Bazylika San Michele Maggiore

Bazylika San Michele Maggiore
*Basilica di San Michele Maggiore*
	kościół parafialny
	; Fasada świątyni
Państwo	Włochy
Miejscowość	Pawia
Adres	Basilica di San Michele Maggiore, ; piazza San Michele. ; 27100 Pavia
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	Kościół łaciński
	Diecezja Pawii
bazylika	od tytuł zwyczajowy
Wezwanie	św. Michała
Wspomnienie liturgiczne	8 maja, 29 września
Historia
Data rozpoczęcia budowy	I poł. XII wieku (obecny kościół)
Data zakończenia budowy	I poł. XII wieku (obecny kościół)
Data poświęcenia	1132
Aktualne przeznaczenie	czynny kościół parafialny
Dane świątyni
	; Plan bazyliki, ilustracja z Encyklopedii Britannica (1911)
Styl	romański
Świątynia; • materiał bud.; • długość	; • cegła, piaskowiec; 55 m
Kopuła; • liczba kopuł	; 1
Liczba naw	3
Szerokość transeptu	38 m
Dzwonnica; • typ dzwonnicy	; kampanila
	Położenie na mapie Włoch Bazylika San Michele Maggiore
	Położenie na mapie Lombardii Bazylika San Michele Maggiore
	45°10′56″N 9°09′25″E/45,182222 9,156944
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Bazylika San Michele Maggiore (bazylika Świętego Michała^[a]) – rzymskokatolicki kościół w Pawii, dedykowany św. Michałowi. Jest kościołem parafialnym parafii San Michele Maggiore. Administracyjnie należy do diecezji w Pawii^[1].

Nosi zwyczajowy tytuł bazyliki. Jest najbardziej znaczącym zabytkiem architektury romańskiej w Lombardii. Był miejscem koronacji królów Włoch, w tym Fryderyka I Barbarossy.

Historia

Pierwotny kościół

Lokalna tradycja wiąże założenie kościoła św. Michała z osobą cesarza Konstantyna I. Według historyka Lanzaniego przypuszczalnym budowniczym kościoła mógł być na początku VI wieku biskup Ennodiusz, o czym ma świadczyć napis na jego nagrobku, znajdującym się po prawej stronie ołtarza^[2]. Pierwsza udokumentowana wzmianka o kościele pochodzi od Pawła Diakona, wspominającego w jednej ze swych ksiąg niejakiego Unulfa, który w roku 642 uciekł przed gniewem króla Grimoalda I do króla Perktarita, znajdując schronienie „in beati Michaelis Archangeli basilicam”^[b]. Paweł Diakon wymienia również podobne wydarzenie z roku 737^[3]. W źródłach z epoki Karolingów nie ma prawie żadnych wzmianek na temat samego kościoła, mimo jego rosnącego znaczenia jako kaplicy pałacowej^[2]. W 839 roku w kościele miał miejsce chrzest Rotrudy, córki cesarza Lotara I i Ermegardy, a później koronacja królów Włoch: w roku 888 – Berengara I, w 900 – Ludwika III, w 926 – Hugona, w 950 – Berengara II wraz z synem Adalbertem, w 1002 – Arduina i w 1004 – Henryka II Świętego^[3]. W 924 roku kościół został zniszczony przez najazd Węgrów, a w 1004 przez pożar^[4].

Obecny kościół

Rzadkie i niejednoznaczne w interpretacji źródła oraz brak obiektywnych informacji o dokładnej lokalizacji i rozmiarach pałacu cesarskiego w Pawii uniemożliwiają przedstawienie dokładnej chronologii odbudowy bazyliki San Michele Maggiore we wczesnym średniowieczu. Odbudowa ta miała miejsce między pierwszą a drugą dekadą XII wieku^[c]^[2]. W 1132 roku kościół został konsekrowany^[5]. 19 kwietnia 1155 roku odbyła się w nim koronacja Fryderyka I Barbarossy na króla Włoch^[2]. W kolejnych stuleciach był rozbudowywany (przebudowa sklepienia nawy głównej w latach 1488–1491, zbudowanie nowych kaplic w nawach) i przebudowywany (adaptacja wnętrza do nowych wymogów liturgicznych epoki baroku i zgodnie z jej nowym zmysłem estetycznym). Na początku XIX wieku, w związku ze wzrostem zainteresowania studiami nad architekturą średniowieczną, kościół został poddany badaniom przez licznych historyków sztuki i architektury. W latach 1860–1875 przeszedł stylistyczną restaurację, a począwszy od lat 30. XX wieku kilkakrotnie konserwowano jego uszkodzoną fasadę^[5].

Architektura

Bazylika San Michele Maggiore jest najbardziej znaczącym zabytkiem architektury romańskiej w Lombardii^[4]. Fasada z piaskowca, podzielona pilastrami na trzy części, została udekorowana płaskorzeźbami przedstawiającymi postacie ludzkie i zwierzęce. W jej dolnej części znajdują się trzy portale^[6]. Nad portalem głównym znajduje się posąg św. Michała, natomiast nad mniejszymi portalami bocznymi – posągi św. Ennodiusza z Pawii i św. Eleuchadiusza z Rawenny^[4].

Ceglana kampanila, znajdująca się między lewym transeptem a prezbiterium, została zbudowana pod koniec X wieku, jeszcze przy poprzedniej świątyni. Wskazuje na to sposób jej budowy oraz jej niewielkie wymiary, niepasujące do obecnego budynku^[7].

Wnętrze

Kościół został zbudowany na planie krzyża łacińskiego jako świątynia trzynawowa. Na ścianach naw bocznych znajdują się empory. Korpus nawowy przecina obszerny transept^[6], długi na 38 m. Wnętrze kościoła zdobią liczne obrazy, rzeźby i freski, w tym Doktorzy Kościoła i symbole ewangelistów Bernardina Lanzaniego i Madonna ze świętymi Sebastianem i Rochem Moncalva. W prawym transepcie znajduje się kaplica z freskami z XII–XIII wieku. Na skrzyżowaniu naw wznosi się ośmioboczna kopuła. Tuż za nią znajduje się ołtarz główny, wykonany z pozłacanego drewna^[4]. Sklepienie apsydy zdobi fresk Koronacja Maryi, dzieło Agostina da Montebello z końca XV wieku. W kaplicy po lewej stronie prezbiterium znajduje się cenny krucyfiks ze srebra, pochodzący prawdopodobnie z X wieku^[6].

Pod prezbiterium znajduje się krypta, wchodząca częściowo pod przestrzeń skrzyżowania naw. Prowadzą do niej dwa boczne wejścia. Wnętrze krypty jest podzielone dwoma rzędami kolumn (po 6 w każdym) na trzy nawy^[2] i przykryte sklepieniem krzyżowym^[6].

Nawa środkowa – widok w kierunku prezbiterium
Skrzyżowanie naw
Fresk w lewym transepcie
Płaskorzeźby w prawym transepcie
Krypta

Uwagi

↑ Określenie „Maggiore” – „Wielki”, „Wspaniały” ma charakter prestiżowy i odnosi się do rangi świątyni. Nie ma odpowiednika w polskiej terminologii sakralnej.
↑ „w bazylice świętego Michała Archanioła”
↑ Wg Guide Italia między 1090 a 1100.

Przypisy

↑ Parrocchia San Michele Maggiore: Parrocchia di San Michele Maggiore. www.parrocchiemap.it. [dostęp 2018-04-16]. (wł.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Lombardia Beni Culturali: Basilica di S. Michele Maggiore - complesso. www.lombardiabeniculturali.it. [dostęp 2018-04-16]. (wł.).
↑ ^a ^b Basilica di San Michele Maggiore: Basilica di coronazioni regali. www.sanmichelepavia.it. [dostęp 2018-04-16]. (wł.).
↑ ^a ^b ^c ^d Guide Italia: Basilica di San Michele Maggiore. guide.travelitalia.com. [dostęp 2018-04-16]. (wł.).
↑ ^a ^b Emanuele Zamperini, Università degli Studi di Pavia: The timber roof of the central nave in the Basilica of San Michele in Pavia. www.academia.edu. [dostęp 2018-04-17]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Touring Club Italiano: Basilica di S. Michele Maggiore. www.touringclub.it. [dostęp 2018-04-16]. (wł.).
↑ Lombardia Beni Culturali: Campanile della Basilica di S. Michele Maggiore. www.lombardiabeniculturali.it. [dostęp 2018-04-17]. (wł.).

[1] Określenie „Maggiore” – „Wielki”, „Wspaniały” ma charakter prestiżowy i odnosi się do rangi świątyni. Nie ma odpowiednika w polskiej terminologii sakralnej.

[4] „w bazylice świętego Michała Archanioła”

[7] Wg Guide Italia między 1090 a 1100.

[2] Parrocchia San Michele Maggiore: Parrocchia di San Michele Maggiore. www.parrocchiemap.it. [dostęp 2018-04-16]. (wł.).

[LBC-3] Lombardia Beni Culturali: Basilica di S. Michele Maggiore - complesso. www.lombardiabeniculturali.it. [dostęp 2018-04-16]. (wł.).

[BSMM-5] Basilica di San Michele Maggiore: Basilica di coronazioni regali. www.sanmichelepavia.it. [dostęp 2018-04-16]. (wł.).

[Guide-6] Guide Italia: Basilica di San Michele Maggiore. guide.travelitalia.com. [dostęp 2018-04-16]. (wł.).

[Zamperini-8] Emanuele Zamperini, Università degli Studi di Pavia: The timber roof of the central nave in the Basilica of San Michele in Pavia. www.academia.edu. [dostęp 2018-04-17]. (ang.).

[TCI-9] Touring Club Italiano: Basilica di S. Michele Maggiore. www.touringclub.it. [dostęp 2018-04-16]. (wł.).

[10] Lombardia Beni Culturali: Campanile della Basilica di S. Michele Maggiore. www.lombardiabeniculturali.it. [dostęp 2018-04-17]. (wł.).

[a]

[1]

[2]

[b]

[3]

[4]

[c]

[5]

[6]

[7]