медном : книга памяти польских военнопрлённых – узников Осташского лагеря НКВД СССР, расстрелянных по решению Политбюро СК ВКР(б) от 5 марта 1940 года”. «Мемориал», T. 1-3
• Gurjanow A. (red.), 2003-2006, Deportowani w obwodzie archangielskim. Cz. 1-4, "Memoriał", Fundacja Ośroda KARTA

Odznaczenia i nagrody

• Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej – 2010
• Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej – 2003
• Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka” – 2010
• Medal świętego Jerzego – 2010, za pracę na rzecz ujawnienia faktów dotyczących zbrodni katyńskiej
• Nagroda imienia Stefanii Światłowskiej od VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie.

Bibliografia

• Strona IPN z krótkim biogramem
• Katyń ma być tajny. Gazeta Wyborcza 15 X 2008
• Katyń: polscy szpiedzy i terroryści. Gazeta Wyborcza 25 X 2008
• „Coś trudnego do ogarnięcia”, rozmowa Jana Strękowskiego z Aleksandrem Gurjanowem, [w:] Polska w oczach cudzych, J. Strękowski, R. Januszewski, Ossolineum 2003
• Aleksander Gurianow Польские спецпереселенцы в Архангельской, Кировской областях и Коми АССР в 1940-1941 гг
• Andrzej Tadeusz Kijowski Opis obyczajów w 15-leciu międzysojuszniczym 1989–2004, Wydawnictwo AnTraKt, 2010, tom I, Odsłanianie dramatu, rozdz. „Saszka” (Aleksander Gurjanow), ISBN 978-83-923292-6-8