Lamy
| Vicugna i Lama | |
 Gwanako andyjskie | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Vicugna i Lama |
Lamy – grupa średniej wielkości ssaków kopytnych z rodziny wielbłądowatych zamieszkujących Amerykę Południową. Występują w stanie dzikim i udomowionym, cenione jako zwierzęta hodowlane, z których pozyskuje się wełnę, mleko i skóry. Wykorzystywane również jako zwierzęta juczne. Początkowo zaliczane były razem z wielbłądami do rodzaju Camelus, w 1800 roku wyodrębniono je do rodzaju Lama G. Cuvier, 1800. W 1924 Miller wyodrębnił wikunię do rodzaju Vicugna Lesson, 1842[1].
Należą do nich trawożerne zwierzęta blisko spokrewnione z wielbłądami, o lżejszej od wielbłądów budowie, bez garbów na grzbiecie, z mniejszą głową. Lamy mają duże oczy osłonięte długimi rzęsami na górnej powiece. Są przystosowane do życia w górach i na terenach pustynnych. Wyróżniają się specyficznym zachowaniem obronnym: plują na przeciwnika śliną zmieszaną z treścią pokarmową i sokiem żołądkowym.
Tradycyjnie uważano, że w stanie dzikim występuje wikunia, która nigdy nie została udomowiona – oraz gwanako andyjskie, od którego wywodzą się dwie formy udomowione – lama i alpaka[2], a relacje pokrewieństwa przedstawiano następująco:
o─┐
├────┐ Vicugna vicugna – wikunia
│ └Vicugna pacos – alpaka
└───┐ Lama guanicoe – gwanako andyjskie
└── Lama glama – lama
O ile pozycja systematyczna wikunii jako odrębnego gatunku nie była kwestionowana, ustalenie relacji pokrewieństwa pomiędzy pozostałymi z wymienionych zwierząt od dawna stanowiło poważne wyzwanie dla systematyków. Duża plastyczność przystosowawcza i szeroki zasięg występowania, a także ukierunkowana hodowla (udomowienie tych zwierząt nastąpiło ok. 4500 lat temu) przyczyniły się do powstania wielu różnic morfologicznych pomiędzy badanymi populacjami. W 1782 Molina opublikował teorię, że alpaka pochodzi od wikunii. Inni sugerowali, że alpaka może być hybrydą lamy i wikunii, jednak do niedawna dominowała wyżej przedstawiona teoria.
Dopiero przeprowadzone w latach 2001–2004 badania DNA mitochondrialnego (mtDNA) i jądrowego (nDNA) wykazały, że alpaka pochodzi od wikunii i przeniesiono ją do rodzaju Vicugna zmieniając jej nazwę systematyczną na Vicugna pacos[3].
Obecnie przyjmuje się, że do lam zaliczane są dwa dziko żyjące gatunki: wikunia i gwanako andyjskie, każdy z jedną formą udomowioną – odpowiednio – alpaka i lama[4].
- Vicugna
- Vicugna vicugna – wikunia nazywana również wigoniem
- Lama
- Lama guanicoe – gwanako andyjskie (guanako)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jane Wheeler, The Question of Alpaca Origins, The Camelid Quarterly, September 2005 (on-line) (en)
- ↑ Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne : przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 123. ISBN 83-01-13806-8.
- ↑ Jane Wheeler et al., Genetic analysis reveals the wild ancestors of the llama and the alpaca, Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 268 (1485): 2575 – 2584. doi:10.1098 [1]
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Camelidae. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 31 grudnia 2009]
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jane Wheeler: The Question of Alpaca Origins. The Camelid Quarterly. [dostęp 2009-12-31]. (ang.).
- Kadwell et al.. Genetic analysis reveals the wild ancestors of the llama and the alpaca (pdf). „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 1485 (268), s. 2575-2584, 2001. DOI: 10.1098/rspb.2001.1774. (ang.).
- Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne : przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 122-129. ISBN 83-01-13806-8.
- Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 198. ISBN 83-01-14344-4.