Lockheed Hudson

Lockheed Hudson Mk I
	; Lockheed Hudson Mk I z 224 Dywizjonu RAF
	Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Lockheed Corporation
Typ	lekki samolot bombowy i morski samolot patrolowy
Konstrukcja	całkowicie metalowy średniopłat z podwójnym usterzeniem, podwozie chowane
Załoga	6
	Historia
Lata produkcji	1938–1943
Liczba egz.	2941
	Dane techniczne
Napęd	2 x Wright R-1820-G102A
Moc	1100 KM (820 kW)
	Wymiary
Rozpiętość	19,96 m
Długość	13,51 m
Wysokość	3,62 m
Powierzchnia nośna	51,2 m²
	Masa
Własna	5400 kg
Użyteczna	7930 kg
Startowa	8390 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	397 km/h
Prędkość wznoszenia	6,2 m/s
Pułap	7470 m
Zasięg	3150 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	4× km 7,7 mm, bomby o masie do 340 kg
	Użytkownicy
	siły powietrzne: Royal Air Force, Royal Canadian Air Force, Royal Australian Air Force, United States Army Air Forces, Royal New Zealand Air Force, Força Aérea Brasileira, Chińskie Siły Powietrzne, Irish Air Corps, Siły Powietrzne Izraela, Koninklijke Luchtmacht, Força Aérea Portuguesa; cywilni: East-West Airlines (Australia), BWIA West Indies Airways, British Overseas Airways Corporation
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lockheed Hudson – lekki samolot bombowy i morski samolot patrolowy zaprojektowany w zakładach Lockheed Corporation, wykorzystywany podczas II wojny światowej.

Samolot został zaprojektowany krótko przed wybuchem wojny w wytwórni lotniczej Lockheed Aircraft Corporation na zamówienie Royal Air Force. Głównym odbiorcą samolotów było lotnictwo obrony wybrzeża (RAF Coastal Command), ale wykorzystywano je również w roli samolotów transportowych i treningowych oraz do zadań specjalnych (przerzut agentów do okupowanej Francji), a nawet myśliwskich. Kolejnymi użytkownikami były dywizjony zwalczania okrętów podwodnych Royal Canadian Air Force i lotnictwa innych państw.

Historia

Geneza

W 1938 strona brytyjska poszukiwała amerykańskiego morskiego samolotu patrolowego, który wzmocniłby flotę używanych dotychczas rodzimej produkcji Avro Ansonów. 10 grudnia 1938 Lockheed zaprezentował zmodyfikowaną wersję pasażerskiego o nazwie Lockheed L-14 Super Electra, która szybko weszła do produkcji pod oznaczeniem Hudson Mk I. Dostawy do Wielkiej Brytanii rozpoczęły się w lutym 1939, w maju przezbrojono w nie 224 Dywizjon RAF z bazy Leuchars w Szkocji.

Dostarczono 350 egzemplarzy wersji Mk I i dwadzieścia Mk II, które uzbrojone były w dwa karabiny maszynowe Browning w nosie maszyny oraz dwa w grzbietowej wieżyczce Boulton Paul Type C. Hudson Mk III odznaczał się wzmocnionym uzbrojeniem oraz mocniejszymi silnikami (wyprodukowano 428 egzemplarzy).

Wersje Mk V i Mk VI (odpowiednio 309 i 450 wyprodukowanych i dostarczonych samolotów) były napędzane silnikami Pratt & Whitney Twin Wasp. RAF otrzymał również 380 samolotów Mk IIIA i 30 Mk IV w ramach programu Lend-Lease.

Użycie bojowe

Chociaż zdetronizowane później przez cięższe bombowce, samoloty tego typu odniosły wiele znaczących sukcesów w pierwszej połowie wojny.

8 października 1939 Hudson zniszczył niemiecki samolot – było to pierwsze w czasie II wojny światowej zestrzelenie samolotu RAF startującego z bazy Wielkiej Brytanii^[1] oraz pierwsze przez samolot amerykańskiej produkcji^[2].

1 marca 1942 PBO-1 należący do United States Navy stał się pierwszym amerykańskim samolotem, który zatopił niemiecki okręt podwodny („U-656”), na południe od Nowej Fundlandii)^[3], natomiast 31 lipca 1942 Hudson Royal Canadian Air Force zatopił „U-754”^[4].

27 sierpnia 1941 Hudson z 269 Dywizjonu RAF zaatakował i uszkodził niemiecki okręt podwodny „U-570”. Załoga niemogącego zanurzyć się U-Boota poddała się latającemu nad nim Hudsonowi – był to pierwszy okręt podwodny nieprzyjaciela zdobyty przez RAF^[5].

13 sierpnia 1940 Hudson należący do Royal Australian Air Force rozbił się niedaleko stolicy kraju, Canberry. W wyniku katastrofy zginęła załoga i trzech członków australijskiego rządu. Lotnictwo australijskie zaczęło wykorzystywać bojowo Hudsony w 1941. Użytkownikiem samolotów tego typu były również Royal New Zealand Air Force. Lotnictwa: australijskie, nowozelandzkie i US Navy wykorzystywały Hudsony jako samoloty patrolowe podczas wojny na Pacyfiku.

Służyły one również w dywizjonach do zadań specjalnych RAF-u: 161 (Europa) i 357 (Birma).

Wyprodukowano 2584 samoloty tego typu. Wycofywanie ich ze służby liniowej rozpoczęło się w 1944.

Wersje samolotu

Zamówienia brytyjskie

Hudson Mk I

Pierwsza seria produkcyjna, oznaczenie fabryczne B14L, zamówiona przez British Purchasing Commision, początkowo w liczbie 200 egzemplarzy, następnie powiększona o 150 samolotów^[6]. W tej wersji napęd stanowiły silniki Wright GR-1820-G102 o mocy 1100 KM przy starcie i 900 KM na wysokości 6700 stóp (2050 m)^[6]. Uzbrojenie stanowiły dwa nieruchome karabiny maszynowe 7,7 mm w przedniej części kadłuba i grzbietowa wieżyczka Boulton Paul Type C (instalowanej już w Wielkiej Brytanii)^[6] oraz do 1400 funtów (635 kg bomb lub bomb głębinowych)^[6].

50 samolotów wyprodukowanych z silnikami Pratt & Whitney Twin Wasp SC3-G, oznaczenie fabryczne Model B14S, zostało dostarczone dla RAAF gdzie były początkowo znane także jako Hudson Mk I, ale w późniejszym czasie ich oznaczenie zmieniono na Mk IV^[6].

Hudson Mk II

20 samolotów, oznaczenie producenta 414, różniących się od Mk I śmigłami o stałych obrotach i wzmocnionym kadłubem^[7]. Jeden z samolotów używany był przez linie lotnicze BOAC^[7], jeden używany był przez RCAF^[7]. W służbie RAAF model znany był początkowo jako Mk III, w późniejszym czasie oznaczenie zmieniona na Mk IV^[7].

Hudson Mk III

428 samolotów z kadłubem wersji Mk II i silnikami o większej mocy – GR-1820-G205A (1200 KM przy starcie, 1050 na wysokości 6700 stóp)^[7]. Uzbrojenie obronne zostało wzmocnione o trzy pojedyncze karabiny maszynowe 7,7 (dolne i boczne stanowiska strzeleckie)^[7]. Niektóre z samolotów zostały zmodyfikowane poprzez dodanie dodatkowych zbiorników z paliwem i otrzymały oznaczenie Mk II (LR) (Long Range – dalekiego zasięgu), pozostałe, niezmodyfikowane samoloty z tej serii otrzymały wówczas oznaczenie Mk III (SR) (Short Range – krótkiego zasięgu)^[7]. Model używany był RAF, RCAF, RZNAF i linie lotnicze BOAC^[7].

Hudson Mk IIIA

Samoloty z programu Lend-Lease zamówione jako A-29-LO (zobacz poniżej)^[7].

Hudson Mk IV

Oznaczenie dla samolotów Mk I i II używanych przez RAAF^[8].

Hudson Mk IVA

Samoloty z programu Lend-Lease dla RAAF zamówione A-28-LO (zobacz poniżej)^[8].

Hudson Mk V

Kadłub i uzbrojenie obronne wersji Mk III z silnikami Twin Wasp S3C-4G (1200 KM przy starcie, 1100 KM na wysokości 780 m)^[8]. Pierwsze 202 samoloty miały oryginalny system paliwowy i były oznaczone jako Mk V (SR), 207 następnych z powiększonymi zbiornikami znane były jako Mk V (LR)^[8]. Wersja używana była przez RAF, RCAF, RNZAF i linie lotnicze BOAC^[8]. Kilka egzemplarzy RAF-U zostało przekazane jednostkom AAF stacjonującym w Wielkiej Brytanii^[8].

Hudson Mk VI

Samoloty z programy Lend-Lease zamówione jako A-28A-LO (zobacz poniżej)^[8].

Hudson C.VI

Wersja transportowa A-28A-LO (zobacz poniżej).

Lend – Lease

Po podpisaniu 11 marca 1941 przez prezydenta Roosevelta ustawy Lend-Lease, wcześniejsze brytyjskie kontrakty na Hudsony zostały przejęte przez amerykański Department of Army i 1302 samoloty tego typu zostały wyprodukowane z amerykańskimi oznaczeniami i numerami seryjnymi^[8].

A-28-LO

52 samoloty z silnikami Pratt & Whitney R-1830-45 zbudowane dla RAAF (amerykańskie numery seryjne 41-23171/23222, australijskie – A16-101/152)^[8].

A-28A-LO

Wersja Hudson Mk V z silnikami Pratt & Whitney R-1830-67 zbudowana dla sił powietrznych państw Wspólnoty Narodów^[8]. Z 450 samolotów, 410 zostało przekazanych dla RAF (z czego trzy ostatnie dostarczono AAF, a jeden dla Aviação Naval Portuguesa), 36 dla RCAF^[8] i 4 dla RNZAF)^[9]. Niektóre z maszyn RAF po usunięciu uzbrojenia były używana jako samoloty transportowe z oznaczeniem Hudson C.VI^[9].

A-29-LO

Wersja z silnikami Wright R-1820-87^[9]. Konstrukcyjnie były identyczne do Hudsonów Mk III (LR), w służbie państw Commonwealthu znane były jako Mk IIIA^[9]. Z 616 zamówionych samolotów, 20 otrzymała US Navy jako PBO-1, 32 otrzymał RAF, 133 dostarczono RCAF, 41 otrzymał RAAF, 14 dostarczono RNZAF, 23 otrzymały chińskie siły powietrzne, 153 otrzymał AAF, 24 zostały przebudowane jako A-29B-LO^[9].

A-29A-LO

Wersja transportowa identyczna do A-29-LO z wyjątkiem wnętrza kadłuba przystosowanego do przewozu żołnierzy^[9]. Dla RAF-u zbudowano 289 maszyn^[9], RAAF otrzymał 65 samolotów, RNZAF przekazano 23 samoloty, RCAF – cztery, a chińskie siły powietrzne otrzymały trzy maszyny tego typu^[2].

A-29B-LO

24 samoloty z serii A-29-LO zatrzymane przez AAF i używane aerofotografii^[2].

Zamówienia AAF

8 maja 1942 AAF zamówił u Lockheeda 300 samolotów do szkolenia zaawansowanego (AT – Advanced Trainer)^[2]. 83 samoloty używane były do szkolenia nawigatorów, pozostałe były używane do szkolenia strzelców pokładowych^[2].

AT-18-LO

Wersja z silnikami Wright R-1820-82 o mocy 1200 KM i wieżyczką Martin 250 CE z dwoma karabinami maszynowymi 12,7 mm^[2].

AT-18A-LO

Nieuzbrojona wersja AT-18 używana do szkolenia nawigacyjnego z miejscem dla pilota, instruktora i trzech uczniów^[2].

Dane techniczne i osiągi

	Hudson Mk I^[10]	Hudson Mk III^[11]	Hudson Mk IIIA^[a]^[11]	Hudson Mk IVA^[b]^[11]	Hudson Mk VI^[11]
Rozpiętość skrzydeł (m)	19,96
Długość (m)	13,51
Wysokość (m)	3,61
Powierzchnia skrzydeł (m²)	51,19
Silniki	Wright R-1820-G102A	Wright R-1820-G205A	Wright R-1820-87	P & W R-1830-45	P & W R-1830-67
Moc startowa (KM)	1100	1200	1200	1050	1200
Moc na pułapie (KM/m)	900/2042	900/4633	1000/4328	1000/3505	-
Masa własna (kg)	5275	5985	5817	5810	5958
Masa startowa (kg)	7938	8391	9298	8391	8391
Obciążenie powierzchni (kg/m²)	155	163	181	164	164
Prędkość maks. (km/h na wysokości m)	396/1980	410/5800	407/4570	418/3800	420/?
Prędkość przel. (km/h)	273	358	329	331	360
Prędkość wznoszenia (m/min)	664/1	675/1	3050/6,5	3050/7,8	658/1
Pułap operacyjny (m)	7620	7470	8080	7925	8230
Zasięg (km)	3155	3475	4500	2900	3480

Zachowane egzemplarze

Australia: Temora Aviation Museum, Australian War Memorial, RAAF Museum
Kanada: North Atlantic Aviation Museum w Gander (Nowa Fundlandia i Labrador)
Nowa Zelandia: Royal New Zealand Air Force Museum w Christchurch, Museum of Transport and Technology w Auckland
Wielka Brytania: Royal Air Force Museum w Hendon

Uwagi

↑ Zbliżony PBO-1 używany przez USN, z silnikami R-1820-40 miał prędkość maksymalną 421 km/h na 4665 metrach, pułap operacyjny 7990 metrów i zasięg 2820 kilometrów.
↑ Budowane dla AAF AT-18 i AT-18A miały masę startową 8755 i 10140 kg i prędkość maksymalną 438 i 426 km/h.

Przypisy

↑ R. W. Clarke: British Aircraft Armament. s. 72.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 153.
↑ G. Swanborough: United States Navy Aircraft Since 1911. s. 505.
↑ W. Douglas: The Creation of a National Air Force. s. 520.
↑ R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 154.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 149.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 150.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 151.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 152.
↑ R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 160.
↑ ^a ^b ^c ^d C. Shores: Lockheed Hudson Mks I to VI. s. 174.

Bibliografia

R. W. Clarke: British Aircraft Armament, Volume 1: RAF Gun Turrets From 1914 To the Present Day. Sparkford: Stephens, 1993. ISBN 1-85260-223-6.
R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. United Kingdom: Putnam Aeronautical Books, 1988. ISBN 0-87021-897-2.
Christopher F. Shores: Lockheed Hudson Mks I to VI (Profile Aircraft 253). Profile Publications Ltd, 1973.
Gordon Swanborough, Peter M. Bowers: United States Navy Aircraft Since 1911. Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 1990. ISBN 0-87021-792-5.
William Alexander Binny Douglas: The Creation of a National Air Force. Toronto: Published by University of Toronto Press in co-operation with the Dept. of National Defence and the Canadian Govt. Pub. Centre, 1986. ISBN 0-8020-2584-6.

Linki zewnętrzne

RNZAF Museum Hudson. airforcemuseum.co.nz. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-20)].

[12] Zbliżony PBO-1 używany przez USN, z silnikami R-1820-40 miał prędkość maksymalną 421 km/h na 4665 metrach, pułap operacyjny 7990 metrów i zasięg 2820 kilometrów.

[13] Budowane dla AAF AT-18 i AT-18A miały masę startową 8755 i 10140 kg i prędkość maksymalną 438 i 426 km/h.

[clarke72-1] R. W. Clarke: British Aircraft Armament. s. 72.

[lockheed153-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 153.

[bowers505-3] G. Swanborough: United States Navy Aircraft Since 1911. s. 505.

[douglas520-4] W. Douglas: The Creation of a National Air Force. s. 520.

[lockheed154-5] R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 154.

[lockheed149-6] R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 149.

[lockheed150-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 150.

[lockheed151-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 151.

[lockheed152-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 152.

[lockheed160-10] R. J. Francillon: Lockheed Aircraft Since 1913. s. 160.

[profile174-11] C. Shores: Lockheed Hudson Mks I to VI. s. 174.

[:2-14] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ jednostka zdobyczna

[:1-15] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y produkcja izraelska

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[a]

[b]

[A]

[B]

Samoloty myśliwskie	FR F2A F3F F4F F4U F6F F7F F8F P-26 P-35 P-36 P-38 P-39 P-40 P-43 P-47 P-51 P-59 P-61 P-63 P-70 P-80
Samoloty bombowe i torpedowe	BT-1 A-20 A-26 B-10 B-17 B-18 B-23 B-24 B-25 B-26 B-29 B-32 B-34 Maryland Hudson PB4Y-2 SBC SBN SB2A SB2C SB2U SBD TBD TBF
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe	L-3 L-4 PBY PB2Y J2F G-21 J4F O-46 OS2U PBM SOC SO3C SC
Samoloty szkolne	BT-13 PT-17 T-6
Samoloty transportowe i szybowce	C-46 C-47 C-54 C-75 C-87 C-108 CG-13 CG-15 CG-3 CG-4 XC-105 XCG-14
Śmigłowce	R-4
Konstrukcje prototypowe i doświadczalne	BTD FL FM-1 F8B L-133 SB2D TB2D XA-32 XF5F XP-46 XFG-1 XF5U XP-49 XP-50 XP-52 XP-54 XP-55 XP-56 XP-57 XP-58 XP-59 XP-62 XP-67 XP-68 XP-69 XP-71 XP-72 P-75 XP-76 XP-77 XP-81 P-82 XP-83 XA-41 XB-19 XB-27 XB-28 XB-30 XB-31 XB-33 YB-35 XB-38 XB-39 YB-40 XB-41 XB-42 XB-43 XBTC XBTK XPB2M XPBB XPBS-1 XTB2F XTSF TBY

Samoloty myśliwskie i myśliwsko-bombowe	Avia S-199 MD 450 Ouragan MD 452 Mystère Meteor MiG-17^[A] MiG-21^[A] MiG-23^[A] Mirage III (Szachak) Mosquito P-51 Mustang Super Mystère (Sambad) Supermarine Spitfire
Samoloty szturmowe	A-4 Skyhawk (Ajit) Sud Aviation Vautour II
Myśliwce wielozadaniowe	Bristol Beaufighter F-4 Phantom II (Kurnas) F-15I (Baz, Ra’am) F-16 (Nec, Barak, Sufa) F-35 (Adir) Kfir^[B] Lawi^[B] Nesher^[B]
Bombowce	Boening B-17
Samoloty transportowe	A-36 Bonanza (Hofit) Arawa^[B] Avro Anson B-80 Queen Air (Zamir) Britten-Norman Islander Constellation Cessna 180 Cessna 208 C-46 Commando C-47 Dakota C-130 Hercules (Karnaf) C-130J Super Hercules (Szimszon) Douglas DC-4 Douglas DC-5 DH.89 Dragon Rapide Grumman G-44 Widgeon Gulfstream G550 Hudson Lodestar M.57 Aerovan Nord Noratlas Norseman C-64A Pilatus PC-6 Rylle 893 RC-3 Seabee Stratocruiser (Anak) TB-20 Trinidad (Paszosz)
Samoloty zwiadowcze, WRE i wczesnego ostrzegania	Auster Autocrat (Primus) Beechcraft Bonanza Dornier Do 27 (Dror) Fairchild F-24^[A] PA-18 Super Cub RWD-13 RWD-15 Sea Scan (Szachaf)^[B] Taylorcraft BL
Tankowce powietrzne	Boeing 707 (Re’em)
Samoloty szkolno-treningowe	AS-65 Consul Avro Anson B-80 Queen Air (Zamir) Beechcraft T-6 Texan II (Efroni) Bücker Bü 181^[A] BT-13 Valiant Buckaroo Chipmunk CM.170 Magister Cukit^[B] Fokker S-11 Grob G-120A Jak-11^[A] Harvard Stearman PT-17 Kaydet M-346 (Lawi) Mráz M.1 Sokol^[A] Nord 1203 Piaggio P.149 PA-18 Super Cub Tiger Moth
Śmigłowce	Aérospatiale Alouette II AH-64 Apache (Peten, Saraf) Bell 47 Bell 205 Bell 206 (Sajfanit) Bell 212 (Anafa) Bell AH-1 Cobra (Cefa) CH-53 Sea Stallion (Jasur) Eurocopter Panther (Atalef) Gazelle^[A] H-19 Chickasaw H-34 Choctaw HH-65 Dolphin Hughes Defender Mi-8^[A] Super Frelon (Cira) Hiller OH-23 Raven UH-60 Black Hawk (Janszuf)
Bezzałogowe statki powietrzne	Bird Eye Eitan^[B] Hermes 90^[B] Hermes 450^[B] Hermes 900^[B] Mastiff^[B] Moskito^[B] Panter^[B] Rotem L^[B] RQ-5 Hunter^[B] RQ-2 Pioneer^[B] Scout^[B] Searcher^[B] Heron^[B] Skylark I^[B]
Amunicja krążąca	Green Dragon^[B] Harpy^[B] Harop^[B]
Pociski rakietowe	Gabriel^[B] Lahat^[B]