Ketesz
pani niebios | |
Stela z boginią Ketesz stojącą na lwie pomiędzy bogami Minem i Reszefem | |
Występowanie | |
---|---|
Atrybuty |
wąż, kwiaty lotosu, papirus |
Teren kultu |
Ketesz (Kadesz) była boginią, która została włączona do religii starożytnego Egiptu pod koniec epoki brązu. Jej imię Egipcjanie utworzyli prawdopodobnie na podstawie semickiego rdzenia qdš oznaczającego „święty”[1].
Ze względu na brak wyraźnych odniesień do Ketesz jako odrębnego bóstwa w źródłach ugaryckich i syryjsko-palestyńskich jest ona uważana przez wielu współczesnych badaczy za bóstwo egipskie powstałe pod wpływem religii i ikonografii Kanaanu, a nie bóstwo kananejskie przyjęte przez Egipcjan, jak to miało miejsce z Reszefem i Anat[2][3].
Funkcje Ketesz w religii egipskiej są trudne do określenia ze względu na brak bezpośrednich odniesień, ale jej epitety – zwłaszcza „Pani Niebios” – mogą wskazywać na charakter astralny i mogła być uważana za boginię opiekuńczą głównie przez pospólstwo. Znane źródła nie kojarzą jej z płodnością czy seksem, a dawne teorie przedstawiające ją jako „świętą nierządnicę” są obecnie odrzucane z powodu braku dowodów[4]
Jej epitety to „Kochanka Wszystkich Bogów”, „Pani Gwiazd na Niebie”, „Ukochana Ptaha” i „Oko Ra”[5]. Związek z Ptahem i Ra widoczny w jej epitetach łączy ją z opisami Anat i Astarte w tekstach egipskich[6][7].
Na reprezentujących ją stelach Ketesz jest przedstawiana we frontalnym akcie – co jest niezwykłe w przypadku sztuki egipskiej – w peruce bogini nieba i „Oka Ra” Hathor, stojąca na lwie, pomiędzy bogami Minem a Reszefem. W jednej ręce trzyma węża, a w drugiej – bukiet kwiatów lotosu lub papirus[8][9]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ch. Zivie-Choche, Foreign Deities in Egypt [w:] J. Dieleman, W. Wendrich (eds.), UCLA Encyclopedia of Egyptology, ss. 5–6 [dostęp 2022-02-01].
- ↑ S. L. Budin, A Reconsideration of the Aphrodite-Ashtart Syncretism, Numen, tom 51, nr 2, 2004, s. 100 [dostęp 2022-02-01].
- ↑ I. Cornelius, Qudshu, Iconography of Deities and Demons in the Ancient Near East, s. 1: „bogini o imieniu K. nieznana w ugaryckich ani syryjsko-palestyńskich tekstach” [dostęp 2022-02-01].
- ↑ I. Cornelius, Qudshu, Iconography of Deities and Demons in the Ancient Near East, s. 4 [dostęp 2022-02-01].
- ↑ The "Holy One" by Johanna Stuckey [online], www.matrifocus.com [dostęp 2022-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2008-01-31] .
- ↑ M. Smith, ‘Athtart in Late Bronze Age Syrian Texts [w:] D. T. Sugimoto (red.), Transformation of a Goddess. Ishtar–Astarte–Aphrodite, 2014, s. 66 [dostęp 2022-02-01].
- ↑ K. Tazawa, Astarte in New Kingdom Egypt: Reconsideration of Her Role and Function [w:] D. T. Sugimoto (red.), Transformation of a Goddess. Ishtar–Astarte–Aphrodite, 2014, s. 110 [dostęp 2022-02-01].
- ↑ Ch. Zivie-Choche, Foreign Deities in Egypt [w:] J. Dieleman, W. Wendrich (eds.), UCLA Encyclopedia of Egyptology, 2011, ss. 6–7 [dostęp 2022-02-01].
- ↑ I. Cornelius, Qudshu, Iconography of Deities and Demons in the Ancient Near East, s. 1 [dostęp 2022-02-01].