IAI Nesher

IAI Nesher
	Dane podstawowe
Państwo	Izrael
Producent	Israel Aerospace Industries
Typ	samolot myśliwsko-bombowy
Konstrukcja	metalowa
Załoga	1
	Historia
Data oblotu	8 stycznia 1971
	Dane techniczne
Napęd	1 x Silnik turboodrzutowy Atar 09C-3
Ciąg	42 kN
	Wymiary
Rozpiętość	8,22 m
Długość	14,75 m
Wysokość	4,25 m
Powierzchnia nośna	34,8 m²
	Masa
Własna	6 600 kg
Startowa	13 500 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	2,1 Ma
Pułap	17 680 m
Zasięg	1 300 km
	Dane operacyjne
	Użytkownicy
	Izrael, Argentyna
	Multimedia w Wikimedia Commons

Israel Aircraft Industries Nesher (orzeł) – jednomiejscowy myśliwiec bombardujący, kopia Dassault Mirage 5. Znany też pod nazwą eksportową Dagger.

Historia

Specjaliści wojsk powietrznych Izraela uważali, że elektronika Mirage III jest zbyt bogata dla warunków pogodowych Bliskiego Wschodu. Zażądano od Dassault Aviation zaprojektowania uboższej i tańszej wersji bez radaru. Wynikiem tych prac był Mirage 5, którego Izrael zamówił 50 egz. pod oznaczeniem Mirage 5J. Po wojnie sześciodniowej w 1967 roku, Francja nałożyła embargo na dostawy do Izraela. Przewidując tę możliwość rozpoczęto prace nad rozwojem Mirage IIIC i przystosowaniem go do zadań myśliwca przechwytującego i do zwalczania celów naziemnych. Izraelskie wojska lotnicze w krótkim terminie potrzebowały uzupełnienia strat poniesionych w 1967 roku. IAI zareagowały natychmiast projektem podobnego do Mirage 5 samolotu Nesher, który powstał w oparciu o konstrukcję płatowca Mirage IIIC. Techniczne szczegóły uzyskano dzięki pracy szpiegów Mosadu.

Według nowszych źródeł Francja, która przejęła już zbudowane dla Izraela Mirage 5J jako 5F w 1972 roku, zgodziła się dostarczyć w tajemnicy zestawy do zmontowania samolotów na miejscu przez IAI, w procederze miały brać również udział samoloty linii El Al lądujące w Mérignac, a w dokumentach miały być sklasyfikowane jako części zamienne do Mirage III. W ramach tej nieujawnionej licencji Izrael otrzymał pełną dokumentację techniczną, pozbawioną jednak planów kluczowych podzespołów tj. silników ATAR, które dostarczano kompletne. Izrael nielegalnie kupił plany tych silników od obywatela Szwajcarii, gdzie produkowano Mirage III na licencji. Wersja z wykradzeniem całej dokumentacji mogła powstać, aby wytłumaczyć obecność samolotów objętych embargiem w Izraelu. Francuzi skorzystali na nim sprzedając około 200 Mirage 5 do krajów arabskich.

Służba

IAI zbudowały 61 szt. tego samolotu, z czego część wyeksportowano pod oznaczeniem Dagger do Argentyny. Ostatnie Neshery w służbie izraelskiej wycofano w 1980 roku. Te samoloty zastąpiła wersja rozwojowa IAI Kfir, powstała dzięki przychylności USA, które zapewniły amerykański silnik General Electric J-79.

10 sierpnia 1978 roku Argentyna kupiła 24 jednomiejscowe samoloty Dagger, które otrzymały numery od C-401 do C-424, dostarczone pospiesznie przed końcem tego roku z uwagi na groźbę konfliktu z Chile^[1]. We wrześniu 1980 roku dokupiono jeszcze 11 samolotów jednomiejscowych i 2 dwumiejscowe (C-427 do C-439), dostarczone w maju kolejnego roku^[2]. Weszły w skład 6 Grupy Myśliwskiej (Grupo 6 de Caza). Samoloty te zostały użyte podczas wojny o Falklandy-Malwiny w 1982 roku, podczas której głównie używane były do ataków szturmowych na brytyjskie okręty bombami 250 kg i 500 kg, nie przenosząc rakiet powietrze-powietrze^[3]. Między innymi, uszkodziły 21 maja fregatę HMS „Ardent” (później zatopioną), a 8 czerwca uszkodziły fregatę HMS „Plymouth”^[3]. W kilku przypadkach bomby jednak nie wybuchły^[3]. Utracono 11 samolotów (w tym najwięcej – pięć 21 maja) i czterech pilotów^[3]. Dziewięć z nich zostało zestrzelonych przez myśliwce Sea Harrier, a dwa przez rakiety przeciwlotnicze: 21 maja przez Sea Cat lub Sea Wolf i 23 maja przez Rapier^[3]^[a].

Opis konstrukcji

Uzbrojenie

2 działka 30 mm i 4000 kg uzbrojenia podwieszanego na 1 węźle pod kadłubem i 6 pod skrzydłami.

Użytkownicy

Chejl ha-Awir (1971–1980)

51 × „Nesher S“

10 × „Nesher T“

5 Nesher T sprzedano do Południowej Afryki w celu przebudowy na Atlas Cheetah D.

Fuerza Aérea Argentina (ex-izraelskie, 1978–2012)

35 × „Dagger A“

4 × „Dagger B“

Zmodernizowane po 1982 z awioniką i HUD z IAI Kfir C.2, przemianowane na Finger.

Uwagi

↑ Zestrzelenie 21 maja przez pocisk Sea Wolf fregaty „Broadsword” według Christopher Chant: Air War in the Falklands 1982. Osprey Publishing, 2001, s. 62, 91, seria: Osprey Combat Aircraft. 28. ISBN 1-84176-293-8. (ang.)., natomiast Sea Cat z fregat „Argonaut” lub „Plymouth” według A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1268, 1984. (ang.).

Przypisy

↑ Rivas 2016 ↓, s. 37.
↑ Rivas 2016 ↓, s. 38.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Rivas 2016 ↓, s. 39-41.

Bibliografia

Amos Dor: IAI Nesher. 2000. fisherlibrary.org.il
Santiago Rivas. Wojna Daggerów. „Aeroplan”. 4/2016 (121), 2016. Warszawa: Agencja Lotnicza Altair. ISSN 1232-8839.

[4] Zestrzelenie 21 maja przez pocisk Sea Wolf fregaty „Broadsword” według Christopher Chant: Air War in the Falklands 1982. Osprey Publishing, 2001, s. 62, 91, seria: Osprey Combat Aircraft. 28. ISBN 1-84176-293-8. (ang.)., natomiast Sea Cat z fregat „Argonaut” lub „Plymouth” według A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1268, 1984. (ang.).

[CITEREFRivas201637-1] Rivas 2016 ↓, s. 37.

[CITEREFRivas201638-2] Rivas 2016 ↓, s. 38.

[CITEREFRivas201639-41-3] Rivas 2016 ↓, s. 39-41.

[:2-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ jednostka zdobyczna

[:1-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y produkcja izraelska

[1]

[2]

[3]

[a]

[A]

[B]

Samoloty myśliwskie i myśliwsko-bombowe	Avia S-199 MD 450 Ouragan MD 452 Mystère Meteor MiG-17^[A] MiG-21^[A] MiG-23^[A] Mirage III (Szachak) Mosquito P-51 Mustang Super Mystère (Sambad) Supermarine Spitfire
Samoloty szturmowe	A-4 Skyhawk (Ajit) Sud Aviation Vautour II
Myśliwce wielozadaniowe	Bristol Beaufighter F-4 Phantom II (Kurnas) F-15I (Baz, Ra’am) F-16 (Nec, Barak, Sufa) F-35 (Adir) Kfir^[B] Lawi^[B] Nesher^[B]
Bombowce	Boening B-17
Samoloty transportowe	A-36 Bonanza (Hofit) Arawa^[B] Avro Anson B-80 Queen Air (Zamir) Britten-Norman Islander Constellation Cessna 180 Cessna 208 C-46 Commando C-47 Dakota C-130 Hercules (Karnaf) C-130J Super Hercules (Szimszon) Douglas DC-4 Douglas DC-5 DH.89 Dragon Rapide Grumman G-44 Widgeon Gulfstream G550 Hudson Lodestar M.57 Aerovan Nord Noratlas Norseman C-64A Pilatus PC-6 Rylle 893 RC-3 Seabee Stratocruiser (Anak) TB-20 Trinidad (Paszosz)
Samoloty zwiadowcze, WRE i wczesnego ostrzegania	Auster Autocrat (Primus) Beechcraft Bonanza Dornier Do 27 (Dror) Fairchild F-24^[A] PA-18 Super Cub RWD-13 RWD-15 Sea Scan (Szachaf)^[B] Taylorcraft BL
Tankowce powietrzne	Boeing 707 (Re’em)
Samoloty szkolno-treningowe	AS-65 Consul Avro Anson B-80 Queen Air (Zamir) Beechcraft T-6 Texan II (Efroni) Bücker Bü 181^[A] BT-13 Valiant Buckaroo Chipmunk CM.170 Magister Cukit^[B] Fokker S-11 Grob G-120A Jak-11^[A] Harvard Stearman PT-17 Kaydet M-346 (Lawi) Mráz M.1 Sokol^[A] Nord 1203 Piaggio P.149 PA-18 Super Cub Tiger Moth
Śmigłowce	Aérospatiale Alouette II AH-64 Apache (Peten, Saraf) Bell 47 Bell 205 Bell 206 (Sajfanit) Bell 212 (Anafa) Bell AH-1 Cobra (Cefa) CH-53 Sea Stallion (Jasur) Eurocopter Panther (Atalef) Gazelle^[A] H-19 Chickasaw H-34 Choctaw HH-65 Dolphin Hughes Defender Mi-8^[A] Super Frelon (Cira) Hiller OH-23 Raven UH-60 Black Hawk (Janszuf)
Bezzałogowe statki powietrzne	Bird Eye Eitan^[B] Hermes 90^[B] Hermes 450^[B] Hermes 900^[B] Mastiff^[B] Moskito^[B] Panter^[B] Rotem L^[B] RQ-5 Hunter^[B] RQ-2 Pioneer^[B] Scout^[B] Searcher^[B] Heron^[B] Skylark I^[B]
Amunicja krążąca	Green Dragon^[B] Harpy^[B] Harop^[B]
Pociski rakietowe	Gabriel^[B] Lahat^[B]