Kuflew
52°05′37″N 21°49′35″E/52,093611 21,826389| wieś | |
 Kościół parafialny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
25 |
| Kod pocztowy |
05-320[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WM |
| SIMC |
0682838[5] |
Położenie na mapie gminy Mrozy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu mińskiego  | |
| 52°05′37″N 21°49′35″E/52,093611 21,826389[1]
| |
Kuflew – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Mrozy[6][5].
Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską w 1531 roku, zdegradowany około 1820 roku[7]. Kuflewo położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[8].
Do 1954 roku istniała gmina Kuflew. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kuflew. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0682844 | Kuflew-Nowa Wieś | część wsi |
| 0682850 | Poduchowne | część wsi |
Siedziba rzymskokatolickiej parafii św. Marcina i Mikołaja należącej do dekanatu siennickiego[9].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kuflew wzmiankowano po raz pierwszy w 1428 roku, jako wieś nazywaną „Stok” należącą do dóbr Jasieńczyków. W XV wieku przeszła w posiadanie Oborskich herbu Roch (Pierzchała).
Parafia została erygowana 19 stycznia 1515. Wybudowano wówczas pierwszy kościół pw. Św. Marcina i Mikołaja biskupów. Po pożarze wybudowano nowy, który został poświęcony w 1542 roku. Kolejny kościół wybudowano w latach 1620-1629, następny wzniesiony został w 1759 kosztem Rafała Ludwika Skarbka. W 1548 wzniesiono szpital i kaplicę. W początkach XIX wieku kościół parafialny wzniesiono na nowo staraniem Dąbrowskich. W 1890 został rozbudowany. Spłonął w 1991. Nowy, murowany wzniesiono w latach 1992-1993.
Kuflew otrzymał prawa miejskie w 1521 r. W drugiej połowie XVI wieku miasteczko liczyło ok. 200 mieszkańców i było ośrodkiem tkackim. W XVIII w. było własnością Skarbków. W 1810 roku liczyło 60 domów i 347 mieszkańców. Liczba ludności w 1825 roku wzrosła do 478, zaś liczba domów zmalała do 54. Po roku 1831 osada utraciła prawa miejskie. W 1883 r. parafia liczyła 2692 wiernych. W pierwszej poł. XIX wieku Kuflew był w posiadaniu Bronisława Dąbrowskiego, syna Jana Henryka Dąbrowskiego, wodza Legionów. Dobra zostały zwrócone Dąbrowskim po okresie konfiskaty w latach 1846-62, a następnie przeszły w ręce Szweycerów. W 1896 Bronisław Szweycer wybudował gorzelnię dworską.
27 października 1863 roku na polach folwarku Huta Kuflewska odbyła się jedna z bitew powstania styczniowego, w której zginęło 25 powstańców.
7 sierpnia 1943 hitlerowcy przeprowadzili pacyfikację wsi, wielu mieszkańców rozstrzelali, a zabudowę spalili[10].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod],_pocz._XX_Nr_ID_zabytku_621831.jpg)
- barokowa dzwonnica z 1759 roku, położona w pd-zach. narożniku ogrodzenia. Murowana z cegły, tynkowana, na planie trójkąta. W górnej części ponad daszkiem okapowym znajdują się z trzech stron półkoliste przeźrocza. Dach namiotowy kryty dachówką.
- Barokowa figura Św. Jana Nepomucena z piaskowca ufundowana w 1777 roku dla uczczenia pamięci Franciszka Kosowskiego, proboszcza kuflewskiego zmarłego w 1777 roku. Figura znajduje się przy wejściu do kościoła, otoczonym kilkusetletnimi lipami.
- Plebania – dom parafialny w stylu pałacowym z 1904 roku, wybudowany przez ks. Bojanka i hrabinę Skarbkową.
- Resztki parku krajobrazowego z początków XIX w. z dwiema alejami lipowymi i okazami dębów, grabów. W skład pierwszej alei lipowej wchodzi 57 lip drobnolistnych, grab i sosna wejmutka. W skład drugiej alei – 21 lip i 9 dębów szypułkowych. na końcu alei lipowej znajduje się „kopiec pieska”, czyli grób psa hrabiny Weroniki Dąbrowskiej .
- Dworek – dawniej w jego miejscu stał drewniany dwór obronny. Otoczony był napełnionym wodą rowem, którego fragment widoczny jest w parku kuflewskim. Na początku XIX wieku wybudowano w tym miejscu nowy, murowany dwór, w którym po wojnie mieściła się szkoła podstawowa, potem ośrodek zdrowia, później własność prywatna.
- Jedenastometrowa ceglana kolumna św. Antoniego znajdująca się na wzgórzu parku kuflewskiego, na jej szczycie znajduje się figurka św. Antoniego wykonana z włoskiego białego marmuru. Ufundowała ją hrabina Weronika Dąbrowska w podzięce za wyrzucenie Rosjan z jej majątku w 1864 roku.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 64845
- ↑ Wieś Kuflew w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-09-14], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-09-14].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 632 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 44-45.
- ↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ "Warszawa Prawa Podmiejska 1942-1944, Z walk PPR, GL-AL" praca zbiorowa redakcją Benona Dymka, Wyd. MON Warszawa 1973 s. 817
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Gajowniczek. Z.T., 1999. Historia miast miasteczek i osad w prawobrzeżnej części Ziemi Czerskiej, FPR, Latowicz.
- Gieysztorowa I., 1967. Lustracja województwa Mazowieckiego 1565 roku, cześć l. Warszawa.
- Wawrzyńczyk A., 1989. Lustracje województwa Mazowieckiego XVII wieku, T.2 (1660-1661), Warszawa.
- Pazyra S., 1939. Studia z dziejów miast na Mazowszu od XIII do początków XX wieku.
- Pazyra S., 1959. Geneza i rozwój miast mazowieckich, Warszawa.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Kuflew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 848.
- Kuflew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 190.
| Wsie | |
|---|---|
| Osada | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi |
|
| Zniesione części miasta |
