Jesion pensylwański

Jesion pensylwański
	; Pędy z owocami
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	oliwkowate
Rodzaj	jesion
Gatunek	jesion pensylwański
	Nazwa systematyczna
	Fraxinus pennsylvanica Marsh.; Arbust. amer. 51. 1785
Synonimy
	F. juglandifolia var. aucubifolia H. Jaeger; F. lanceolata Borkh.; F. pubescens Lam.;
	F. juglandifolia var. aucubifolia H. Jaeger; F. lanceolata Borkh.; F. pubescens Lam.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; krytycznie zagrożony\|class=skin-invert-image
	Zasięg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jesion pensylwański (Fraxinus pennsylvanica Marsh.), czasami nazywany j. omszonym – gatunek drzewa należący do rodziny oliwkowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej^[3]. W Polsce jest sadzony, czasami dziczeje i samorzutnie rozsiewa się w lasach położonych wzdłuż dróg, gdzie został nasadzony. Po rodzimym jesionie wyniosłym jest drugim co do częstości występowania gatunkiem jesionu w Polsce. Do Europy został sprowadzony w 1783 r., w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie rósł już podobno w 1808 r.

Morfologia

Pokrój: Drzewo o wysokości zwykle do 20 m. Rekordowy osobnik w Cass County w stanie Minnesota ma 29 metrów wysokości. W Polsce nie przekracza 15 m wysokości. Ma szeroką, jednostronną koronę o zwisających pędach.
Łodyga: Młode pędy mają szarobrunatny kolor, białe przetchlinki i są omszone. Pąki są brązowe.
Liście: Nieparzystopierzaście złożone z 5–9 podłużnie jajowatych i drobno piłkowanych listków o długości 9–14 cm. Na spodniej stronie są owłosione. Jesienią przebarwiają się na intensywnie żółty kolor.
Kwiaty: Rozdzielnopłciowe, zebrane w wiechę.
Owoce: Oskrzydlone, eliptycznopodługowate orzeszki (skrzydlaki) o długości 5–7 cm i szerokości 0,5–1,2 cm. Skrzydełko jest znacznie dłuższe od orzeszka.
Gatunki podobne: Bywa mylony z dużo rzadszym w Polsce jesionem amerykańskim.

Biologia i ekologia

Kwitnie przed rozwojem liści od kwietnia do maja. Jest wiatrosiewny. Liczba chromosomów 2n=46. W swoim naturalnym środowisku w Ameryce Północnej występuje głównie na żyznych i wilgotnych, a nawet podmokłych glebach, ale można go spotkać także na prerii.

Zastosowanie

W Polsce typowe formy są sadzone w parkach i przy drogach. Nadaje się głównie do nasadzeń krajobrazowych. Jest całkowicie odporny na mróz. Istnieją też odmiany ozdobne.
Drewno jest trwałe, mocne, dość lekkie, ustępuje nieco wartością drewnu jesionu amerykańskiego.

Odmiany

'Crispa'. Jest to nieduże drzewo (wysokość do 10 m) o bardzo zagęszczonych pędach z krótkimi międzywęźlami, uprawiane jako roślina ozdobna. Liście mają długość do 15 cm, są gęsto ułożone, skrzywione względem głównej osi i kędzierzawe. Jesienią przebarwiają się na żółto i szybko opadają. Odmiana ta została wyhodowana przez polskiego ogrodnika F. Różyńskiego z Podzamcza.
'Zundert'. Odmiana o szerokostożkowatej koronie polecana do nasadzeń w zieleni miejskiej i przy szerokich drogach.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-17].
↑ Fraxinus pennsylvanica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

Bibliografia

Otwarta encyklopedia leśna. [dostęp 2008-07-09].
Miłowit Boguszewicz, Piotr Banaszczak: Katalog roślin II : drzewa, krzewy, byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich. Warszawa: Agencja Promocji Zieleni. Związek Szkółkarzy Polskich, 2003. ISBN 83-912272-3-5.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Szkółkarstwo. Drzewo roku 2004. [dostęp 2008-07-09].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-17].

[iucn-4] Fraxinus pennsylvanica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]