Niestierow
54°38′N 22°34′E/54,633333 22,566667
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Powierzchnia |
8 km² | ||
| Wysokość |
65 m n.p.m. | ||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
40144 | ||
| Kod pocztowy |
238010 | ||
Położenie na mapie obwodu królewieckiego  | |||
Położenie na mapie Rosji  | |||
| 54°38′N 22°34′E/54,633333 22,566667
| |||
| Strona internetowa | |||
Niestierow, Stołupiany[2] (ros. Нестеров; dawn. niem. Stallupönen) – miasto w obwodzie królewieckim w Rosji, siedziba rejonu. W 2021 roku liczyło 3937 mieszkańców.
Miejscowość położona we wschodniej części obwodu królewieckiego około 25 kilometrów na wschód od Gusiewa i 10 kilometrów od granicy z Litwą, na linii kolejowej Kaliningrad-Moskwa i trasie E28.
Obecnie ośrodek przemysłu spożywczego i wydobycia torfu. Ze względu na liczną mniejszość litewską, ważny ośrodek kultury litewskiej w Rosji.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Osada założona w roku 1539. Do 1657 pod zwierzchnictwem Królestwa Polskiego jako lenno, następnie pod panowaniem brandenbursko-pruskim, w 1701 została częścią Królestwa Prus. W czasie zarazy z lat 1709–1711 miasto wyludniło się, gdy zmarło 1800 osób, a w 1719 roku dotknął je i poważnie zniszczył pożar. 22 czerwca 1722 roku król pruski Fryderyk I nadał miejscowości prawa miejskie. Regularny układ urbanistyczny z dwoma prostokątnymi placami zaprojektowany został przez architekta Joachima Ludwiga Schultheißa von Unfried. W pierwszej połowie XVIII wieku do miasta napłynęli imigranci z Nassau, Frankonii i Szwajcarii. Ewangelicki kościół parafialny zbudowano w latach 1756–1758, a wieżę dostawiono w 1910 roku, ale wyposażenie było wcześniejsze, XVII-wieczne. Od 1818 roku była to siedziba powiatu (niem. Landkreis). W roku 1860 do miasta dotarła linia kolejowa z Królewca. Od 1871 w granicach Niemiec.
_(Zeno_Ansichtskarten).jpg)
17 sierpnia 1914 roku w pobliżu miasta rozegrała się pierwsza zwycięska dla Niemców bitwa na froncie wschodnim I wojny światowej. W wyniku działań wojennych miasto doznało poważnych zniszczeń. Dzięki pomocy partnerskiego miasta Kassel zostało sprawnie odbudowane pod kierunkiem architekta okręgowego Kurta Fricka. W 1938 roku naziści zmienili nazwę miasta na Ebenrode (obowiązywała do 1946), gdyż pierwotna, pochodząca z języka litewskiego nazwa (od nazwy pobliskiej rzeki) została uznano za niewłaściwą. W tym okresie na wschodzie Niemiec zmieniono wiele nazw o słowiańskim i litewsko-pruskim rodowodzie.
W okresie sierpień-październik 1944 roku, w obliczu zbliżającego się frontu, ludność cywilna miasta i powiatu została ewakuowana. Miasto zdobył 25 października 3. Gwardyjski Korpus Strzelców z 28 Armii, wchodzącej w skład 3. Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej. Po wojnie miasto i okoliczne tereny włączono do ZSRR. W 1946 roku nazwę miasta zmieniono na Niestierow na cześć Bohatera Związku Radzieckiego pułkownika Stiepana K. Niestierowa, który zginął 20 października 1944 roku podczas forsowania rzeki Pissy w okolicach Trakehnen (około 12 km na zachód od miasta). Z historycznej zabudowy miasta zachowane nieliczne budynki, w tym także obiekty z lat 1915–1918.
Osoby urodzone w miejscowości
[edytuj | edytuj kod]- Felix Steiner (1896–1966) – generał Waffen-SS.
- Klaus Theweleit (1942–) – pisarz, literaturoznawca i socjolog.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Wieża ciśnień z 1927
- Cerkiew pw. Świętego Ducha, dawny kościół katolicki z l. 1927-28
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года [online], rosstat.gov.ru [dostęp 2021-11-07] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-02] (ros.).
- ↑ egzonim wariantowy przyjęty na 79. posiedzeniu KSNG
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Georg Dehio: Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, neu bearb. von Ernst Gall Deutschordensland Preußen, unter Mitw. von Bernhard Schmid und Grete Tiemann, München; Berlin, Deutscher Kunstverlag, 1952
- Handbuch der historischen Stätten, Ost- und Westpreußen, hrsg. von Erich Weise, Stuttgart, Kröner, 1981, ISBN 3-520-31701-X (unveränd. Nachdr. d. 1. Aufl. 1966)
- Dehio-Handbuch der Kunstdenkmäler West- und Ostpreußens. Die ehemaligen Provinzen West- und Ostpreußen (Deutschordensland Preußen) mit Bütower und Lauenburger Land, bearb. von Michael Antoni, München; Berlin, Deutscher Kunstverlag, 1993, ISBN 3-422-03025-5
- Jan Salm: Odbudowa miast wschodniopruskich po I wojnie światowej. Zagadnienia architektoniczno-urbanistyczne, Olsztyn, Borussia, 2006, ISBN 83-89233-27-4
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Stołupiany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 368.