Judd
Judd – marka silników spalinowych wykorzystywanych w sporcie motorowym do napędu samochodów wyścigowych. Silniki projektuje i produkuje przedsiębiorstwo Engine Developments Ltd., założone przez Johna Judda i Jacka Brabhama w Rugby w 1971 roku.
Początkowo celem wytwórcy było dostarczanie silników Brabhamowi. Jedno z pierwszych przedsiębiorstw, którym Cosworth pozwolił przebudowywać silniki DFV. Od tego czasu rozwinęła się w różne obszary sportów motorowych.
Engine Developments Ltd. dostarczała silniki do różnych formuł wyścigowych (w tym Formuły 1), wyścigów samochodów sportowych i turystycznych. Była powiązana z różnymi producentami m.in. Honda, MG Cars, Yamaha, ale głównie dostarczała silniki klientom.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Niższe formuły
[edytuj | edytuj kod]Po odejściu Jacka Brabhama z Judd otrzymał zlecenie od Hondy, na wybudowanie silnika dla zespołu Formuły 2, Ralt, którego właścicielem był Ron Tauranac.
Po rozwiązaniu Formuły 2 Judd nadal produkował silniki dla Hondy. Pierwszym był Judd AV, turbodoładowany silnik V8, którego Honda chciała użyć w serii CART. Po raz pierwszy tego silnika użył zespół Galles Racing podczas Indianapolis 500 w 1987 roku. Jedyne zwycięstwo samochodem z tym silnikiem odniósł w tej serii Bobby Rahal podczas zawodów Pocono 500 w 1988 roku. Judd we wczesnych latach 90 XX w. nadal rozwijał silniki AV, nawet po tym, gdy Honda zrezygnowała z przedsięwzięcia. Gdy japoński producent przeniósł się do Formuły 3000, Judd ponownie rozpoczął dla niej produkcję silników. Oparty na silniku AV silnik BV był silnikiem wolnossącym, a na jego podstawie zbudowano silnik CV, który Judd wystawił do Formuły 1.
KV
[edytuj | edytuj kod]Po odejściu wytwórcy z Formuły 1, wrócił do Formuły 3000 w roku 1995. W tym celu zbudował nowy silnik V8, oznaczony KV. Judd produkował we współpracy z Zytek silniki, z których korzystał każdy zespół Formuły 3000. Zbudowano około 80 silników KV. Po odejściu Judda, Zytek oparł swe silniki dostarczane w 2005 roku dla serii A1 Grand Prix na silnikach KV.
Formuła 1
[edytuj | edytuj kod]W 1988 roku, w porozumieniu z March Engineering, Judd wyprodukował silnik wolnossący dla Formuły 1. Silniki takie w 1989 roku całkowicie wyparły jednostki turbodoładowane. Judd oparł swój silnik na stosowanej w Formule 3000 jednostce BV, by oszczędzić pieniądze i czas. Silniki Judd miały być silnikami "klienckimi" będącymi alternatywą dla stosowanych przez zazwyczaj mniejsze zespoły silników Forda.
CV
[edytuj | edytuj kod]Pierwszym silnikiem Formuły 1 wyprodukowanym przez Judda był silnik oznaczony symbolem CV. To silnik wolnossący V8 o pojemności 3,5 litra. Jednostka miała wiele wspólnych cech konstrukcyjnych z BV. Początkowo silników Judd używał March, ale później na współpracę po wygaśnięciu umowy z Hondą zdecydował się Williams. W sezonie 1988 z silników tych korzystał również Ligier. Samochody napędzane silnikami Judd zdobyły w pierwszym sezonie cztery miejsca na podium.
Na sezon 1989 zbudowano nowy silnik – EV, z kątem rozwidlenia cylindrów wynoszącym 76 stopni (w silnikach AV, BV i CV kąt ten wynosił 90 stopni). Nadal jako tańszą alternatywę rozwijano jednak silnik CV, z którego w roku 1989 korzystały Lotus i EuroBrun. W sezonie 1990 z silników CV korzystał nadal EuroBrun, a później jeszcze Life.
EV
[edytuj | edytuj kod]Na sezon 1989 zbudowano silnik EV z mniejszym kątem rozwidlenia cylindrów. Początkowo miał on wynosić 75 stopni, ale po badaniach za pomocą CNC zdecydowano, że lepszym kątem będzie 76 stopni. Z silnika tego korzystały March i Brabham, a każdy z tych zespołów wywalczył po jednym miejscu na podium. Zespoły te korzystały z jednostek EV również w 1990 roku (chociaż zmieniono nazwę z March na Leyton House). W roku tym drugie miejsce zdobył Leyton Housem Ivan Capelli w Grand Prix Francji. W sezonie 1991 z jednostek Judd EV korzystał Lotus.
GV
[edytuj | edytuj kod]Na sezon 1991 Judd wybudował nową jednostkę, GV. Nie był to silnik V8, a V10. Kąt rozwidlenia cylindrów wynosił w nim 72 stopnie. Był to stosunkowo mocny silnik, a korzystała z niego Scuderia Italia. Trzecie miejsce w Grand Prix San Marino zdobył Italią JJ Lehto. W sezonie 1992 z silników GV korzystały Brabham i Andrea Moda. Oba zespoły miały jednak problemy z kwalifikowaniem się do wyścigów, i żaden z nich nie zdobył w tamtym sezonie ani punktu. Po roku 1992 Judd wycofał się z Formuły 1.
Partnerstwo z Yamahą
[edytuj | edytuj kod]
Po odejściu firmy z Formuły 1 po 1992 roku, John Judd został pracownikiem Yamahy, gdzie nadal produkował silniki. Opierając się na silniku Judd GV, Yamaha wyprodukowała silnik OX10, którego początkowo dostarczała Tyrrellowi. W 1993 Tyrrell nie zdobył ani punktu, ale w sezonie 1994 brytyjski zespół niespodziewanie osiągał dobre wyniki, a Mark Blundell był trzeci w Grand Prix Hiszpanii.
Przepisy na sezon 1995 zmniejszały pojemność silnika do 3 litrów. Silnik OX10C (w oznaczeniu Judda – HV) miał zmniejszoną pojemność, ale architektura silnika była ta sama. Tyrrell zdobył 5 punktów. Tyle samo punktów zespół ten zdobył w sezonie 1996, chociaż zastosował wówczas całkowicie nowe silniki Yamaha OX11 (Judd JV). Po sezonie 1996 Tyrrell zmienił dostawcę silników na Forda, ale w sezonie 1997 z silników Yamaha korzystał Arrows, którym Damon Hill prawie wygrał Grand Prix Węgier.
Samochody sportowe
[edytuj | edytuj kod]GV10
[edytuj | edytuj kod]Od 1991 roku w Mistrzostwach Świata Samochodów Sportowych można było stosować silniki takie, jak w Formule 1. Była to próba ograniczenia kosztów poprzez umożliwienie zespołom zakupu silników Formuły 1. To umożliwiło Juddowi dostarczanie do tej serii silników oznaczonych jako GV10. Korzystały z niego Mazda i Euro Racing.
Serię tę rozwiązano w 1993 roku.
GV4
[edytuj | edytuj kod]Po nawiązaniu partnerstwa z Yamahą Judd ponownie rozpoczął dostarczanie silników w seriach wyścigów samochodów sportowych. W ten sposób powstał silnik GV4, oparty na silniku GV10, ale mający pojemność 4 litrów i stosujący nowe technologie. Był on używany w serii Sports Racing World Cup. Silnik ten był używany w większości samochodów, z wyjątkiem Ferrari 333 SP. Ostatecznie zespół Racing for Holland, stosujący silniki Judd, wygrał mistrzostwa tej serii w latach 2002−2003.
Silnik ten był używany również w zawodach 24h Le Mans oraz 24h Daytona.
KV675
[edytuj | edytuj kod]W roku 2001 Automobile Club de l’Ouest – organizator wyścigu 24h Le Mans – ogłosił nowe przepisy dla serii LMP675 wyścigów prototypów Le Mans, które pozwalały na stosowanie silników wolnossących V8 o pojemności do 3,4 litra. W ten sposób, na bazie silnika Judd KV, powstał silnik KV675.
W debiutanckim roku samochód zespołu Dick Barbour Racing napędzany tym silnikiem wygrał mistrzostwa American Le Mans Series w klasie LMP675. Samochód napędzany silnikiem KV675 wygrał klasę w wyścigu 24h Le Mans w 2004 roku.
GV5
[edytuj | edytuj kod]W 2002 roku Judd wprowadził odmianę silnika GV4, oznaczoną GV5. Jego pojemność była zwiększona do 5 litrów. Silnik ten miał ograniczone obroty, a zwiększony moment obrotowyu i wytrzymałość. W debiutanckim roku zespół Doran, korzystający z silników Judd, zdobył drugie miejsce w zawodach Rolex Sports Car Series. Korzystając z tego silnika, Pescarolo Sport zdobyło czwarte miejsce w zawodach 24h Le Mans w 2004 roku. W następnym roku w wyścigu 24h Le Mans kierowcy Pescarolo Sports zdobyli drugie miejsce, a zespół ten wygrał klasyfikację zespołów w serii Le Mans Endurance Series.
W 2006 roku silnik GV5 został ulepszony, a poprzez użycie lżejszych materiałów jego masę zmniejszono o 20 kg. Z jednostki tej, oznaczonej jako GV5 S2, ponownie korzystał zespół Pescarolo Sports. Ponownie zdobył także drugie miejsce w 24h Le Mans i pierwsze w Le Mans Endurance Series.
W 2007 roku silnikowi zwiększono pojemność do 5,5 litra. Miał zwiększoną moc i moment obrotowy, a zmniejszone zużycie paliwa. Oznaczony jest symbolem GV5.5 S2 i stosowany do dzisiaj.
XV675
[edytuj | edytuj kod]Judd próbował zastąpić w serii Champ Car World Series jako wyłącznego dostawcę silników Forda. W porozumieniu z MG rozwinął silnik KV675 i oznaczył go XV675. Zamiary Judda nie zostały jednak urzeczywistnione, chociaż silnika tego używał Ray Mallock Ltd., wygrywając klasę LMP2 w wyścigu 24h Le Mans 2005.
DB
[edytuj | edytuj kod]
Pod koniec 2007 roku Judd ogłosił zamiary zastąpienia silnika XV675 jednostką oznaczoną DB. Silnik nadal miał pojemność 3,4 litra, ale był całkowicie nowy. Firma planowała współpracę z czołowym zespołem LMP2 w celu testowania silników. Silnik został udostępniony klientom. Obecnie silnik ten napędza Lole B08/80 w Le Mans Series w klasie LMP2.
Samochody turystyczne
[edytuj | edytuj kod]W 1997 roku firma Engine Developments została wybrana przez Nissana, by rozwijać silnik Primery dla serii British Touring Car Championship. Nissan wygrał mistrzostwa tej serii w klasyfikacji konstruktorów w latach 1998−1999, a Laurent Aïello w klasyfikacji kierowców w roku 1998.
W 2004 roku Judd na skutek umowy z MG dostarczał silniki oznaczone K2000 dla modelu ZS ścigającego się w BTCC. Na skutek problemów finansowych MG wycofało się z tej serii rok później. Z silnika K2000 korzystał Des Wheatley, kiedy wygrywał MG Metro Mistrzostwa Wielkiej Brytanii w Rallycrossie.
Wyniki w Formule 1
[edytuj | edytuj kod]| Legenda oznaczeń w tabelach wyników Wyświetl szablon na nowej stronie | |
|---|---|
| Oznaczenie | Wyjaśnienie |
| Złoty | Zwycięzca lub mistrzostwo |
| Srebrny | 2. miejsce lub wicemistrzostwo |
| Brązowy | 3. miejsce lub II wicemistrzostwo |
| Zielony | Ukończył, punktował (w klasyfikacji generalnej, gdy zdobył co najmniej jeden punkt na przestrzeni sezonu, poza trzema powyższymi opcjami) |
| Niebieski | Ukończył, nie punktował (w klasyfikacji generalnej, gdy nie zdobył co najmniej jednego punktu na przestrzeni sezonu) |
| Czerwony | Nie zakwalifikował się (NZ) |
| Nie prekwalifikował się (NPK) | |
| Różowy | Nie ukończył (NU) |
| Niesklasyfikowany (NS) (w klasyfikacji generalnej, gdy nie został sklasyfikowany w żadnym wyścigu sezonu) | |
| Czarny | Zdyskwalifikowany (DK) |
| Wykluczony (WYK/EX) | |
| Biały | Nie wystartował (NW) |
| Kontuzjowany (K/INJ) | |
| Wyścig odwołany (OD/C) | |
| Bez koloru | Został wycofany (WYC/WD) |
| Nie przybył (NP/DNA) | |
| Nie brał udziału w treningach (NT/DNP) | |
| Nie został zgłoszony (–) | |
| Pogrubienie | Start z pole position |
| Kursywa | Najszybsze okrążenie wyścigu |
| † | Nie ukończył, ale jego rezultat został zaliczony ze względu na przejechanie więcej niż 90% dystansu wyścigu. |
| * | Sezon w trakcie |
| 1/2/3 | Punktowana pozycja w sprincie kwalifikacyjnym |
| Lista systemów punktacji Formuły 1 | |
| Sezon | Zespół | Samochód | Silnik | Opony | Kierowcy | Wyniki w poszczególnych eliminacjach | Pkt. | Msc. | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1988 | Williams | FW12 | Judd CV 3.5 V8 | G | BRA | SMR | MCO | MEX | CND | DET | FRA | GBR | DEU | HUN | BEL | ITA | POR | ESP | JAP | AUS | 20 | 7 | |
 Nigel Mansell
|
NU | NU | NU | NU | NU | NU | NU | 2 | NU | NU | NU | 2 | NU | NU | |||||||||
| Martin Brundle
|
7 | ||||||||||||||||||||||
 Jean-Louis Schlesser
|
11 | ||||||||||||||||||||||
 Riccardo Patrese
|
NU | 13 | 6 | NU | NU | NU | NU | 8 | NU | 6 | NU | 7 | NU | 5 | 6 | 4 | |||||||
| March | 881 | Judd CV 3.5 V8 | G | ||||||||||||||||||||
 Maurício Gugelmin
|
NU | 15 | NU | NU | NU | NU | 8 | 4 | 8 | 5 | NU | 8 | NU | 7 | 10 | NU | 22 | 6 | |||||
| Ivan Capelli
|
NU | NU | 10 | 16 | 5 | NW | 9 | NU | 5 | NU | 3 | 5 | 2 | NU | NU | 6 | |||||||
| Ligier | JS31 | Judd CV 3.5 V8 | G | ||||||||||||||||||||
| René Arnoux
|
NU | NZ | NU | NU | NU | NU | NZ | 18 | 17 | NU | NU | 13 | 10 | NU | 17 | NU | 0 | – | |||||
 Stefan Johansson
|
9 | NZ | NU | 10 | NU | NU | NZ | NZ | NZ | NU | 11 | NZ | NU | NU | NZ | 9 | |||||||
| 1989 | Brabham | BT58 | Judd EV 3.5 V8 | P | BRA | SMR | MCO | MEX | USA | CND | FRA | GBR | DEU | HUN | BEL | ITA | POR | ESP | JAP | AUS | 8 | 9 | |
| Martin Brundle
|
NU | NU | 6 | 9 | NU | NPK | NPK | NU | 8 | 12 | NU | 6 | 8 | NU | 5 | NU | |||||||
| Stefano Modena
|
NU | NU | 3 | 10 | NU | NU | NU | NU | NU | 11 | NU | NZ | 14 | NU | NU | 8 | |||||||
| Lotus | 101 | Judd CV 3.5 V8 | G | ||||||||||||||||||||
| Nelson Piquet
|
NU | NU | NU | 11 | NU | 4 | 8 | 4 | 5 | 6 | NZ | NU | NU | 8 | 6 | NU | 15 | 6 | |||||
 Satoru Nakajima
|
8 | NS | NZ | NU | NU | NZ | NU | 8 | NU | NU | NZ | 10 | 7 | NU | NU | 4 | |||||||
| March | 881 CG891 |
Judd EV 3.5 V8 | G | ||||||||||||||||||||
| Maurício Gugelmin
|
3 | NU | NU | NZ | NU | NU | NU | NU | NU | NU | 7 | NU | 10 | NU | 7 | 7 | 4 | 12 | |||||
| Ivan Capelli
|
NU | NU | 11 | NU | NU | NU | NU | NU | NU | NU | 12 | NU | NU | NU | NU | NU | |||||||
| EuroBrun | ER188B ER189 |
Judd CV 3.5 V8 | P | ||||||||||||||||||||
 Gregor Foitek
|
NZ | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | 0 | – | ||||||||||
 Oscar Larrauri
|
NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | ||||||||||||||||||
| 1990 | Brabham | BT58 BT59 |
Judd EV 3.5 V8 | P | USA | BRA | SMR | MCO | CND | MEX | FRA | GBR | DEU | HUN | BEL | ITA | POR | ESP | JPN | AUS | 2 | 10 | |
| Gregor Foitek
|
NU | NU | |||||||||||||||||||||
 David Brabham
|
NZ | NU | NZ | NU | 15 | NZ | NU | NZ | NU | NZ | NU | NZ | NU | NU | |||||||||
| Stefano Modena
|
5 | NU | NU | NU | 7 | 11 | 13 | 9 | NU | NU | 17 | NU | NU | NU | NU | 12 | |||||||
| Leyton House | CG901 | Judd EV 3.5 V8 | P | ||||||||||||||||||||
| Maurício Gugelmin
|
14 | NZ | NU | NZ | NZ | NZ | NU | NW | NU | 8 | 6 | NU | 12 | 8 | NU | NU | 7 | 7 | |||||
| Ivan Capelli
|
NU | NZ | NU | NU | 10 | NZ | 2 | NU | 7 | NU | 7 | NU | NU | NU | NU | NU | |||||||
| EuroBrun | ER189B | Judd CV 3.5 V8 | P | ||||||||||||||||||||
| Roberto Moreno
|
13 | NPK | NU | NZ | NZ | DK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | 0 | – | |||||||
| Claudio Langes
|
NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | NPK | |||||||||
| Life | L190 | Judd CV 3.5 V8 | G | ||||||||||||||||||||
| Bruno Giacomelli
|
NPK | NPK | 0 | – | |||||||||||||||||||
| 1991 | Lotus | 102B | Judd EV 3.5 V8 | G | USA | BRA | SMR | MCO | CND | MEX | FRA | GBR | DEU | HUN | BEL | ITA | POR | ESP | JPN | AUS | 3 | 10 | |
 Mika Häkkinen
|
13 | 9 | 5 | NU | NU | 9 | NZ | 12 | NU | 14 | NU | 14 | 14 | NU | NU | 19 | |||||||
| Julian Bailey
|
NZ | NZ | 6 | NZ | |||||||||||||||||||
| Johnny Herbert
|
NZ | 10 | 10 | 14 | 7 | NU | NU | 11 | |||||||||||||||
 Michael Bartels
|
NZ | NZ | NZ | NZ | |||||||||||||||||||
| Italia | F191 | Judd GV 3.5 V10 | P | ||||||||||||||||||||
| Emanuele Pirro
|
NU | 11 | NPK | 6 | 9 | NPK | NPK | 10 | 10 | NU | 8 | 10 | NU | 15 | NU | 7 | 5 | 8 | |||||
| JJ Lehto
|
NU | NU | 3 | 11 | NU | NU | NU | 13 | NU | NU | NU | NU | NU | 8 | NU | 12 | |||||||
| 1992 | Brabham | BT60B | Judd GV 3.5 V10 | G | ZAF | MEX | BRA | ESP | SMR | MCO | CND | FRA | GBR | DEU | HUN | BEL | ITA | POR | JPN | AUS | 0 | – | |
 Eric van de Poele
|
13 | NZ | NZ | NZ | NZ | NZ | NZ | NZ | NZ | NZ | |||||||||||||
| Giovanna Amati
|
NZ | NZ | NZ | ||||||||||||||||||||
| Damon Hill
|
NZ | NZ | NZ | NZ | NZ | 16 | NZ | 11 | |||||||||||||||
| Moda | C4B S921 |
Judd GV 3.5 V10 | G | ||||||||||||||||||||
| Alex Caffi
|
NW | NW | 0 | – | |||||||||||||||||||
| Roberto Moreno
|
NPK | NPK | NPK | NU | NPK | NW | NPK | NPK | NZ | NZ | NW | ||||||||||||
| Enrico Bertaggia
|
NW | NW | |||||||||||||||||||||
| Perry McCarthy
|
NW | NPK | NPK | NPK | NW | NW | NPK | WYK | NPK | NZ | NW | ||||||||||||